इंडो-युरोपियन देव आशिल्लो.वैदिक 'द्यावा-पृथिवी' ह्या देवता-जोडप्यांतल्या 'द्यौ' कडेन ताचें साम्य दिसून येता.वेदांत 'द्यौ'चो एकेरी उल्लेख 'बापूय'असो जाता.'द्यावा-पृथिवी'म्हळ्यार मळब आनी धर्तरी वा बापूय आनी आवय.भव्यता,विशालकाय आनी उजवाडाचें प्रतीक म्हुण वेदांत तांचो उल्लेख आसा.'झ्यूस'ह्या शब्दाचो अर्थ -'सर्गांतलो दिव्य उजवाड'असो जाता.हिब्रूंच्या जेहोवा वा येहोवाकडेनय ताचें लागींचें साम्य आसा अशें कांय जाणकारांचे मत आसा. झ्यूस हो मळबाचो देव आसून ताचें सूर्य,चंद्र,गिरे हांचेर नियंत्रण आशिल्ल्याचें ग्रीक पुराण कथेंत म्हळां.सगळ्या देवांचो आनी मनशांचो स्वामी आनी तांका राखपी देव म्हूण ताका 'बापूय' अशें म्हळां.एके क्रीटन आख्यायिके प्रमाण टायटन्सचो राजा क्रोनस हाका अशें भविश्य कळ्ळें की ताका जावपी भुरगो ताचें राज्य हातासतलो देखून, क्रोनसान ताची बायल रिया हिका जाल्लें दरेक भुरगें जल्माक येनाफुडें गिळपाचो उपक्रम सुरू केलो. तेन्ना रीयान तिगेर झ्यूस जल्माक येतकच ताका एके घोलींत लिपोवन दवरलो आनी ताचे सुवातीर एक फातर कपडयांत गुटलावन दवरलो.घोलींत झ्युसाक 'अमाल्यीया' हे बोकडेन दूद दिलें.पऱ्यांनी आनी देवदूतांनी ताका पोसून ल्हानाचो व्हड केलो.झ्यूस व्हड जातकच ताणें टायटन्सचेर घुरी घालून क्रोनसचेर जैत मेळयलें आनी झ्यूस सर्गाचो, मळबाचो, सगळ्या देवांचो आनी मनशांचो स्वामी जालो. ही क्रीटन काणी फुडें ग्रीकांनी लेगीत मान्य केली. स्वर्गाचो सार्वभौम सम्राट म्हूण झ्यूसान देवांचे फुडारपण करून राकेसांचेर जैत मेळयलें; तशेंच स्वताच्या आड जायते उठाव मोडून काडले. ग्रीसांतल्यांत सगळ्यांत ऊंच अशा ऑलिंपस दोंगराचेर स्वर्ग आशिल्ल्याचो उल्लेख होमरान केला. ग्रीसांत ताची 'ऑलिंपियन झ्यूस'म्हूण पुजा जाताली आनी ताचे विशींचो पुज्यभाव परगटावपा खातीर राश्ट्रीय दबाजो मनयताले. ह्या दबाज्याच्या निमतान दर चार वर्सांनी ऑलिंपिक खेळ भरताले. ग्रीक पुराण कथेंत झ्यूसचे सर्वश्रेश्ठतेवांगडाच ताच्या कामूक आनी विलासी जिविताचें वर्णन आयलां.ताचें हे लंपट वृत्तीक लागून ताचीं आपली बायल हेरा हिचेवांगडा सदांच झगडीं जातालीं.आपली कामसावन तृप्त करून घेवपा खातीर तो विंगड विंगड रुपां धारण करतालो;कितल्याशाच बायलां वांगडा ताचे प्रेमसंबंद आशिल्ले आनी तांचेपसून ताका जायतीं भुरगींय जाल्लीं अशें उल्लेख पुराणकथांत आयल्यात. गडगड,पावस,वादळ-वारो हे सैमीक बदल झ्यूसचे इत्सेवरवींच घडून येतात,असो पुर्विल्ल्या ग्रीसांतल्या लोकांचो भावार्थ आशिल्लो.झ्यूसच्या आंगांत आशिल्ल्या ह्या विंगड विंगड शक्तींखातीर ताची पुर्विल्ल्या ग्रीसांत उपासना जाताली.पूर्विल्ल्या काळांतले क्रीटन लोक झ्यूसची उपासना 'शेतां पिकोवपी देव'म्हणून करताले आनी ताचेविशींचो आपलो आदरभाव परगटावपाखातीर दर वर्सा ताचो जल्मादिसा सुवाळो नाचाची कार्यावळ करून व्हडा दबाज्यान मनयताले.सैमीक शक्तीच्या स्वरुपांत ताची अॅटिका हांगा उपासना जाताली आनी एकदम रागिश्ट तशेंच कृपाळू देव म्हूण ताका संतुश्ट करताले.उजवाडाचो जनक,मळबाचो देव,सगळ्या देवांभितर उपाट उजू आनी शाणो,संवसार चलोवपी सर्वशक्तिमान,सर्वसाक्षी आनी सर्वज्ञ अशें ताचें स्वरुप आशिल्लें. घटमूट कुड तशेंच सोबीत केंस आनी खाड आशिल्लीं ताचीं ओडलायणीं शिल्पां इ.स.प.सातव्या शेंकडयांसावन दिसून येतात.ऑलिव्ह रुखाच्या पानांनीं केंस धांपिल्लीं ताचीं उबीं आनी बशिल्लीं शिल्पांय आसात. ददैवी,शांत आनी कृपाळू भाव ताच्या तोंडार आसून हातांत वज्र वा 'एजिस'हें धालीसारकें शस्त्र आसा.गरूड पक्षी आनी ओक रुखाकडेन ताचें लागींचे नातें आशिल्लें. ते ताका आवडटाले म्हूण तांकां पवित्र अशें मानप जातालें. ऑलिंपियाब हांगा फिदियस हाणें बांदिल्लो झ्यूसचो भांगरा पुतळो हें संवसारांतल्या सात अप्रुपांपैकी एक जावन आसा. ञ:देवनागरी वर्णमालेंतलें धावें आनी 'च'वर्गातलें पांचवें व्यंजन.हाचो उच्चार ताळवेंतल्यान जाता. 'ञ'च्या रुपाचो विकासक्रम ह्या वर्णाची पयली अवस्था अशोकाच्या गिरनार हांगाच्या लेखांत (इ.स.प.तिसरो शेंकडो),दुसरी क्षत्रपवंशी राजा रुद्रदामन हाच्या गिरनार हांगच्या लेखांत (इस दुसरो शेंकडो)आनी तिसरी समुद्रगूपाच्या अलाहाबाद हांगच्या स्तंभावेल्या लेखांत (इस चवथो शेंकडो)मेळटा. वर्णोद्धारतंत्रांत ह्या वर्णाचें स्त्रीरुपाचें ध्यान अशें सांगलां. 'चतुर्भुजां धूम्रवर्णी कृष्णाम्बरविभूषिताम। नानालडकारसंयुक्तां जटांमुकुटराजिताम्। ईषदहास्यमुखीं नित्यां वरदां भक्तवत्सलाम्। एवं ध्यात्वा ब्रह्मरुपां तन्मन्त्रं दशधा जपेत्। अर्थ-चार भुजां आशिल्ली,धुंवरट वर्णाची,काळें न्हेसण न्हेशिल्ली,तरेकवार अलंकार घाल्ली,जटामुकुट धारण केल्ली,स्मितमुखी,सदाच वर दिवपी आनी भक्तवत्सल अशा ब्रह्मरुप ञकारमुर्तीचें ध्यान करून धा वेळा तिच्या मंत्राचो जप करचो.
