1540त पुर्तुगेजांची थंय वसणूक आशिल्ली.1658 तें डचांनी आनी 1782 इंग्लिशांनी घेतलें.परत हें शार डच आनी इंग्लशांकडेन आलटून पालटून वचून निमाणें 1825त कायम इंग्लिशांक मेळ्ळें.1866त थंय नगरपालिकेची स्थापूणक जाली.
1960 उपरांत हांगाचें सुरक्षीत बंदर खोल केले.म्हाल सांठोवपाच्यो आनी नुस्तेमारीच्यो सुविधा वाडयल्यो.हांगाच्यान कापूस,कापसाचे पदार्थ च्या,काफी,कातडी,मिरसांगो,तांदूळ,मीठ आदी वस्तू निर्यात जातात.हांगा चलतात.हांगा क्रिस्तांवांची संख्या चड प्रमाणांत आसा.मदुराई विद्यापिठाक जोडिल्लीं म्हाविद्यालयां हांगा आसात.हें शार देशाच्या अंतर्भागाक दक्षिण रेल्वेन जोडिल्लें आसून ताचे लागसार दर्यांत सुमार चार किमी.अंतराचेर एक दीपगृह आसा.
तुपे,जयसिंग गंगारामः (जल्मः30 ऑगस्ट 1928,हवेली,पुणें-महाराष्ट्र)
सुटके झुजारी.ताणें मराठी माध्यमिक पांवडयामेरेन शिक्षण घेतलें.भारत छोडो चळवळीच्या काळांत तो भूंयगत वावरांनी वांटो घेतलो.तेचपरी गोवा विमोचन सहाय्यक समितीचो तो वावुरपी वांगडी आशिल्लो.1955 वर्सा ताणें गोंयचें सत्याग्रह चळवळींत वांटो घेतलो.तेन्ना पोलिसांनी ताका धरलो आनी चार दीस बंदखणींत दवरलो.1987 वर्सा महाराष्ट्र सरकारान सन्मानपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
तुपे,राम दशरथः(जल्मः10 मार्च 1921,हडपसार,हवेली-पुणें)
सुटके झुजारी.ताणें शेतकी क्षेत्रांतली पदवी मेळतली.तो सोशलिस्ट पक्षाचो,प्रजा सोशलिस्ट पक्षाचो,तेचपरी जनता पक्षाचो वांगडी आशिल्लो.1956-54 ह्या काळांत खाणा-जेवणाचे दरवाडी आड सत्याग्रहांत ताणें वांटो घेतिल्लो.1953-56)ह्या काळांत तो पुणें नगरपालिकेचो वांगडी आशिल्लो.तेन्ना पोलिसांनी ताका धरलो आनी एका म्हयन्या खातीर बंदखणींत दवरलो.पुणें जिल्ह्यांत तो गोंयवे सुटके चळवळीचो प्रचार करतालो,तेचपरी सत्याग्रहींचे दोन पंगड ताणें तयार केल्ले.फुडे 15 ऑगस्ट 1955ह्या दिसा ताणें सत्याग्रहांत वांटो घेतलो देखून ताका पोलिसांनी धरलो आनी 24 वरां बंदखणींत दवरलो.महाराष्ट्राचे संयुक्त चळवळींत ताणें वांटो घेतिल्लो देखून ताका दोन म्हयन्यां खातीर बंदखणींत दवरलो.1956-62 ह्या काळांत तो महाराष्ट्र विधानसभेचो वांगडी आशिल्लो.ताणें गोंय सुटके झुजाऱ्यांची अखिल भारतीय संग्राम सैनिक संघाचो अध्यक्ष आसा.1985 वर्सा महाराष्ट्र सरकारान सन्मानपत्र दिवन करुंक लागलो .
तुबकः लांब पल्ल्याचेर गुळयेचो मारो करपी आर्विल्ल्या काळांतले एक संवकळीचें शस्त्र,धातूची गुळी दारुगुळ्याच्या स्फोटान आनी नळयेच्या प्रक्षेपकांतल्यान सोंपेपणी मारपाची तजवीज करपी हें शस्त्र.ताचे सादे यंत्रणेक लागून ताचो वापर अडचणीविणें करुंक मेळटा.
गुळयेचें वजन आनी आकार नळयेची लांबाय आनी तोंडाचो घेर गुळयेच्या माऱ्याची शक्त,आयुधाचें सगळें वजन,लांबाय आनी रुमदाय ह्या सगळ्या घटकांचो विचार करुन तुबकाची रचणूक करतात.
कोंडयाचे नळयेंतल्यान दारुचे बाण सोडपी हात नाळींचो उल्लेख चीनांत इकराव्या शेंकडयापसून मेळटा.बु-जिंग्-याव आनी वु-बै-जृ ह्य पंदराव्या आनी सोळाव्या चीनी सैनिकी ग्रंथांनी हात नाळींचीं चित्रां आसात.
1388 पसून हात नाळींचो वापर युरोपांत केल्लो दिसता.16 व्या शतमानाचे अखेरेक धातूच्या कारतूस गुळयो आनी आघात प्रेरीत स्फोटक दारुचो हांचे यंत्रणेंत सुदारणा जाली,ताचे उपरांत स्वंयचलीत फारपेट करपी सैनिकी रातफली तयार जाव म लागल्यो.पंदराव्या शतमानाचे अखेरेक पुर्तुगेजांनी ठासणीची तुबकां भारतांत हाडली.तेच धर्तेर भारतांतल्या राजांनी तुबकां तयार केली.अठराव्या शतमानांत बंगालचो सुभेदार मीर कासीम हाणें तयार केल्ली तुबका त्य वेळावयल्या इंग्लीश तुबकां परस चड गूणकारी आशिल्ली.
स्वातंत्र्यत्तर काळांत स्वयंचलीत रायफलांत खुबूच सुदारणा जाली.गुळयेच्या माऱ्याची शक्त,माऱ्याचें अंतर,गुळयेची चक्री चाल,दुर्बिणीची जोड.संगिनाची जोड ह्या सारकिल्या तंत्राचेर संशोधन करुन रायफल हें शस्र चडांत चड परिपूण केलें.
पिस्तोल आनी रिवॉलवर हीं आनीक दोन दारुगुळ्याचो मारो करपी तुबकां ह्या शस्त्रप्रकारांतली दोन शस्त्रां.इ.स.1517त दक्षिण जर्मनींत,इटलीत पिस्तोलाची निर्मिती जाली आसुंये.1836त सॅम्याअल कोल्ट ह्या अमेरिकन मनशान रिवॉल्वर तयार केलें.हीं शस्त्रां वापरपाक एका हाताचो वापर पुरो जाल्ल्यान अकस्मात जावपी हल्ल्यापसून आत्मसंरक्षण करपाक तशेंच जलद प्रतिकार करपाक हीं शस्त्रां तुबक रायफलचे तुळेन सोंपीं जातात.
तुबकाचो वापर शिकारी,झुजांत सैनिक,तशेंच मुल्की सेवेंत पोलीस करतात.संरक्षाणा खातीर नागरीक हें शस्त्र आपणाकडेन दवरतात.अशें शस्त्र बाळगुपाचो परवानो काडचो पडटा.
नेमबाजी स्पर्धेंतय तुबकाचो वापर करतात.ओलिंपीकन खेळांत अशो नेमबाजीच्यो सर्ती जातात,ते भायर भारत धरुन भोवतेक सगळ्याच राश्ट्रांनी नेमबाजीच्यो सर्ती आयोजीत करतात.
तुरोः तकलेक घालपाचे एक आभुशण.तुरो हो फुलां,कागद,शेवण्यांचीं पाखां,जांव प्लास्टीकचो करतात.आदल्या तेंपार राजा,सरदार हांच्या शिरस्त्राणाचेर तुरो लायताले,दरेकाचो तुरो स्वतंत्र आकाराचो आसता.ताका लागून त्या सरदाराची वळख रोखडीच पट्टाली.फुडें शिरस्त्राणांची पद्दत वतकच हो तुरो फुलांच्या हाराचेर.मुकुटाचेर,तोपयेचेर,फेटयाचेर वा ढालीचेरुय बसोवंक लागले.इतिहास काळांत तुऱ्याचो राजचिन्नांत आस्पाव जालो.मराठी शाहिरी परंपरेंतले तुरेवाले शाहीर आपल्या डफाचेर लेगीत तुरो लायताले.
