जाली,तिचें मोल 9,862 दशलक्ष टर्कीश लिरा इतलें जाता.रानांतल्या हेर वस्तूंचे निर्गतीचें मोल 30,345 दशलक्ष टर्कीश लिरा इतलें जाता.
देशांतल्या मुखेल फळफळावळीत ऑलिव्ह,संत्रां,द्रांक्षां,लिंबू,टँजेरीन,सॅव्हील ऑरेंज,पॅर,सफेचंद आनी चॅरी हांचो आस्पाव जाता,पोशिल्ल्या जनावरांचे आंकडयांवेळेरेंत देशची सुवात संवसारांत खूब उंचेली आसा.बोकडी,मेंढरां,गोरवां आनी म्हसरां ही हांगासल्ली मुखेल मोनजात.मोनजाती वरवीं मेळपी दूद,तांतीं,लोकर आनी हेर वस्तूंचें मोल 1989 चे अखेरेक 86,33,693 दशलक्ष टर्किश लिरा इतलें जाता.
इसवी सनाच्या आठ शतमानां आदी हूण ही रानवटी जमात ह्या वाठारांत घेवन भोंवपी ही पयली वयली जमात अशें म्हण्टात.आपल्या घोडदळाचे तांकीचेर वसतीसावन इसवी सनाच्या पांचव्या शतमानामेरेन तुर्कस्थानाचो इतिहास सारको उपलब्ध ना.अल बिरुनी हाणें बरोवन दवरिल्लें नोंदीप्रमाण इसवी सना आदीं ह्या वाठाराचेर राज्य करपी कुशाण वंशांत 60 राजा जावन गेले.निमाणो राजा लेगटर्मन (Legturman) हाका कल्हूर(Kalhur) नांवाच्या ब्राह्माण मंत्र्यान पदाभायरो केलो. प्रा,मोहमंद हबीब हाणें आपल्या Sultan Mahumad of Ghazani ह्या पुस्तंकातले तळटीपेंत वयर उल्लेख जाल्ल्या काळखंडांत जावन गेल्ल्या आनी अस्तंत आशिया प्रांतांत राज्य चलोवपी समानीड वंशीय (Samanid) कांय राजांचो उल्लेख केला.तांचीं नांवां अशीं-अब्दूल मलीक बीन नह (इ.स.343ते 350),मन्सूर बीन मन्सूर(इ.स.365 ते 387).
सरकारी इतिहासाप्रमाण सव्या शतमानांत(इ.स.552) ह्या वाठारांत बुमीन कागन (Bumin Kagan) हाणें गोतूर्क वंशाची बुन्याद घाली.सातव्या शतमानांत गोतूर्क वंशीय चीन राजवटीच्या शेकातळा आर्लें.निमाणें ह्या वंशांतल्या कुतूल्क हाणें बंड करुन आपलो वाठार स्वतंत्र केलो.716 त ताचो पूत बिल्ग कागान (Bilge Kagan0राजा जालो.ताचो भाव कुल्टेजीन (Kultegin) आनी वझीर टोनी युकूक(Tonyukuk) हांच्या पालवान 734 वर्सा मेरेन राज्य केलें. ह्या वंशियाची राजवट 745 मेरेन चलली.त्या वर्सा युगूर वंशियानी (Uygurs) घाल्ल्या गोतूर्काची राजवट सोंपली.वयल्या घडणुकांक लागून एकठांय आशिल्ले तूर्क लोक युगूर आनी हेर जमातींमदीं वांटून गेले.युगूर वंशियाक लागून शेतपिकावळीन गिरेस्त आशिल्ल्या वाठाराक तुर्कस्थान म्हणूक वळखूंक लागले.1229 वर्सा मंगोल वंशियांनी युगूराची राजवट सोंपयली खरी,पूण तांचें सांस्कृतिक आनी राजकीय खाशेलेपण सासणाचें तिगून उरलें.
आठव्या शतमानांत तुर्क लोकांचो मुस्लीम धर्मीयां वांगाडा पयलो वयलो संबंद आयलो.हाका लागून मुस्लीम धर्म तूर्क लोकांमदीं आयलो.सूर्वेक मुस्लिमांचो प्रभाव ओमयाड(Omayad) वंशियांचे अरबी विचारप्रणालीक लागून वांडूक पावं ना.मुस्लीम तूर्क आनी इराणी लोकांनी अबीसाड(Abbaside) राजवंशाच्या मतान 661 ते 750 वर्सा मेरेन संघर्श केलो.हाचो परिणाम म्हणून 750 वर्सा अबीसाड राजवंश सत्तेर आयलो.त्या वेळार मुस्लीम तुर्कांनी म्हत्वाच्या सुवातींनी आपले मनीस नेमले.अशे तरेन तुर्कस्थान इस्लामी विचारसरणेच्या प्रभावसकयल आयलो आनी उपरांत मुसलमान धर्मीय जालो.धर्मांतरांची प्रक्रिया धाव्या शतमाना मेरेन अंखडीत पणान चलली.
कऱ्हाण(Karahans) वंशियांनी 990 ते 1212 च्या काळामेरेन तुर्कस्थानाचेर राज्य केलें.ताच्या काळांत चित्र,शिल्प सारक्या कलांची भरभराट जाली.शाळा,पूल आनी मशिदीसारक्या बांदावळींची निर्मणी जाल्ल्यान स्थापत्यकलेची उदरगत जाली.बुहर( Buhara) आनी समरखंड (Semerkand)ह्या सुवातींक ह्या काळांत शिक्षणीक नदरेन म्हत्व मेळळे.तुर्की भाशेची उदरगतीची प्रक्रिया ह्याच काळांत सुरु जाली.युसूफ हज हबीब हाची कुत्दग्रू बिलीक (आंनद दिवपी गिन्यान) हीं रचना तुर्की साहित्यांत मानाची सुवात जोडून आसा.तिची रचना 1069-1070 ह्या काळांत जाली.
सन 963 वर्सा गझनवी वंशीय बव्हकटेकीन( Bevuktekin)हाणें तूर्क प्रांतांत गझनवी नांवाचें मुसलीम राज्य वसयलें.977ते 1030 ह्या काळांत ताचो पूत मम्मट हाणें राज्या केलें.ताणें मुस्लीम धर्म प्रसाराचो आवांठ मुल्तान,सिंध आनी पंजाब मेरेन पावयलो.मम्मटाचो पूत मसूद आनी सिलकूक(Selcuk)वंशिय तुग्रूल बे हाचेमदीं 1040 वर्सा ददकिण ( Dardanakan) वाठारांत झूज जालें.ह्या झुजांत मसूदाक आपलो व्हड वाठार वगडांवचो पडलो.1186 त गझनवी राजसत्ता ओगूझ वंशियांनी पुराय रितीन सोंपयली.
ओगूझ(Oguz) वंशियांनी आपले राजवटीक अँटोलिया,इराक कॉकेशसाचो दक्षिण भाग,अझरबैझान आनी उत्तर इराण हे भाग जोडले.सिलूक ही वंशियांची पोटशाखा,तुग्रूल बे आनी काग्री(काखीर) मूळ सिलूक राजाचे नातू.तांच्या काळांत सिलूक आनी ओगुझ वंशियांक सिल्जूक म्हणून वळखूंक लागले.गझनवीच्या अस्ता उपरांत म्हान सिल्जूक राजसत्तेची बुन्याद 1040 वर्सा पडली .1071 वर्सा तुग्रल बे चो नातू आल्प अर्सेलन 1063 ते 1072 काळांत सत्तेर आसलो.बायझांटायन राजसत्ता आनी ताचे मदीं मलाझग्रीत वाठारामत झूज जालें.तातूंत बायझांटायनाक हार खावंची पडली.हाचो परिणाम म्हणून मुस्लीम तुर्क अंटोलियन भागांक रिगले.
1071 वर्सा अँटोलियांत मुस्लिम धर्मप्रसार जालो.दुसरे वटेन तुर्कांनी पुराय अंटोलिया ताब्यांत घेवन अँटोलियन राज्य वसयलें.हें राज्य सेल्जूक राजसत्तेचो वांटो आसलें.ताच्या काळांत धर्मीक पिठां आनी शिक्षणीक संस्थानां अस्तित्वांत आयलीं.वैजकी मळारुय सेल्जूक वंशियांनी म्हत्वाचो वावर केलो.दारुश-सिफा(Darush-shifa )दारुल-अफीइ(Daru-Afiye) आनी दारुल सिन्हा(Darish-sinha ) ह्या वैजकी संस्था ताच्यो गवाय जावन अँटोलियन सेल्जूक राज्यांत वाडलो.कला,धंदो आनी प्रशासन आदी वाठारांत इराणी संस्कृती आनी भास हांचें अस्तित्व ठळकपणान नदरेंत भरुंक लागलें.
सेल्जूक राजसत्तेचो वायट काळ 1308 वर्सा सुरु जालो.16 व्या शतमानामेरेन ही सत्ता ल्हान ल्हान राजवटीं भितर वांटून गेली.राजकीय अंखडपणाक गेल्ली वेर निमाणो ओसमनोगूल(Osmonoguls) हाणें पुरयली.ताणें सगळ्या ल्हान राजसत्तांचो नाश करुन अँटोलियांत राजकी एकचार हाडलो.दुसरे वटेन अंकारा-अक्सरे शीमचे उदेंतेक आशिल्लो मध्य अँटोलियन वाठार हरझुरुम मेरेन (Erzurm)इलानी जनरल गव्हर्नराच्या प्रशासना सकयल 1336 मेरेन उरलो.इलानचो राजा अबू सैद बहादीर खान हाच्या उपरांत थंय अंतर्गत बंडाळी जाली.हाचो
