मुंबय गेलो.१८५८ वर्सा तो एलफिन्स्टन म्हाविद्यालयांतल्यान 'ग्रीन स्कॉलर'म्हणून उत्तीर्ण जालो.विद्यार्थी काळांतच ताचें हिराबाई दावू हिचेकडेन लग्न जालें.तांकां दोराब आनी रतन हे दोन चले जाले.१८५९ वर्सा ताणें आपल्या बापायच्या वेवसायांत लक्ष घालें.उपरांत तो हॉंगकॉंग गेलो आनी थंय ताणें बापायचे कंपनीचो फांटो उक्तो केलो.उपरांत दोन भागीदारांक घेवन 'जमशेटजी अर्देशीर अॅण्ड कंपनी'सुरू केली.१८६३ वर्सा ताणें ही कंपनी बंद करुन हेर दोन कंपन्यो भागीदारींत सुरू केल्यो आनी आयात निर्यातीचो धंदो चालू दवरलो.१८६५ वर्सा यंत्रविद्येचें गिन्यान मेळोवपाखातीर तो इंग्लंडाक गेलो.थंयसावन येवन १८६९ वर्सा ताणें मुंबय एक ल्हानशी तेलाची गिरण घेवन ते सुवातींत 'आलेक्झांड्रा मिल'ही कपड्यागिरण सुरू केली आनी उद्देगाच्या मळार पयलें पावल दवरलें.कांय काळ इंग्लंडाक वचून ताणें कपड्यांच्या गिरणींचो अभ्यास केलो.१८७४ वर्सा तो मुंबय आयलो.फुडें१ जानेवारी १८७७ वर्सा ताणें नागपूरांत 'अॅम्प्रेस मिल्स'ही कपड्यागिरण सुरू केली.
१८६६ वर्सा जमशेटजीन मुंबयंत कुर्ल्हाच्या वाठारांतली एक पोरणी कपड्यागिरण विकती घेवन तिच्यांत फावोते बदल करुन थंय 'स्वदेशी मिल्स'ही गिरण सुरू केली.१९०३ वर्सा ताणें अहमदाबादेक 'अॅडवान्स मिल्स'ही गिरण सुरू केली.त्याच वर्सा ताणें 'ताजमहाल पॅलेस'हें हॉटेल सुरू केलें.
देशाची उदरगत करपाचे नदरेन ताणें जायत्यो येवजणो आंखल्यो.तेभायर प्रयोगय केले.कापसाची लागवड,रेस्माची निर्मिती,फळांची लागवड आनी निर्यात,परकी देशांतल्या वेपाराखातीर बोटींची कंपनी सुरू करप अशो कितलेशोच येवजण्यो ताणें तयार केल्यो.हातूंतल्यो तीन म्हत्वाच्यो येवजण्यो म्हळ्यार (१)तिख्या कारखानो (२)इदकापसून वीज निर्माण करप (३)शास्त्रीय तशेंच तंत्रीक मळाचेर संशोधन करपी संस्था स्थापप.ह्यो तीनय येवजण्यो ताच्या मरणाउपरांत ताच्या पुतांनी अमलांत हाडल्यो.तिख्या कारखानो त्यावेळावयल्या मयुरभंज संस्थानांतल्या (सद्याच्या बिहार राज्यांत)साकची ह्या वाठारांत 'टाटा आयर्न अॅण्ड स्टील कंपनी'ह्या नावान १९०७ वर्सा सुरू जालो.फुडें सरकारान साकीचें नांव बदलून ताका जमशेटपूर नांव दिलें.
जमशेटजीन उदकापसून वीज निर्माण करपाची येवजण गोंयच्या दूदसागराचें उदक वापरून करची केल्ली.पूण फुडें ताच्या मरणा उपरांत महाराष्ट्रांतल्या अस्तंत घाटांत लोणावळ्या लागसार १९१० वर्सा ही येवजण त्याच्या पुतांनी 'टाटा हायड्रो इलॅक्ट्रीक पावर सप्लाय कंपनी'ह्या नांवान सुरू केली.
जमशेटजीची तिसरी येवजण 'इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स'१९०९ वर्सा बेंगळूरांत सुरू जाली.जमशेटजीन आपले इस्टेटीचो अर्दो वांटो हे संस्थेखातीर दवरलो.
उद्देगीक मळार तंत्रीक आनी कामगारांच्या हिताचे नदरेन ताणें व्हड पावल उबारलें.१८८७त तांणे 'टाटा सन्स लिमिटेड'संस्थेची स्थापना करुन तिचेकडेन आपल्या सगळ्या कंपन्यांचें वेवस्थापन सोंपयलें.हे संस्थेचें ८५% भांडवल टाटा घराण्यान उबारिल्ल्या धर्मादाय न्यासाचे मालकीचें आशिल्ल्यान टाटा उद्देग समुहांतल्या वेगवेगळ्या उद्देगांक आनी संस्थांक जावपी फायदो न्यासाकडेन म्हणजेच जनतेकडेन पावोवप जाता.
युरोप,अमेरिका,कॅनडा,अस्तंत आशिया आनी जपान ह्या देशांची भोंवडी करून,थंयच्या तंत्रगिन्यानाचो अभ्यास करून भारतीय वेपार आनी उद्देगाच्या मळार उदरगत घडोवन हाडपांत मोलादीक वावर केलो.ताणें मुंबयंत कांय क्लब सुरू केल्ले.थंय नेमान वचप,वाचन आनी चिंतन करप,इस्पिको,बुध्दिबळ,फाशांचो खेळ खेळप,घोड्याचेर रपेट करप हे ताचे कांय छंद आशिल्ले.पिरायेच्या पांसश्ठाव्या वर्सा ताका अस्तंत जर्मनी (नाउहाइम)नगरांत मरण आयलें.ताची कूड लंडनाक व्हरून थंय पारशी धर्मापमाण ताचेर निमाणे संस्कार जाले.ताचे उपरांत सर दोराबजी आनी सर रतनजी ह्या ताच्या दोन भुरग्यांनी बापायची परंपरा फुडें व्हेल्ली. -अ.ना.म्हांबरो
सर दोराबजी जमशेटजी टाटा:(जल्म:२७ ऑगस्ट १८५९,मुंबय;मरण:३ जून १९३२,जर्मनी).
जमशेटजीचो व्हडलो पूत.पिरायेच्या सोळाव्या वर्सा तो शिक्षण घेवंक युरोपाक गेलो.१८७६ त तो भारतांत आयलो आनी मुंबयच्या सेंट झेवियर म्हाविद्यालयांतल्यान बी.ए.जालो.ताका खेळाची आनी तातूंतले तातूंत क्रिकेटीची चड आवड आशिल्ली.ताकाच लागून मुंबयंत ताणें जायत्यो व्यायामशाळा सुरू केल्यो.बापायच्या कापसाच्या धंद्याचो विस्तार करून ताणें देशांतल्या मुखेल शारांनी ताचे फांटे उगडले.टाटा लेखण आनी लोणावळाची 'टाटा इलेक्ट्रीक कंपनीस'ह्यो कंपन्यो सुरू करपांत ताणें फुडाकार घेतिल्लो.भारताचें उद्देगीकरण करपाचे नदरेन बापायन म्हळ्यार जमशेटजीन सुचयल्ल्या येवजण्यांक ताणें मूर्त रुप दिलें.१९३२ वर्सा ताणें रक्तार्बुद विशींच्या रोगाचें संशोधन करपाक आनी ह्या संशोधनाक आदार दिवपाखातीर आपले मेहेरबाई हे बायलेचे यादीक 'लेडी टाटा मेमोरियल ट्रस्ट'स्थापन केलो.शिक्षणाविशीं तेचपरी अभियाम्त्रिकी आनी वैजकी संशोधन हातूंन ताका चड आस्था आशिल्ली.ताणें बायलांच्या शिक्षणाखातीर तशेंच केंब्रिज विद्यापिठांतल्या अभियांत्रिकी विभागांतल्या प्रयोगशाळेच्या साधनसामुग्री खातीर अर्थीक पालव दिलो.जिणेचे निमाणेकडेन ताणें आपली सगळी आस्पत आपल्या नांवान उबारिल्ल्या सर दोराबजी टाटा ट्रस्ट ह्या न्यासाक भौशीक कार्याखातीर दिली.१९१० वर्सा ब्रिटीश सरकारान ताका सर हो किताब दिलो.१९१५त भारतीय उद्देगीक परिशदेचो आनी १९१८ त नेमिल्ल्या भारतीय उद्देगीक आयोगाचो तो वांगडी आशिल्लो.
सर रतनजी जमशेटजी टाटा:(जल्म:२० जानेवारी १८८१ मुंबय;मरण :५ सप्टेंबर १९१८,कॉर्नवॉल,इंग्लंड). जमशेटजीचो दुसरो पूत.टाटा लोखण आनी तिख्या कारखानो स्थापन करपांत ताचोय मोलादीक हातभार आशिल्लो.बुध्दिमत्तेकडेन आनी कला विशयांत ताका चड आस्था आशिल्ली.पाटलीपुत्रा लागसारचे एके पुरातत्त्वीय संशोधन मोहिमेखातीर तेचपरी महात्मा गांधीक दक्षिण आफ्रिकेच्या दौ-याखातीर आनी भारत सेवक समाजाक ताणें अर्थीक आदार दिल्लो.गरिबी आनी तदनुपंगिक समजीक अडचणीच्या अभ्यासाखातीर ताणें 'लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉसमिक्स अॅड पॉलिटिक्स'हे संस्थेंत एक रतन टाटा निधी आनी अध्यासन स्थापन केलें.ताका सर
