आनी भरणी. सुलोचन नखेत्रां – स्वाती, पुनर्वसू, श्रवण, कृत्तिका, उत्तरा, भाद्रपदा, मूळ आनी पुर्वाफाल्गुनी. मध्ययुगीन ग्रंथांनी नखेत्रांचे पुनखेत्रां, स्त्रीनखेत्रां आनी क्लीब नखेत्रां अशे तीन प्रकार मानल्यात. आश्विनी, पुष्य, रोहिणी, पुर्वाभाद्रपदा, उत्तराभाद्रपदा, हस्त,श्रवण, अनुराधा आनी पुनर्वसू हीं णव नखेत्रां पुंनखेत्रां; मूळ, मृगशीर्ष आनी शततारका हीं तीन क्लीब नखेत्रां आनी उरिल्लीं सगळीं स्त्रीनखेत्रां मानतात. देवी भागवतांत तीन नखेत्रांचो एक हे प्रमाण नखेत्रांचे णव गट केल्यात आनी तांकां नागवीथी, गजवीथी, ऐरावतीवीथी, आर्षभीवीथी, जारद्गवीती, अजवीथी, गोवीथी, मार्गीवीथी आनी वैस्वानरीवीथी अशीं नांवां दिल्लीं आसात. नखेत्र हें पंचांगाच्या पाँच आंगां मदलें एक म्हत्वाचें आंग. मळबांत चंद्र खंयच्या विभागांत आसा तें ह्या आंगा वयल्यान कळटा. पंचांगांत हीं नखेत्रां दिल्लीं आसतात. विभागात्मक एक नखेत्र हुंपून वचपा खातीर चंद्राक अदमासान एक दीस लागता. हाका लागून दिसा नखेत्र बदलता. सुर्योदया पसून हाचो वेळ घटका पळांत पंचांगांत दिल्लो आसता. ह्या नखेत्राक दिन नखेत्र अशेंय म्हणटात. चंद्र ज्या नखेत्रांत (आनी चरणांत) आसतना व्यक्तीचो जल्म जाल्लो आसता तें ते व्यक्तीचें जल्मनखेत्र आसता. बरो-वायट म्हूर्त ह्याच दैनिक नखेत्रांतल्यान पळयतात. सुर्याक एक विभागात्मक नखेत्र हुंपपाक तेरा जावं चवदा दीस लागता. सादारणपणान मृग ते हस्त ह्या णव नखेत्रां मदीं सूर्य आसतना पावस पडटा. हांकां पावसाचीं नखेत्रां अशें म्हणटात. नखेत्रां वयल्यानच चैत्रादी म्हयन्यांचीं नांवां पडल्यांत. देखीक, चैत्र म्हयन्याचे पुनवेक चंद्र चित्रा नखेत्रांत आसता, देखून तो चैत्र म्हयनो,
Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/427
Appearance