निग्रो (खापरी)
ह्या नांवान नामनेक आसात. भजनां आनी निर्गूण गितां हांचो विशय एकूच आसता तरी
निर्गूण गितां एका वेगळ्याच तालांत गायतात. जायत्या भोजपूरी संतकवीनी निर्गूण पदां
रचल्यांत. निर्गूण पदां गोड आसतात. तांचें खाशेलपण म्हळ्यार तातूंतलीं दुसी ओळ
आहो रामा वा कि आहो रामा ह्या उतरान सुरू जाता आनी हो राम ह्या उतरान सोंपता.
पाँच दे पचीस कोसे बसले महाजन हो
कि आहो मोरे. कपना अवगुनवा हरी
मो रे रुसेले हो राम
मराठी संतकवींनी निर्गुणापरस सगूण भक्तिकूच चड म्हत्व दिल्लें दिश्टी पडटा. संत एकनाथ
सगूण निर्गूण एकूच आशिल्ल्याचें सांगता.
माइने स्वरूप निज निर्गूण
अशवा वैकुंठीचें सगुण
दोन्ही एकचि निश्चयें जाण
सगुण निर्गुंण समसाम्य
- कों. वि. सं. मं.
निग्रो (खापरी)ːनिग्रोयड ह्या मानववंश गटांतलो एक वर्ग. कुळकुळीत एसो काळो रंग धरून गाड पुडुरंगामेरेनच्या रंगाची कात आशिल्ले, काळे, मुदयाळे केंस आशिल्ले सर्वसादारणपणान आफ्रिकेंतले काळे लोक ह्या गटांत पडटात. ह्या वंशगटांतल्या मनशाचे तकलेचो आकार लघुशिर्शी. दाट भुंवयो, चेपटें नाक आनी भायर पडुल्ले खरबरीत ओंठ हीं ह्या वंशगटाचीं आनीक कांय खाशेलपणां. निग्रो (खापरी) लोकांचे मुळावे पुर्वज दक्षिण आफ्रिकेंतल्या सहारा प्रदेशांतले आशिल्ले. निग्रोंक आफ्रिकेंतल्या बळजबरीन व्हरून अमेरीकेंत गुलाम म्हणून विकलेउपरांत तांचेर एक नवोच धर्म, संस्कृती आनी जीण लादली. तांचें मनीसपण लेगीत काडून घेतलें आनी तांकां जनावरांची वागणूक मेळपाक लागली. अमेरिकेंतल्या निग्रो लोकांची संख्या त्या देशाचे वट्ट लोकसंख्येच्या १९६० त अब्राहम लिंकन अध्यक्ष म्हणून वेंचून आयलो. दक्षिणेकडचे प्रदेश गुलामगिरी आडचे चळवळींतल्यान भायर पडले आनी दोन गट निर्माण जाले. सुमार दोन लाख निग्रोइकरा टक्के आसा. जगाच्या हेर भागांतूय ते शिंपडिल्ले सात. अमेरिकांत निग्रो लोक सोळाव्या शेंकड्यासावन रावपाक लागले. तांचेवांगडा कांय स्पेनी आनी पुर्तुगेज लोकांनीय थंय राबितो केलो. इ.स. १५१७ त दर एका कायद्यान मेळ्ळी आनी अमेरिकेंत कायदेशीर थरयल्ल्या निग्रो लोकांची आयात करपाची मान्याताय कायद्यान नेटान सुरवात जाली. १५४० त धा हजार निग्रो लोकांक स्पेनाच्या शेकातळा वॅस्ट इंडीसांत आयात केल्ले. सतराव्या शेंकड्यांत स्पेनाचें नियंत्रण गेलेउपरांत १६४० च्या सुमाराक सावन अमेरिकेंत साकर उत्पादन वेवसायांत काम करपाखातीर निग्रो लोकांची व्हडा संख्येत आयात सुरू जाली. दक्षिण अमेरिकेंत ती आयात सगल्यांत चड आशिल्ली. दक्षिण अमेरिकेंतले रोमन कॅथलीक इगर्जेन मात तांकां गुलामगिरींतल्यान सोडोवपाक फाटबळ दिल्लें. एकुणिसाव्या शेंकड्यांत गुलामगिरी कित्याक नश्ट जावंक जाय, हेविशीं विवेचन करपाक हे इगर्जेनूच फुडाकार घेतिल्लो. विंगड-विंगड वेवसायांनी कामगारांची पुरवण करपाखातीर सुरवातेक वॅस्ट इंडीसांत आनी उपरांत अस्तंत आफ्रिकेंत निग्रो लोक कामगार म्हणून मेळटाले. तंबाकू लागवडीच्या कामांत निग्रोंची संख्या वाडत गेल्ल्या कारणान १६६१ त व्हर्जिनियांत आनी १६६३ त मॅरीलँडांत गुलामगिरी कायदेशीर जाली. ल्हव ल्हव पुराय दाक्षिणातय वसणुपाकंनी गुलामगिरीन अर्थीक संस्थेची बुन्याद घाल्ली. उत्तरेकडेन आशिल्ले वसणुकेभितर प्रनसल्वानिया आनी हडसन देगणांत गुलामगिरी अस्तित्वांत आशिल्ली. पूण दर एके वसणुकेभितर निग्रोंचें वागणुकेचेर नियंत्रण दवरपाखातीर आशिल्ले नेम आनी कायदे वेगवेगळे आशिल्ले. व्हर्जिनियाच्या कायद्याप्रमाण खून आनी आगळीक ह्या गुन्यांवांखातीर निग्रो गुन्यावकारांक गोळाक लायताले, चोरी वा हेर साद्या गुन्यांवांक तांकां चाबकान फोडून काडटालो, हात ना जाल्यार पांय कातरताले, तशेंच तांकां दागूय दिताले. १७६३ त व्हर्जिनियांतल्या निग्रो लोकांनी ह्या कायद्याआड बंड करपाक सुरवात केल्ली. पूण ताचो कांय उपेग जालोना. उपरांत अमेरिकेच्या स्वातंत्र्याझुजांत पांच हजार निगोंचो आस्पाव आशिल्लो. अमेरिका स्वतंत्र जाले उपरांत गुलामगिरीआड आनी दास्यमुक्तीखातीर साबार संस्थांची स्थापणूक जाली. हाचो परिणाम म्हळ्यार अमेरिकेंत उत्तरेकडच्या राज्यांत गुलामगिरीचें प्रमाण ल्हव ल्हव उणें जावंक लागिल्लें. जानेवारी १८०८ च्या कायद्याक लागून गुलामांचे खरेदी-विक्रेक आळो बसलो. उपरांत लगुटाच्या वेवसायाक नेट आय़िल्ल्यान व्हडा प्रमाणांत कामगारांची गरज जाणवूंक लागली. हाका लागून अमेरिकेंत परत निग्रो गुलामांची संख्या वाडली. हो वेवसाय खूब फायदेशीर थरलो. पूण निग्रोंक ताचो कांयच लाव मेळ्ळोना. तांकां खूब वायट वागणूक मेळटाली. तांकां दीसरात काम करचें पडटालें. अमेरिकेंतल्या यादवी झुजा उपरांत रिपब्लिकन पक्ष गुलामगिरीक विरोध करपाक लागलो.१९६० त अब्राहम लिंकन अध्यक्ष म्हणून वेंचून आयलो. दक्षिणेकडचे प्रदेश गुलामगिरी आडचे चळवळींतल्यान भायर पडले आनी दोन गट निर्माण जाले. सुमार दोन लाख निग्रो लोकांचो हे चळवळींत आसपाव आशिल्लो. लिंकनाच्या यत्नांक लागून दास्यमुक्तीच्या आंदोलनाक येस मेळ्ळी. पूण खूब तेंप चडशे निग्रो लोक अशिक्षीत उरले. अर्थीक नदरेन ते खऱ्या अर्थान स्वतंत्र जावंक नाशिल्ले. कामगार संघटनांनी निग्रो लोकांक वांगडी करून न्हयकार दिल्लो. निग्रोक तांणी एकठांय येवपाची संद केन्नाच दिलीना. कांयकडेन तांकां संपफोडे (strike breakers) अशें म्हण्टाले. अशा वेळार दंगली निर्माण जाताल्यो. पयल्या म्हाझुजाच्या तेंपार युरोपांत कामगार उणे पडपाक लागले म्हणून उत्तरेकडेन निग्रोलीग ऑफ कंडिशन्स ऍमाँग निग्रोस हे संस्थेची स्थापणूक जाली. वायुदळांत नेमिल्ले. तांकां मर्यादीत मतदानाचे अधिकार मेळपाक लागले. विंगड विंगड क्षेत्रांतले उद्देगधंदे, वेपार, कारखाने आनी हेर वेवसायांनी तांचो आस्पाव व्हडा संख्येन जावपाक लागलो. १९०९ त नॅशनल असोसिएशन फॉर द ऍडवानसमँट ऑफ अर्बन कलर्ड पिपल (NAACP) हे संघटणेची स्थापणूक जाली. १९११ त नॅशनल लीग ऑफ कंडिशन्स ऍमाँग निग्रोस हे संस्थेची स्थापणूक जाली. १९३० मेरेन साबार निग्रो लोकांनी राडकीय क्षेत्रांत वांटो घेतिल्लो आ नी मतदानूय केल्लें. अध्यक्ष रुझवॅल्टाच्या नव्या अर्थीक धोरणांक लागून (New Deal) निग्रोंक समाजीक आनी अर्थीक सुविधा आनी फायदे मेळ्ळे. शासनवेवस्थेंत कांय म्हत्वाच्यो सुवातीय तांतां मेळ्ळ्यो. दुसऱ्या म्हाझुजाच्या तेंपार धा लाख निग्रो वायदुळांत काम करताले. म्हाझुजाउपरांत काळांत निग्रोंक दिल्ल्या नागरी अधिकारांमदीं खूब सुदारणां जाल्यो. १९४६ त नागरी हक्कांची येवजण आंखपाखातीर
