पायोजिनस, क्लेब्सीएला न्युमोनिया आनी मायकोबॅक्टेरियम टयुबरकुलोसीस. ह्या न्युमोनियाचे वायरस किटाणू अशें – कोक्षेला बूरनेटी, क्यू फीवर, मायकोप्लासमा न्युमोनिया आनी क्लामिडीया.
खाशेलो न्युमोनिया चड करून न्युमोकोक्कस ह्या सुक्ष्म जंतूपसून जाता. हातूंत पुलमावाचो एक वा चड भाग वा शीर घट जांव येता. हो रोग ल्हान व्हड कोणाकूय जांव येता. पूण मध्यम पिरायेच्या आनी तरणाटयांक ह्या रोगाची लक्षणां चड जाता. थंडेच्या दिसानी ह्या रोगाची लागण चड पातळटा. एका मनशाचे खांकीच्या शिंतोडया वरवीं ह्या रोगाची लागण दुस-या मनशाक जावंक शकता. जर रोग्यान फावो तशें आनी वेळार उपाय घेतल्यार ह्या रोगाचे कसलेच वायट परिणाम जायनात आनी हो रोग बरो जाव येता. तेचपरी रोग्यान खांकतना तोंडार कपडो धरप गरजेचें आसता.
लक्षणां – ह्या रोगांत अक्समात तकली आनी आंग दुखून १२०° - १०४° सें. मेरेन जोर येता वा ताका ऒंकारो येव येता. ल्हान भुरग्यांक कांय वेळार मारूनूय येता. पुलमांवाचे जे वटेन ताची लागण जाता थंय स्वास घेतना वा खांकतना दुखता. न्युमोनियाच्या स्वरूपावयल्यान उणी चड धांप मारता. सुर्वेक सुकी खांक येता पूण उपरांत काळसार वा रक्सावल्ली थुकी येवक लागता. कांय वेळार नाडी जलद चलता, रक्तदाब देंवता, आंग हून पूण सुकें आसता, तोंड ताबडे पूण निळसर जाता, जायते खेपे ऒंठ फुट्टात आनी रगतांत न्युट्रोफिल नावांच्या धव्या रक्तपेशींची खूब वाड जाली आसता. सुक्ष्मजंतूनाशक वखदां घेतकूच ह्या रोगाचेर २४ – ४८ वरां भितर गुणाक पडटा आनी सप्तका भितर पुराय रोग बरो जांव येता. सप्तका भितर ह्या रोग्याक गुण आयलो ना जाल्यार रोगाचो वायट परिणाम जाला अशें समजुपाचें. उपचाराक चड वेळ लागल्यार रोग्याक मरणूय येवक शेकता. तशें चड जाणटेपणांत वा खूब अशकत मनशाक ह्या रोगाची लागण जाल्यार मरण येवक शकता. हड्डयाच्या क्ष-किरणांत न्युमोनिया जाल्लो भाग पळोवंक धव्या कुपावरी अधूंक दिसता.
दुश्परिणाम - १.पुलमावांच्या एका भागांत जाल्लो न्युमोनिया दुस-या भागांत पातळूंक शकता. २.जाण्टेपण, जीर्ण ब्रॉंकायटीस, एम्फीसॅमा, खर न्युमोनिया, पुलमांवाचो कांक्र वा ब्रॉकायक्टीसीस जाल्यार न्युमोनिया खूब दीस आगांर उरू येता. ३.छातयेंत उदक वा पूं जावन येवप. ४.रक्तदाब देंवूं येता. ५.न्युमोनिया वरवी काळजा भितल्ल्या थराकूय सूज येवंक शकता वा काळीज जातूंत आसता ती पोती सुजता आनी ६.मेदुंजोर जावंक शकता.
हेर जातीचे खाशेले न्युमोनिया – १.स्टॅफिलोकोकायजन्य न्युमोनिया – स्टॅफिलोकोक्कस पायोजिनस ह्या जतूंपसून हो रोग जाता. ह्या जतूंची सरळ पुलमांवाक लागण जांव येता वा हाडांत पूं जाल्लो आसल्यार रगतांतल्यान लागण जाता. खूबशा फावटी न्युमोनिया फ्लूच्या वायट परिणामांच्या रूपांत उपरासता.
२.क्लेबसिएल्ल न्युमोनिया – क्लेबसिएल्ल न्युमोनि ह्या जतूंपसून ह्या रोगाची लागण केन्नाय जाता. पूण खूबशा फावटी हो जीवघेणोय आसूं येता.
३.ट्यूबरक्युलोसीस न्युमोनिया – मायकोबॅक्टेरियम टयूबर क्युलोसीस ह्या रोगजंतूपसून केन्नाय ह्या रोगाची लागण जावं येता. हाची लक्षणांय किरकोळ आसतात.
व्हायरस वा ल्हान बॅक्टेरियक लागून जाल्ल्या न्युमोनियाची लक्षणां सादरपण एकसारकीच आसतात आनी सौम्य स्वरूपांत कितलेशेच दीस रोगी तीम आपल्या आगार सोंसता. हाचें क्ष-किरण बगर निदान करप कठीण जाता. हातूत प्लीहाक सूज येव येता. पूण धव्या रक्तपेशींच्या प्रमाणांत व्हडलीशी वाड जाल्ली दिसना. कांय वेळार ह्या रोगाचेर पेनिसिलीन फावो तितलें गूण दिना. कांय वेळार वखदांबगर ५-१० दिसाभितर न्युमोनिया आपशींच बरो जावक शकता. पूण तो व्हड स्वरूपाचो आसल्यार वा व्हायरसाची मेंदवाक लागण जायत जाल्यार रोग्याक मरण येव येता. फ्लू आनी हुरहुरें आयिल्लें आसतना व्हायरस न्युमोनिया जांव येता. मुगांयेद्या आकाराचे थिपके पुराय पुलमांवां भोंवतणीं आयिल्लें क्ष-किरण स्पश्ट दिसतात.
आदेना व्हायरसाक लागुनूय न्युमोनियाची पिडा लागता. कांय खेपे १-२ म्हन्याचे पिरायेच्या भुरग्यांक रॅस्पीरेटरी सीन्सीटीयल व्हायरसाची लागण जांवक शकता. अजून मेरेन हाचेर खास वखदा वा वासिनां येवक नात. खूशा फावटी हॉस्पिटल उपचार जालेना जाल्यार त्या भुरग्यांक मरण येवपाचो हुस्को आसता. इन्क्युबेटरा सारक्या उपचार सुविधांचो आस्पाव जाल्ल्याक मरणाचें प्रमाण बरेंच उणें जालां. क्लॅमिडिया जंतुची (Psittacosis) लागण जाल्ल्या शेवण्याच्या सुक्या गुवा पसून न्युमोनिया जावंक शकता. हाचेर टॅट्रासायक्लिनान बरो गूण पडटा. क्यू फिवर हो कोक्षेला बूरनिटी ह्या जंतू पसून तशेंच बादीत गोरवां आनी बोकड्यापसून उपरासता.
२.शोशणजन्य न्युमोनिया – हातूंत श्र्वसन तंत्राच्या वयल्या भांगातल्यान भितर स्वास वचपाच्या वेळार सकयल्या भांगातल्या वायू कोशांत सुक्ष्मजंतू वतात नि मागीर थंय सूज येता. ह्या प्रकारांत थुकयेची परिक्षा केल्यार हे सुक्ष्मजंतू मेळटा. श्र्वसनतंत्राच्या ल्हान व्हड इबाडाक लागुन कांय वेळार नाक वा तोंडांतलें शेंबूड चुकून पुलमांवां मेरेन पावत आनी तेन्ना अशें तरेचो न्युमोनिया जांव शकता. ह्या न्युमोनियाक कारणीभूत अशें सौम्य स्वरूपाचे सुक्ष्मजंतू अशे – सॅप्टोकॉक्काय, न्युमोकोक्कय हिमोफायलस इन्फ्लूएन्झा, व्हिन्सेन्टस स्पायटोकेटस आनी फ्युजीफॉर्म बॅसिलाय.
शोशणजन्य न्युमोनियाचे चार उप्रकार आसात – १. खर ब्रॉकोन्युमोनिया २. सादो शोशणजन्य न्युमोनिया ३.थीर न्युमोनिया(Hypostatic) ४.शस्त्रक्रिये उपरांतचो न्युमोनिया.
१.ब्रॉंकोन्युमोनिया – हो दोनुय पुलमांवाक कुडक्या कुडक्यांनी इल्ले इल्लशे कडेन पातळावन बादा जाता. ही लागण चड करून भुरगेपणांत जांव, हुरहुरें, कोलेखांक सारक्या दुयेसांत जाल्यार, जाण्टयांक जीर्ण ब्रॉकायटीस एम्फीसेमा सारको त्रास आशिल्लयाक चड प्रमाणांत जावं येता. हेर लक्षणां तींच पूण सौम्य स्वरूपांत आनी छातयेच्या दोनूय वटांनी जाणवता. हाली तेंपार ॲण्टीबायोटीक्सांक लागून चडसो वायट परिणाम जावंक पावना. पूण चड ल्हान भुरगीं, खूब जाण्टेपण, मुत्रपींड दाह, काळजाच्या विकार सारके त्रास आसल्यार ताचो वायट परिणाम जांवक शकता. थंडेचेर वेळावेळार वखदां घेतल्यार हो न्युमोनिया टाळूंक येता.
२. सादो शोशणजन्य न्युमोनिया – नाक वा ताळयांतली थंडी चुकून पुलमांवांमेरेन पावली जाल्यार न्युमोनिया जावं येता. हो चडसो एकेच वटेन जाता आनी छातयेच्या क्ष-किरणान हाचें खरें निदान जावंक शकता. चड करून ॲटिबायोटिक्सान १-२ दिसांनी गूण येता पणू कांय खेपे कायम
