आनी ताचें श्रेय होलीबर्ग आनी कर्कगार्दा सारकिल्ल्या म्हारथींक फावो जालें तरी ताचें मूळ मात आर्विल्ले मनीसकुळयेच्या मनीसपणापसून पयसावल्ले परिस्थितींत सांपडटलें. -डॉ.किरण बुडकुले
डॅन्मार्क: डॅन्मार्क हें स्कॅंडिनेव्हियन राश्ट्रांमदलें एक सगळ्यांत ल्हान राश्ट्र आसून,युरोपाचे उत्तरेक उत्तर दर्या आनी बाल्टीक दर्या हांचे मदीं ताचो आस्पाव जाता.डॅन्मार्क हो एक संविधानिक राजशाहीचो देश.क्षेत्रफळ ४३,०७४ चौ.किमी.लोकसंख्या ५२,००,००० (१९९४).विस्तार ५४ ३३’ उत्तर ते ५७ ४५’उत्तर आनी ८ ४’उदेंतते १५ १२’ उदेंत इतल्लो आसा.हातूंत जटलॅंड द्वीपकल्पाचो सुमार ३०,०९५ चौ.किमी.प्रदेश आनी उदेंतेक फ्यून,लॉलान,झीलॅंड,अॅाल्स,अॅ५र,टॉसिंग,लांगलॅन,साम्स,फाल्स्टर,बॉव,आमॅयर,बॉर्नहाल्म आनी अस्तंतेचीफान,रम आनी हेर ४८२ जुंव्यांचो सुमार ५,००० चौ.किमी. प्रदेश आसा. ग्रीनलॅंड,हो संवसारांतलो सगळ्यांत व्हड जुंवो आनी फाअरो जुंवो,हेय संविधानिक राजशाही डॅन्मार्काचे भाग.द्वीपकल्प आनी जुंवे ह्या भूंयस्वरुपाक लागून डॅन्मार्काक खूब व्हड (७,४०० किमी.) दर्यादेग लाबिल्ली आसा.कोपनहेगन ही देशाची राजधानी.
भूंयवर्णन: डॅन्मार्क हो भूस्तरावलो हिमयुगीन हालचालींनी चतुर्थक काळांत तयार जाल्लो देअह आसून देशाचो भूंयभाग चडट्या देंवत्यांचो.हांगाची चडशी जमीन सपाट.जटलॅंड हांगाची ईजर बाव्हनहॉज ही सगळ्यांत उंचेली दोंगुल्ली आसा.डॅन्मार्काची दर्यातळासावन सरासारी उंचाय फकत ३० मी. जटलॅंडाचे अस्तंत दर्यादेगेवयली निसुम फ्योर्डमेरेन उदेंतेक व्हीबॉर वयल्यान दक्षिण शिमेवयली फ्लेंझबर्ग ही शीम सुमार स लाख वर्सांपयलीं सुरू जाल्ले निमाणे हिमानीक्रियेची शीम.उत्तर बॉर्नहॉल्माक स्विडनाक आशिल्ल्या तळपांप्रमाण ग्रॅनायटाचीं तळपां आसात.डॅन्मार्काच्या हेर वाठारांनी चुनखडयेचीं खडपां,हिमयुगीन पीट लिग्नायट हांचोय आस्पाव जाता.डॅन्मार्काचें भूपृश्ठ आनी जमीन हांची घडण हिमयुगांत आनी ताचे उपरांत जाल्ली आसात.जटलॅंडाचे अस्तंत दर्यादेगेर चिबडरान आनी रेंवट दोंगुल्ल्यो आसात.उदेंतेकडेन आनी उत्तरेक पिकाळ ल्हांल्हान मळां आनी दोंगुल्ल्यो आसात.डॅन्मार्काचो कांय भाग चड करून रिब आनी ट्युबॉरन हो जटलॅंडाचो भाग,तसोच लॉलान जुंव्याचो दक्षिण भाग दर्यातळापरस सकयल आशिल्ल्यान हांगाची दर्यादेग व्हांवून वचची न्हय म्हणून ती बांदून काडल्या.
डॅन्मार्कांत ल्हान ल्हान न्हंयो,झरी आनी ताळयो आसात.गूदनॉ ही हांगाची सगळ्या6त व्हड न्हंय(१५० किमी.)
उदेंतेकडेन आशिल्ले जुंवे एकमेकासावन आनी जटलॅंडासावन दर्याच्या पट्ट्यानी वेगळे जाल्ले आसात.तांकां द ग्रेट बॅल्ट,द लिट्ल बॅल्ट आनी लांगलॅनाचो बॅल्ट अशें म्हण्टात.स्विडनाचें दक्षिण तोंक आनी झीलंड जुंवो हाचे मदीं उरसुंद उपसागर आसा.
हवामान- डॅन्मार्काचें हवामान सम्शीतोश्ण आसा.हांगा उदेंत युरोप,आर्क्टिक आनी अॅाटलांटिका सावन विंगड विंगड वा-याचे लोट येतात आनी हाका लागून हांगाची हवा एकसारकी बदलत आसता.अस्तंत देगेवयल्यान वचपी उत्तर अटलांटीक वा-याक लागून शिंयाळ्यांत हांगा मातसो फायदो जाता.जानेवारी- फेब्रुवारी तेंपार सरासरी तापमान ०.९ सॅ.आसता.जुलय म्हयन्यांतलें सरासरी तापमान १६ सॅ. आसता. ह्या देशांत सादारणपणान अस्तंती वारें व्हांवता आशिल्ल्यान आनी संबंद देशांभोंवतणी उदक आशिल्ल्यान दिसाच्या आनी रातच्या तापमानांत चडसो फरक जाणवना.वर्सुकी पावस सरासरी ४० ते ८० सेंमी.इतलो पडटा.केन्ना केन्ना हांगा हिमूय पडटा.
वनस्पत आनी मोनजात- देशाचो सुमार १०% प्रदेश रानातळा आसा.फ्र,बीच,स्प्रूस,लार्च,पायन,ओक,अॅरश,रॅड,आल्डर,पॉप्लर,एल्म,मॅपल ही हांगाची म्हत्वाची रुखावळ. हांगा लागींलागीं चवदाशें जातिंचीं फुलझाडां आसात. रानटी आनी हिंस्त्र मोनजात डॅन्मार्कांत चडशी सांपडना.सोंसो,मृग,बिज्जू,बॅजर,चानी,मार्टिन ही मोनजात हांगा चड प्रमाणांत सांपडटा.हांगाचो धवो मिंक प्रसिध्द आसा.सुमार ३५० प्रकारांची सवणीं हांगा पळोवपाक मेळटात. हांगा नुस्तेंय खूब मेळटा.
इतिहास- डॅन्मार्कांत सांपडिल्ल्या अवशेशांवयल्या सुमार ११ हजार वर्सां पयलीं हांगा नुस्तें मारून आनी शिकार करून आपलो राबितो करपी समाज आशिल्लो अशें समजता.इ.स.पयलीं दोन ते तीन शेंकडे सिंब्री आनी ट्यू टॉनी टोळयो हांगा रावताल्यो.ताणीं साबार युरोपीय देशांक सतावन सोडिल्ले.इ.स.पयलीं १०२ च्या सुमाराक रोमन सैन्यान तांचेर हार घाली. पूण डॅन्मार्कांतल्या विंगड विंगड टोळ्यांचें हेर युरोपी देशांचेर आक्रमण चालूच आशिल्लें.जटलॅंडाच्या जूट आनी अॅंंगल्स टोळयांनी इंग्लंडाचेर घुरी घालून हांगाच्या कांय भागांनी ताणीं वसणुकांची थापणूक केल्ली.मध्ययुगाचे सुरवातेक सावन व्हायकिंग टोळयांनी संबंद युरोपांत धुमशण कांडिल्लें.तांचो तळ झीलंडामदल्या ट्रेलबॉर्य गांवांत आशिल्लो.थंयच्यानूच फ्रान्स आनी इंग्लंडाचेर ते आक्रमणां करताले. ह्या व्हायकिंगाचो त्रास सोंसूं नजो जावन इंग्लंडाच्या ऑल्फ्रेड द ग्रेट हाणें ८७८त वेडमोराचे कबलातींत लंडन चेस्टरचे उदेंतेकडचो मुलूख तांकां दिल्लो.ताकाच डॅनलॉ म्हळ्यार डॅन लोकांचो प्रांत असो इंग्लंडाच्या इतिहासांत उल्लेख मेळटा.
डॅन्मार्काचो राजा गॉर्म द ओल्ड हाणें ९०० ते ९४० मेरेन राज्य केलें.ताचो चलो हॅराल्ड ब्लूटूथ हाणें नॉर्वेचेर जैत मेळोवन थंयच्या लोकांक बाटोवन तांकां क्रिस्तांव केले.हॅरॉल्डाचो नातू कान्यूट हाणें डॅन्मार्क,स्विडन,नॉर्वे,इंग्लंड,वेल्श,स्कॉटलॅंड,हेब्रायडस,ऑर्कनी आनी शेटलॅंड जुंवे, दक्षिण स्विडन आनी एस्ट्रोनिया अशा व्हड साम्राज्याचेर राज्य केलें.हाच्या तेंपार इंग्लीश आनी डॅन लोकांचे संबंद सुदारिल्ले.पूण ताच्या मरणाउपरांत हें व्हड साम्राज्य डळमळीत जायत गेलें.
राजा वॉल्देमोर द ग्रेट हाच्या काळासावन डॅन्मार्काचे स्लाव्हवंशीय वेंड जमातीकडेन बाल्टीक दर्यालागशिल्ल्या मुलुखाचेर आपलो ताबो मेळोवपाखातीर संघर्श सुरू जालो.हाचो नातू वॉल्देमार दुसरो हाणें १२१९त लिडानीसाच्या झुजांत वेंडांचो पराभव करून उत्तर जर्मनींतलो चड्सो मुलूख आपल्या शेकातळा हाडलो.ह्या झुजांत कांय दैवी चमत्कारान डॅन्मार्काक आपलो राश्ट्रध्वज लाबलो,काहा लागून लिंडानीसाच्या जैताक डॅन्मार्काच्या इतिहासांत म्हत्वाची सुवात आसा.ह्याच काळांत नुस्तेमारी,नौकानयन आनी शेतवडीच्या मळार खूब उदरगत जाल्ली.उपरांत उत्तर जर्मनींतल्या राजांनी डॅन्मार्काच्या शेकातळा आशिल्लो मुलूख परत घेतलो आती डॅन्मार्काचेरूय आपलो शेक दवरलो.पूण जटलॅंडाच्या लोकांनी चवथ्या वॉल्देमाराच्या मुखेलपणासकल जर्मन लोकांक धावंडावन घाले.
