ताणें मोडलो. तेखातीर ताका तीन म्हयने बंदखण आनी 500 रुपया दंड अशी ख्यास्त फावो जाली. 26 जून 1930 दिसा ताची बंदखणींतल्यान सुटका जाली. पूण त्याच वर्सा एक ऑगस्टाक टिळक पुण्यतिखीचे मिरवणुकेचें फुडारपण केल्ल्यान ताका परतून अटक केली. तांतुतल्यान सुट्टकूच मुंबयच्या एका खादीभांडाराच्या उक्तावणानिमतान केल्ल्या भाशणाक लागून ताका परतून अटक केली. णव म्हयन्यांनी गांधी आयर्विन कबलातीप्रमाण 4 मार्च 1931 दिसा ताची सुटका जाली. मार्च 1931त कराचीक राश्ट्रीय सभेच्या अधिवेशनांत ताका अध्यक्षपद फावो जालें. 1932 वर्सा ताका गांधीजीवांगडा अटक करून येरवाड्याक दवरलो. उपरांत जुलय 1934त सुट्टकूच संसदीय मंडळाचे उपसमितीचे तो अध्यक्ष जालो.
1936 वर्सा प्रांतीय कायदेमंडळाच्या वेंचणूक मंडळाचो अध्यक्ष जालो. 1938 वर्साच्या हरिपूर काँग्रेसीचो तो येवकार अध्यक्ष जालो. त्याच वर्सा राजकोट संस्थानाच्या नागरिकावंतीन ताणें म्हाराजावांगडा तडजोड केली. पूण म्हाराजाक तडजोड मान्य नाशिल्ल्यान कायदेभंगाची चळवळ सुरू केली. 8 ऑगस्ट 1942 दिसा छोडो भारतचो थाराव मांडचे पयलींच पुराय गुजरात भर आंदोलन पसरलें. 9 ऑगस्टाक ताका अहमदनगरच्या किल्ल्यांत हेर काँग्रेस फुडा-यावांगडा अटक केली. 15 जून 1945 दिसा सुटका जाले उपरांत शिमला परिसद,कॅबिनेट मिशन आदींनी ताणे वांटो घेतलो.
दोन सप्टेंबर 1946 दिसा हंगामी मंत्रीमंडळांत गृह म्हणून ताचो आस्पाव केलो. घटना परिशदेचो तो वांगडी आशिल्लोच. सुर्वेक ताणें कम्युनिस्टांचीं बंडां मोडून काडलीं. हैदराबाद, जुनागढ आनी काश्मीर सोडून हेर सुमार 550 संस्थानां भारतांत विलीन केलीं. फुडें पोलीस कारवाय करून हैद्राबाद संस्थान भारतांत विलीन केलें.
30 जानेवारी 1948 दिसा म्हात्मा गांधीची हत्या जाली. आपूण गृह मंत्री आसतना ही घडणूक घडली म्हणून ताका खूब वायट दिसलें. कांय दिसांनी ताका काळजाचो आताक आयलो. 31 ऑक्टोबर 1948 दिसा मुंबयंत ताचो सत्कार जालो. तेन्ना रत्नजडीत भांगराचो अशोकस्तंभ आनी रूपयाची व्हड प्रतिमा ताका भेटयली. नागपूर, प्रयाग, उस्मानिसाच्या विद्यापिठांनी ताका सन्मानाची डॉक्टरेट दिली. ताच्या अमृतमहोत्सवा निमतान 1950 वर्सा अहमदाबाद शाराचे वतीन ताका पंदरा लाख रुपयांची थैली भेटयली.
एकात्मा भारताचो तो खरो शिल्पकार. काँग्रेस पक्षाच्या संघटनात्मक वावरांत ताचो मोलाचो वांटो आसा. भारताच्या स्वतंत्रतायेच्या झुजांत आनी त्या उपरांतच्या भारतांत वल्लभभाईक मानाची सुवात आसा. भारताचो पोलादी पुरूष म्हणून संवसारभर ताची नामा जाल्ली. तो वृत्तीन धर्मीक आनी परंपरीक विचारसरणीचो तसोच कणखर आशिल्लो. सादें रावप, उच्च विचारसरणी आनी बेगोबेग करणी हांचेर ताचो विश्वास आशिल्लो.
मुंबय म्हानगरपालिका, मुंबय विधीमंडळ आनी काँग्रेस अशा तीन क्षेत्रांनी ताणें कार्य केलें, पूण संसदपटू म्हणुनूच ताका चड नामना मेळ्ळी. राजकारणी मनशाक फावो सारके सगळे गूण ताचे भितर आशिल्ले. देखुनूच लंडनच्या द टाइम्य खबरापत्रान बिस्मार्कापरस म्हान राजकारणपटू म्हणून ताचो गौरव केलो. – दिलीप बोरकार
पठाण- मुसलमान लोकांची एक जात. भारतभर ह्या लोकांची वसती आसा. तांचो प्रदेश सिंधू न्हंयेपसून अस्तंतेक कंदाहारमेरेन आनी हिंदुकूश दोंगरावळीसावन दक्षिणेक बालुचिस्तानामेरेन पातळ्ळा. अफगाणिस्थान आनी पाकिस्तान हांचे शिमेवयल्या दोंगराळ प्रदेशांतल्या सगळ्या लोकांक पठाण म्हणटात. तशेंच विंगड विंगड प्रदेशांनी तांकां अफगाण, काबुली, खान, कंदाहारी, पख्तुनी, पेशावरी, रोहिले ह्या नांवांनीय वळखतात.
अफगाणिस्थानांतल्या सगळ्या लोकांक अफगाण म्हण्टात. पूण शिमेवयल्या दोंगराळ प्रदेशांत रावपी चडशे लोक स्वताक पश्तून, पुश्तुन, पख्तुन वा पुख्तुन म्हणोवन घेतात. इ. स. च्या 16 व्या शेकड्यासावन ह्याच लोकांक पठाण हें नांव मेळ्ळें. हे लोक स्वताक, इझ्रायेलाचो राजा सौल हाचे वंशज मानतात.
डॉ. बेल्यूच्या मतान पठाण हो अफगाणीस्थानांतल्या पुटखान शब्दाचो हिंदी अपभ्रंश. आर्य लोक गांधार देशांतल्यान पंचनद प्रदेशांत आयले आनी उपरांत यवन, शक, कुशाण, हूण, तुर्की, मंगोल हे सगळे आक्रमक लोक ह्याच प्रदेशांतल्यान भारतांत रिगले. त्या सगळ्यांनी ह्या प्रदेशांत कांय काळ वास्तव्य केलें आसतलें. ताका लागून त्या सगळ्या विंगड विंगड वंशांचे रगत एकठांय भरसून अफगाण वा पठाण लोक उत्पन्न जाल्यात.
इ. स. च्या पांचव्या शेकड्यामेरेन गंधार राज्यांत बौध्द संस्कृताय नांदताली. पूण उपरांत ती खूब उणी जावन इ. स. च्या 10 व्या शेकड्यांत गजनीक एका तुर्की मुसलमान राजघराण्यान आपली सत्ता थंय प्रस्थापीत केली. त्याच घराण्यांतल्या महमुदान हिंदुस्थानाचेर खूब फावटी घुरयो घालून वायव्य शिमेचेर आपली सत्ता स्थापली. उपरांत सुमार दोनशें वर्सा हांगा गजनीच्या सुलतानाची सत्ता आशिल्ली.
इ. स. 1451 सावन 1526 मेरेन दिल्लीचेर लोदी नांवाच्या अफगाण सुलतानाचें राज्या आशिल्लें. उपरांत मोगल बादशाह बाबर हाणें शिमेप्रांताचेर आपली सत्ता प्रस्थापीत केली. ताच्या मरणाउपरांत अफगाण टोळ्यांनी स्वायत्त राज्यां सुरू केलीं. इ. स. 1540 ते 1555 ह्या काळांत अफगाण सरदार शेरशहा आनी ताचे वंशज हाणी दिल्लीचेर राज्य केलें. उपरांत नादिरशाहाचो एक सेनापती अहमदशाह हाणें इ. से 1748 वर्सा कंदाहाराक स्वताक अफगाणिस्थानाचो सुलतान म्हणून जाहीर करून दुर्र-इ-दुर्रान ही पदवी घेतली. तो अब्दाली नांवाचे अफगाण टाळयेंतलो आशिल्ल्यान, ते टोळयेक दुर्रानी हें नांव मेळ्ळें.
पठाण लोक पुश्तू भास उलयतात. चडशे पठाण शरीरान ऊंच, धिप्पाड आनी बळिश्ट आसतात. तशेंच ते रूपेस्त आनी गोरे आसतात. दादलो आनी बायल दोगांकूय दोळ्यांत सुरमा घालपाची आवड आसता.
पठाण लोकांमदीं जातीभेद ना. पूण पयलींसावन तांच्यो विंगड विंगड टोळ्यो आसात. आफ्रिदी, उस्तरानी, ओरकजई, काल्कर, खटक, खलील, गिलजई, गुजियानी, गौरई, गोरगस्ती, दिलजक, दुर्रानी, बंगश, मबंमदजई, महसूद, मोहंमद, युसुफजई, सहेला, वजीरी, लोदी, शीरानी, सूर हीं तांतुतल्या मुखेल टोळ्यांचीं नांवां आसात. कांय टोळ्यांनी पोटभेदूय आसात. दुर्रानी टोळ्येच्या आठ आनी खलीलीच्या चार उपजाती आसात. दरेक टोळ्येंत खूब तरातरांचीं घराणीं आसतात. तांकां खेल म्हणटात. त्या घराण्याच्या मुखेल्यांक मालिक म्हणटात. सगळ्यांत जाण्टो मालिक हो पुराय टाळ्येचो सरदार वा प्रधान आसता. टोळ्येचेर ताचो अधिकार
