पयलीं उतरां
कोंकणी विश्वकोशाच्या दुसऱ्या खंडाचो प्रकाशन-योग येता ही कोंकणी विश्वाखातीर खोसदेणी गजाल. कोंकणी विश्वकोशाची संकल्पना, व्याप्ती, मांडावळ, शुद्धलेखन, परिभास आनी रचणूक हे संबंदी पयल्या खंडाचे प्रस्तावनेंत सविस्तर म्हायती आयल्या तिची पुनुरुक्ती हांगा करपाची गरज दिसना.
ह्या दुसऱ्या खंडांत सुमार तेराशें पन्नास नोंदींचो आस्पाव जाला. ह्या खंडाखातीर आखिल्ल्या एक हजार पानांची मर्यादा ताणी सोंपयल्या. तेखातीर सुर्वेक थारायल्ल्या प्रमाण, ह्या खंडांत 'ट' ते 'म' ह्या आद्याक्षरांनी सुरू जावपी नोंदींचो आस्पाव जावंक पावलोना. नोंदींचो आंकडो आनी पानांची मर्यादा हांचें कोश्टक सादपाखातीर ह्या खंडांत चित्रां, नकाशे, तक्ते अशे मजकुराक पुरक संदर्भ दिवप जालां. जंय जाय थंय विज्ञानीक म्हायती वांगडा संस्कृतीक संदर्भ दिवपाची पयल्या खंडाची परंपरा दुसऱ्याखंडातूय दवरल्या.
विश्वकोश-निर्मिती ही एक कठीण अशी आनी वेळ, श्रम, वित्त खर्चूपी निर्मिती. सगळ्याच भाशांतल्या विश्वकोशांचो हो असो अणभव आसा. कोंकणी विश्वकोश ताका आडवाद ना. अशे तरेचो हो कोंकणीतलो पयलोच प्रयोग जाल्ल्यान कोंकणी विश्वकोशाचें काम आनीकूय कठीण जालां. अशा वावराखातीर जाय आसलें तें मनीस बळ, साहित्य आनी यंत्रणा हांची कोंकणींत उणीव आसा. ताचोय परिणाम कोशाचे निर्मितीचेर जावप सभावीक जालां.
विश्वकोशाची निर्मिती ही हजार हाती निर्मिती. विशायाची निवड, नोंदीची रचणूक, मजकूर पुंजावप, तपासप, ताचें संपादन करप, प्रुफां काडप, तीं तपासप, मजकूर छापप, कोशाची बांदणी करप अशा विविध आंगी प्रक्रियेंतल्यान कोश-निर्मिती घडटा. हे प्रक्रियेंतल्या खंयच्याय एका पेण्यार, कंयच्याय एका घटकाचो दोळो चुकोवन चुको उरपाची शक्यताय न्हयकारूंक येना. कोंकणी विश्वकोश हेर भाशांतल्या कोशांपरस वेगळो नाशिल्ल्यान, कोंकणी विश्वकोश बिनचूक जाला अशें हड्ड्यार हात मारून सांगूंक जांवचें ना.
पयल्या खंडाप्रमाण ह्याय खांडाखातीर आमकां भारतीय आनी परकी भाशेंतल्या विश्वकोशांचें तशेंच संदर्भ ग्रंथांचें रीण घेवचें लागलां. मराठी विश्वकोश, हिंदी विश्वकोश, भारतीय संस्कृतीकोश, मराठी ज्ञानकोश, भारतीय समाजविज्ञान कोश, Encyclopaedia Britannica, Encyclopaedia of Social Sciences, Encyclopaedia of Religion, Encyclopaedia of Philosophy, Encyclopeadia of International Sports, Stateman's Year Book, World Book Encyclopeadia आनी हेर संदर्भ ग्रंथांचो ह्या कोशाक आदार मेळ्ळा.
कोंकणी विश्वकोश निर्मिती ही संपादकाखातीर सत्वपरिक्षा आसली, तरी ते परिक्षेंत पास जावपाक जायत्या जाणांचो आदार मेळ्ळा. विश्वकोशाचें हें धोणू उबारपाक जायत्या वांगड्यांनी आपलो हात लायला. गोवा विद्यापीठाचे माजी-आजी उपकुलगुरू, कुलसचिव, सल्लागार मंडळाचे वांगडी, नोंद-लेखक, नोंद-समिक्षक, चित्रकार, संपादक मंडळाचे वांगडी, छापणावळ संबंदीत व्यक्ती हांचें मोलादीक योगदान घडलां.
सगळ्यांचें रीण मात्यार घेवन हो दुसरो खंड लोकार्पण करतां. तशें करतना कोंकणी विश्वकोशाच्या रुपांत एक अप्रुपाचें योगदान म्हज्या हातांतल्यान घडूंक पावलें हें समाधान आसा. तिसऱ्या खंडाचें आव्हान स्विकारपाक हें समाधान उपेगी पडटलें असो भरवंसो दिसता.
गोवा विद्यापीठ,
आश्विन कृ. चतुर्दस
(दिवाळी).
बिरेस्तार, ३० ऑक्टोबर १९९७.
डॉ. तानाजी हळर्णकार
संपादक.
