झलक दाखय्ल्ली आसा. तेभायर एका रुळार चलपी उज्यागाडी,अंतराळवीर,उज्याबाण,संवसारांतले सगळे वेळ एकदम दाखोवपी घड्याळ,आर्विल्ल्या इमारतींच्यो प्रतीकृती हागा आसात.दुस-या अप्रूप नगरांत परीकथा आनी जादूकथा हांचेर आदारिल्लीं चित्रां आसात.न्हिदिल्ले राजकन्येच्या राजवाड्याची व्हड प्रतिकृती,युरोपांतल्या आल्प्स दोंगराचे मॅटरहॉर्न तेंगशेचो सुमार ४५ मी.उंचायेचो नमुनो आनी ते तेंगशेर वचपी भुरग्यांची उज्यागाडी आदी मुखेल आकर्शणां ह्या विभागांत आसात.’धाडशी नगर’ हें हातूंतली रानटी मोनजातीची वस्ती आशिल्लें दाट रान.ह्या रानांतल्यान न्हंयेची भोंवडी,दर्यांतले पाणबुडयेची भोंवडी आनी युरोपी भुरग्याक आवडपी पौर्वात्य जगांतल्यो प्रतिकृती डिझ्नी लॅंडांत आसात.’सीमाप्रांतनगरी’ हातूंत अस्तंत अमेरिकेंतल्या धाडशी घोडेस्वारांचीं आनी भारतीय विरांच्या झुजाचीं चित्रां उबीं केल्यांत.रेंवटांतल्यान आनी रंगीत उजवाडाच्या व्होवरींतल्यान भोंवपाची तजवीजय हांगा आसा.मार्क टवेन हे पोरणे तरेचे बोटींतल्यान आनी फकत तराफ्यावयल्यानय हांगा उदकाभोंवडी करपाक मेळटा.
ह्या नगरांत विश्रामघरां आनी खाणावळी आसात.हांगा येवंक लॉस अॅंलजलीस साकून आनी दक्षिण कॅलिफोर्नियांतल्या हेर शारांतल्यान बस,उज्यागाडी,विमानां हांची तजवीज केल्या. -कों.वि.सं.मं.
डिनीस, जुलियो: (जल्म: १८३८; मरण :१८७१).
हो नामनेचो पुर्तुगेज नवलिकाकार.जोकीं गिल्ल्येर्म गोमीश ताचें टोपणनांव. तो ऑपरटो ह्या ब्रिटिशांची वसणूक आशिल्ल्या वाठारांत रावतालो.हाका लागून ताचेर रिचर्डसन,गोल्डस्मीथ,जेन ऑस्टीन ह्या ब्रिटीश तशेंच फ्रॅंच बालझाक (Balzac)ह्या लेखकांचो प्रभाव पडलो.
जुलियो डिनीसान ‘उमा फामिलीय इंग्लेझ’(Uma Familia Inglesa), अ मोरगदिन्ह्य दुश कानवियासीस(A Morgadinha dos canviasis),अंश पुपिलश दु सिन्ह्योर रैतोर (As Pupilas da Senhor Reitor) आनी फिदालगुश द काझ मावरिस्का ह्यो नवलिका बरयल्यात. सेरोंयश दा प्रोविन्सीय (Seroes da Provincia) नांवांच्यो धाकट्यो काणयो तशेंच कांय कविताय ताणें बरयल्यात.
जाणकारांनी ताचे नवलिकेविशीं बरयतना म्हळां ’कुटूंब वेवस्थे संबंदान भाश्य करपी, वा समाजीक विशयाचें प्रतिनिधित्व करपी,अशो ताच्यो नवलिका आसतात’. -कार्मु आझावेदु
डिप्रॅस्ड क्लासीस मिशन: ऑक्टोबर १९०६त, विठ्ठल रामजी शिंदे हाणें अस्पृश्यांच्या उध्दाराचें कार्य व्हडा प्रमाणांत कायम स्वरुपांत आनी संस्थात्मक पद्दतीन जावंचें, हे खातीर पयलो व्हड वावर केलो.तातूंतल्यानूच ‘डिप्रॅस्ड क्लासीस मिशन’ (भारतीय निराश्रित सहाय्यकारी मंडळी)ही संस्था स्थापन जाली.अस्पृश्यांचो उध्दार हें स्पृश्य समाजाचें एक नैतिक कर्तव्य अशी हे संस्थेची मूळ भावना आसली.
हिंदू समाजांतली अस्पृश्यतायेची प्रथा ही एक अमानुश आनी अन्यायी प्रकार आसा.अस्पृश्य म्हणून थारायल्ल्यो जमाती खूब हीन आनी दीन अवस्थेंत शेंकड्यांनी वर्सां जियेताल्यो,हो इतिहास वादातीत आसा.हातूंत किदें तरी चूक आसा हाची जाणविकाय स्पृश्य आनी अस्पृश्य ह्या लोकांकूय,हांगाब्रिटिशांची सत्ता थिरावतकच ख-या अर्थान जाली.सुरवातीच्या काळांत वेगवेगळ्या प्रांतांतल्या कितल्याशाच विचारवंतांनी हे विशीं सहानुभुती परगटायिल्ली दिसता.पूण अस्पृश्यांची स्थिती सुदारपाचे नदरेन प्रत्यक्ष कृती महाराष्ट्रांत ज्योतीराव फुले हाणीं १८५०च्या सुमाराक केली.अस्पृश्यांच्या भुरग्यांखातीर न्हय तर चलयांखातीरूय ताणें शाळासुरू केल्यो आनी आपल्या घराकडलो हौद अस्पृश्यांखातीर उक्तो केलो.पूण हे यत्न वैयक्तीक स्वरुपाचे आनी देखुनूच अपुरे आशिल्ले. चड संघटीत आनी संस्थात्मक स्वरुपाच्या तजविजांची गरज आशिल्ली.हे गरजेंतल्यान हे संस्थेची निर्मिती जाली.
हे संस्थेचे हेत स्पश्ट करतना अस्पृश्यांक बरी वागणूक दिवंची,तांकां शिक्षण मेळचें,तांकां शिक्षण-कामधंदे दिवन तांची अर्थीक परिस्थिती सुदारची आनी तांचे संस्कृतीक उन्नतीखातीर गरजेचे ते सगळे उपक्रम हातांत घेवंचे अशें सांगलें.वर्स-दोन वर्सांतूच संस्थेच्या कामाचो व्याप खूब वाडून मुंबयसावन दक्षिणेंत चेन्नईमेरेन तर उत्तरेंत इंदूरामेरेन एकूण चवदा फाट्यांच्यो चोवीस शाळा आनी पाँच वसतीघरां स्थापन जालीं.तातूंत इकराशें विद्यार्थी शिकताले आनी ५५ शिक्षक आशिल्ले.प्रार्थना समाजान हे संस्थेक खूब सक्रीय पालव दिलो.
१९१२त पुण्याक डॉ.भांडारकर हाचे अध्यक्षतायेखाला हे संस्थेवरवीं पयली व्हड अस्पृश्यताय निवारणपरिशद भरिल्ली.डॉ.कुर्लकोटी आनी इचलकरंजीचे संस्थानीक अशा उच्चवर्णीय समजांतल्या मुखेल व्यक्तींनी हे परिशदेंत वांटो घेतिल्लो.म्हार,मांग,चामार,भंगी हांचेप्रमाणूच हिंदूंतले ब्राह्मण,मराठा आदी जातींचे लोक आनी तेचप्रमाण किरिस्तांव आनी मुसलमानूय ह्या अधिवेशनांत सामील जाल्ल्यान ताका एक वेगळें म्हत्व प्राप्त जालें.तेउपरांत १९१८त मुंबय बडोद्याचो नरेश सयाजीराव गायकवाड हाचेअध्यक्षतायेखाला डिप्रॅस्ड क्लासीस मिशनाचे वतीन अखिल भारतीय अस्पृश्यताय निवारण परिशद भरिल्ली.त्या वेळार लोकमान्य टिळक,अॅननी बेझंट, महात्मा गांधी आदी कितलेशेच मानादीक फुडारी हजर आशिल्ले.अस्पृश्यताय मोडून काडपाच्या प्रतिज्ञापत्रकाचेर ह्या वेळार भोवतेक सगळ्या नामनेच्या लोकांच्यो निशाण्यो घेतल्यो.लोकमान्य टिळक मात ह्या वेळार फाटीं सरलो.ताणें पत्रकाचेर निशाणी करिनासतना हो प्रस्न राश्ट्रीय कॉंग्रेसच्या हातांत घेवंचो,असो थाराव हे परिशदेंत स्वताच मांडलो.१९२०च्या कॉंग्रेसच्या अधिवेशनांत गांधीच्या फुडाकारान अस्पृश्यताय निवारणाच्या वावराक कॉंग्रेसच्या अधिवेशनांत महात्मा गांधीच्या फुडाकारान अस्पृश्यताय निवारणाच्या वावराक कॉंग्रेसीचो तेंको मेळ्ळो.
डिप्रॅस्ड क्लासीस मिशनांत अस्पृश्यांखातीर वावर करपी पदाधिकारी चडशे सगळे स्पृश्य समाजांतलेच आशिल्ले.
कितल्याशाच थळाव्या समित्यांचेर अस्पृश्य वांगडी मुद्दम घेतले आनी फुडें अस्पृश्यांच्या उध्दाराचें काम अस्पृश्यांनी स्वताच फुडाकार घेवन करचें असो मिशनाचो प्रवर्तक कर्मवीर विठ्ठल रामजी शिंदे हाणें जाहीर उलो मारल्लो.ब्रिटीश शासनाची सहानुभुतीशून्यता,राश्ट्रीय कॉंग्रेसींतले मतभेद तांतूतल्यान त्या कार्याच्या संदर्भांत दिसपी निश्क्रियता आनी खुद्द अस्पृश्य समाजांतले गैरसमज हाका लागून कर्मविराची खुबदां निर्शेवणी जाली.१९२३त ताणें मिशनाच्या कामाचे सक्रिय जापसालदारकेंतल्यान स्वताक मुक्य करून घेतिल्लें दिसलें.पूण ताची कार्याविशींची तळमळ उणी जाली,असो मात हाचो अर्थ न्हय.
१९३०त डॉ. बाबासाहेब आंबेडकराच्या फुडारपणाखाला ह्या
