केले. उपरांत तो दिल्ली, सिंध, हैदरैबाद, नागपूर, कोल्हापूरच्या म्हविद्यालयांनी तत्वगिन्यानी, तर्कशास्त्र आनी मानसशास्त्र ह्या विशयांचो प्राध्यापक जालो. उपरांत 1949त कोल्हापूरचे राजाराम कॉलेजींतल्यान तो निवृत्त जालो.
ताणें ‘रत्नाकर’ हें मासीक 1925 आनी ‘झंकार’ हें सातोळें 1940 सुरु केल्ले. 1951त ताणें ‘अंजली प्रकाशन’ हे संस्थेची स्थापना केली.
‘मेणाचा ठसा’ ही ताची पयली कथा केरळ कोकीळ ह्या मासिकांत उजवाडाक आयली (1929), ‘अल्ला हो अकबर’ ही ताची पयली कादंबरी. कुलाक्याची दांडी 1925, जादूगार (1928), दौलत (1929), अटकेपार(1931), निरंजन(1932) ह्या ताच्या सुर्वेच्या कांय कादंबऱ्यामदीं प्रणयरम्यताय, सोबीत व्यक्तीचित्रण, अचूक संवाद, आनी मवाळ भाशाशैली आदींचो आस्पाव आसा. उपरांतच्या उध्दार 1935, प्रवासी (1937), अखेरचे बंड ह्या म्हत्वाच्या कादंबऱ्यांतल्यान ताणें गंभीर विशय हाताळ्ळें. बेचाळीसचे पत्रीसरकार (झंझावात 1948) काश्मीरचे स्वातंत्रोतर राजकरण (जेहलम 1948), गोवा-मुक्तीचे आंदोलन (उजाडलं ! पण सूर्य कुठं आहे? 1950) ह्यो कादंबऱ्यो ताणें महाराष्ट्रांतल्या राजकी आनी समाजीक घडामोडीचे फांटभुंयेचेर बरयल्यात. ऋतुसंहार 1958, कुहू !कुहू! (1960), ही का कल्पद्रमांची फळ? 1961, एक होता युवराज (1964) ह्यो ताच्यो कांय उल्लेख करपासारक्यो कादंबऱ्यो आसात. हेमू भूपाली ही ताची निमाणी कादंबरी. ताच्या कांय कादंबऱ्यांचे आनी कथांचो इंग्लीश आनी हेर भाशांनी अणकार जाल्यात. कलंक शोभा (1933) ताणें हे कदंबरेवयल्यान मराठी चलचित्रूय काडलां. ताच्या कथांचे पंचविसावयर झेले उजवाडाक यल्यात ताच्यो कांय प्रतिनिधिक कथा ‘बावनकशी’ (1962) ह्या नांवान संग्रहीत केल्यात.
मराठींतल्या लघुनिबंधाचो ताका आद्यप्रवर्तक मानतात. ‘गुजगोश्टी’ (1933), ‘नव्या गुजगोष्टी’ (1937), ‘धुम्रवलये’ (1941) हे ताचे म्हत्वाचे लघुनिबंध. ताचे समिक्षात्मक लेखूय भरपूर आसात. क्लेटन हेमिल्टन हाच्या द आर्ट ऑफ फिक्शन ह्या ग्रंथाच्या प्रभावाखाला बरयल्ल्या प्रतिभा- साधनांत (1931), तशेंच लघुकथालेखान : मंत्र आनी तंत्र 1952 ह्या ताच्या ग्रंथात कथेच्या संदर्भांतले ताचे तंत्रीक नदरेची जाणविकाय स्पश्टपणान दिश्टी पडटा. ‘साहित्य आनी संसार’ 1937, ‘वेचलेले मोती’ (1941), ‘प्रतिभाविलास’ (1966) आदी म्हत्वाचीं पुस्तकां ताणें बरयल्यात. उलोवप, संगीत आनी क्रीकेट हीं ताचीं साहित्याभायर हेर आवडीचीं क्षेत्रां ‘असे वक्ते अशी व्याख्याने (1960) ‘नादलुब्धांच्या आठवणी’ (1962), ‘अशा झुंजा अशें झुंजार’ (1967) पुस्तकांतल्यान ताणें वेगवेगळ्या मळावयल्यो आपल्यो यादी उक्तायल्यात. बाबुराव पेंटरः व्यक्ती आनी कला, किर्लोस्करः व्यक्ती आनी कला(1964), नाट्याचार्य खडिलकर (1972) आणि खडिलकरांच्या नाट्यकृती(1949) हे ताणें बरयल्ले उल्लेख करपासारकें चरित्रग्रंथ. हांचेभायर विद्यार्थ्यांखातीर ताणें दादाभाई नवरोजी, टॅरॅन्स मॅक्स्चिनी, डी. व्हॅलेरा, म.गांधी आदींची चरित्रांय ताणें बरयल्यात. ताणें युगांतर (1931) संजीवन (1934), काळेगोरे (1945), जानकी (1950) आदी कांय नाटकां बरयल्यांत पूण ह्या मळार ताका व्हडलेशे जैत मेळ्ळे ना.
ताच्या आपजिणेत्मक लिखाणांत ‘माझ्या साहित्यसेवेतील स्मृती’ (1943), माझं जीवनः एक कादंबरी(1964) हांचो आस्पाव जाता. ‘मी व माझ्या कादंबऱ्या; आणी ‘मराठी लघुनिबंदाचा जनक कोण’ 1967 ह्या पुस्तकांतल्यान ताणें आपल्या कादंबऱ्यांची आनी लघुनिबंदाची विस्तारान भासाभास केल्या.
हाचेभायर तर्कशास्त्र, मानसशास्त्र, संततिनियमन आदी विशयांचेर ताणें इंग्लीसींतल्यान आनी मराठींतल्यान पुस्तकां बरयल्यात. ताची वट्ट ग्रंथ संख्या 189 इतली आसा. रत्नगिरीक 1940त भरिल्ल्या महाराश्ट्र साहित्यसंमेलनाच्या अध्यक्षपदाचो मान ताका फावो जाल्लो. 1962त भारत सरकारान ताका ‘पद्मभूषण’ किताब दिवन भोवमान केलो.
को.वि.सं.मं.
फडके, सुधीरः (जल्मः 25 जुलय 1919 कोल्हापूर) नामनेचे मराठी भावगीतगायक आनी चीत्रपट क्षेत्रांतलो निर्मातो, संगीत दिग्दर्शक आनी पाश्र्वगायक. ताच्या बापायचें नांव विनायकराव आनी आवयचें नांव सरस्वती. ताणें कोल्हापूर आनी मुंबय शिक्षण घेतलें. भुरगेपणांतूच ताका संगितांतले पयले धडे ग्वाल्हेर घराण्याचो पंडित दामनराव पाध्ये हाणें दिलें. कोल्हापूराक आसतना ताका घरचे परिस्थितीक लागून पिरायेच्या चवदाव्या वर्सा सावनूच शिकवण्यो आनी संगीत शिक्षकाचे काम करचे पडलें. (1933-1936). ताचे मुळचें नांव राम. पूण एका कार्यक्रमांत (1934) ताच्या नांवाची घोशणां सुधीर फडके अशी केली आनी फुडें तेंच नांव चालंत उरलें.
ताच्या गायनाचो पयलो जाहीर कार्यक्रम 1931त मिरजे जालो. मुंबयचे एक शास्त्रीय गायन सर्तींत ताका पयल्या क्रमांकाचें भांगरापदक मेळ्ळें (1931-32).1937त ताचो मुंबय आकाशवाणीचेर पयलो कार्यक्रम सादर जालो. 1939-41 ह्या काळांत ताणें खानदेस, विदर्भ, मध्यप्रदेश, उत्तरप्रदेश, राजस्थान, पंजाब, बंगाल,बिहार, अशी भारतभर भोंवडी केली. फुडें कलकत्त्याक ताका एके ग्रामफोन कंपनींत सहाय्यक संगीत दिग्दर्शकाचें काम मेळ्ळॆ पूण भावाचे आनी आपले भलायकेक लागून ताका कोल्हापूराक परतें येवचें पडलें.
कांय दीस तो राश्ट्रीय स्वंसेवक संघाचो प्रचारक आशिल्लो. हीझ मास्टर्स वॉयज (मुंबय) ह्या नामनेच्या ध्यानिमुद्रीका संस्थेकडेन ताचो 1941-45 ह्या काळांत गायक आनी संगीत दिग्दर्शन म्हणून संबंद आयलो. दादरा आनी नगर हवेलीच्या सुटकेझुजांतत ताणें वांटो घेतिल्लो. (1954) नामनेची पार्श्र्वगायिका ललीता देउळगांवकर हिचेकडेन तचें लग्न जालें. तांकां एक चलो आसा.1945त स्नेहल भाटकार हाच्या आदारान ताणें रुक्मिणी स्वयंवर ह्या चलचित्राक पयले खेपे संगीत दिग्दर्शन दिल्लें. गोकूल (हिंदी) हें ताणें एकल्यान संगीत दिग्दर्शीत केल्लें प्रभात फिल्मकंपनीचें पयलें चलचित्र. उपरांत ताणें सुमार 100 मराठी-हिंदी चलचित्रआंक संगीत दिग्दर्शन केले तातूंत आगेवढो (1946), गोकूल (1946), अपराधी (हिंदी मराठी1949), सीतास्वयंवर (1948), मायाबाजर (हिंदी- मराठी 1949), मुरलीवाला 1952, पहली तारीख (हिंदी- 1955, प्यार की जीत 1961), भाभी की चूजीयां (1962) ही हिंदी चलचित्रां आनी जिवाचे सखा, वंदेमातरम (1948), पुढचं पउल (1950), जशात तसे (1951), लाखाची गोष्ट (1952), वहिनीच्या बंगड्या (1953), सौभाग्य (1953), पोस्टातली मुलगी (1954), ऊनपाऊस (1954), मी तुळस तुझ्या
