हेगलाचो अभ्यास करपाक लागलो. मॉस्कोंत ताणें समिक्षक व्हि. जी. बेलीन्स्की, कादंबरीकार इवान तुरगेनेब आनी प्रकाशक अँलेक्झांडर हरझन हांचो सांगात जोडलो.
उपरांत आपलें शिक्षण पुराय करपाक तो बर्लीनाक गेलो. थंय तो हेगलाचें अनुयायी आशिल्ल्या ‘यंग हेगालियन’ हे संघटनेच्या प्रभावाखाला आयलो.
१८४२ त थंयच्यान ड्रॅसडनाक वतकच ताणें एका जहाल वर्तमानपत्रांत पयलो क्रांतिकारी लेख बरयलो. उपरांत बाकुनिन पॅरिसाक गेलो. थंय तो आनी जर्मन समाजसुदारक पेरी जोजफ प्रुधाँ आनी कार्ल मार्क्स हांचे संगतींत आयलो
ताणें १८४८ तो प्रागांत स्लाव काँग्रेसीक हाजीर रावलो. ह्याच वर्सा सोंपत्यार जर्मनींत ताणें पयलो व्हडलो जाहीरनामो (manifesto) ‘अँन अपील टू द स्लावस’ बरयलो.
ताणें हाबसबर्ग सत्ता निखळावन उडोवपाक आनी मध्य युरोपांत स्लाव लोकांचे स्वतंत्र संघराज्य निर्माण करपाक उलो मारलो. ताचो गांवच्या लोकांचेर, खास करून रशियन शेतकामत्यांचेर खाशेलो विश्वास आसलो. तांचेकडेन हिंसक क्रांतीची परंपरा आशिल्ल्यान, तांचेकडेन तो मुखार येवपी क्रांतीचे प्रतिनिधी म्हूण पळयतालो.
बाकुनिनच्या मुखेल बरोवप्यांमदीं ‘द क्नोव्टो – जर्मनीक एमपायर’ (१८७१) आनी ‘स्टेट एण्ड अँनार्की’ (१८७३) हीं मुखेल आसात.
बाकुनिन वर्गयुद्ध मानतालो. संसद, सरकार, राज्य हें सगळें रोखडेंच ना करून उडोवंक जाय अशें ताचें मत आसलें. फुडारी शिस्तबद्ध आसचे आनी कामगार संघटनांनी राज्ययंत्रणेवयर सरळ हल्लो करून राज्य यंत्रणा पयलीं दुबळी करची आनी ना करची. संप, बहिश्कार हे उपाय येवजून अर्थीक पिळणुकेचेर आदारिल्ली रचना मोडून उडोवंची, राज्याआड सशस्त्र बंड उबारचें अशें ताचें मत आसलें. राज्य नश्ट जालें जाल्यार एकमेकांच्या आदारान, मोगान आनी सहकार्यान समाजांत परत सूखशांती निर्माण जातली आनी आंतरराश्ट्रीय झुजां थांबतलीं असो बाकुनिनाचो आशावाद आसलो.
सुरवेच्या काळांत बाकुनिन मार्क्साच्या विचारान प्रभावीत जाल्लो. पूण उपतांतच्या काळांत ताचे कार्ल मार्क्साकडेन खर मतभेद जाले. इ. स. १८६८ त जिनिव्हांतल्या आंतरराश्ट्रीय संघटनटचट पयले बसकेंत समाजवादी प्रत्यक्षांत कसो हाडचो, ह्या मुद्द्यांचेर दोन तट पडले. मार्क्साच्या विचारान राज्य नियंत्रीत समाजवाद वाडटलो अशें बाकुनिनान सांगलें. इ. स. १८७२ त हेगांत जाल्लो आंतरराश्ट्रीय संघटनेंतल्यान बाकुनिनानक काडून उडयलो. अराज्यवादी आनी मार्क्साच्या साम्यवादी संघर्शांत, बाकुनिनान आपल्या अराज्यवादी विचारांक तेंको मेळचो म्हणून वेगळी संघटना स्थापली आनी आपल्या क्रांतिकारक विचारांचें प्रतिपादन करपाचें काम चालू दवरलें. पूण जाय तसो संघटनात्मक आदार मेळूंक नाशिल्ल्यान ताचो प्रभाव पडूंक शकलोना.
प्रद्याँन आनी बाकुनिन हे १० व्या शेंकड्यांतले अराज्यवादाचे क्रांतिचे मुखेल प्रवर्तक आसले. बाकुनिना फाटल्यान कितलेशेच ल्हान अराज्यवादी चोंबे ग्रेट ब्रिटन, स्वित्झरर्लंड आनी जर्मनीक उदेले. बाकुनिनाकडेन निश्ठा आशिल्ली. अराज्यवादी चळवळ इटली आनी स्पेनाक चंवराक आयली आनी १९३६ च्या निमाण्या काळार बेबंद अराज्यवादी लोकांचो एक बळिश्ट क्रांतीकारी पक्ष जालो.
बाकुनिनाचें संग्रहीत केल्लें बरप पयलेच फावट फ्रांसांत १८९५ ते १९१३ ह्या काळांत स खंडांनी छापलें.
‘मॅक्स नेतालावस’ हाणें बरयल्लें तीन खंडांचें हस्तलिखीत चरित्र ‘मिखायल बाकुनिन’ (१८९६ – १९००) युरोपांतल्या कांय मुखेल वाचनालयांनी पळोवमक मेळटा. तशेंच व्हाय स्टेकलॉव्हान रशियेंतल्यान चार खंडांनी बरयल्ल्या चरित्रांत (१९२६ – २७) बरोवप्यान मार्क्सवादी विचारांचेर भर दिल्लो दिसता. – कों. वि. सं. मं.
बागकामः घरच्या पोरसांत, आंगणांत फुलांचीं झाडां, सोबेचीं झाडां, फळझाडां, पालेभाजी लावन बाग करपाचच्या छंदाक बागकाम अशें म्हणटात. हो छंद फाविल्ल्या वेळांत उमेदीन करपाक मेळटा. बागेची बरी जपणूक करचेखातीर फुलझाडांची म्हायती आसप खूब जरजेचें आसता. तशेंच बागकामाखातीर लागपी हत्यारां, बी-बियाणां, सारीं, कलमां, रोपे हांचीय म्हायती आसची पडटा. बाग तयार करचे पयलीं जागेचो विस्तार, जमनीचो कस, उदक, हवामान, वोत हीं शेताचीं मुखेल तत्वां मतींत घेवन बागेची आखणी करची पडटा. तशेंच बरे प्रतीचें बीं, रोग आनी कीटकनाशक वखदां, रसायनीक आनी सेंद्रिय खतांचो योग्य वापर, उदक दिवपाच्यो पद्दती ह्याय गजालींची म्हयती करून घेवचीपडटा. बागेची आखणी करतना आकर्शक रितीन वाफे करून, तातूंत खंयच्या जाग्यार खंयचीं फुलझाडां, फळझाडां वा पालेभाजी लावची हें थरोवचें पडटा. तशेच खंयच्या हंगामांत खंयचीं झाडां बरीं जावं येतात हें पळोवन त्या त्या वेळार पूर्वनियोजीत बीं वा रोपां लावंचीं पडटात. झाडांची बरी वाड जावपाखातीर नडणी करची पडटा.
जमनीचो कस पळोवन, तातूंत चुन्याचो अंश कितलो आसा तें पळोवन, जमीन पयली खणून भुसभुशित करची पडटा. झाडाचे वाडीक उपयुक्त आसपी द्रव्यां जमनींत आसल्यार बरें, नाजाल्यार गरजेचीं रसायनीक सारीं (नत्र, स्फुरद, पालाश) तशेंच शेणखत घालून जमीन कसदार आनी सुपीक करून घेवची पडटा. कांय झाडांक वोताची आनी चड उदकाची गरज आसता तर कांय झाडांक सावली आनी थोडें उदक
