कॉकणी विशवकोश : ३ करप वा दादल्यांची सत्ता झोमून घेवप हो चळवळीचो हेत ना. डॉ. मागरेिट मोड ही मानवशास्त्रज्ञ बायल अानो हेर शास्त्रज्ञाच्या संशोधनाप्रमाण त्हान चल्या भुरण्याचे रुपांतर दादल्यांत आनी लहान चली भुरण्याचे रुपातंर बायलेंत जाता तें ताच्या कुडिच्या सैमीक गुणाक लागून न्हय जलमावयल्यान लिंगभेद जाता आसलो तरी तो कार्यभेद जावंक थंय हक्क्त भेद जावंक फावना असो शास्त्रीय विचार हे चळवळी फाटल्यान 3ासा. Anatomy is destinyह्या तत्त्वाप्रमाण बायल मनीस ही विकासाची लाव घेवपी एक निश्क़ीय व्यक्ति जाता. हो परंपरीक समज पयस मानव उदरगतीखातोर वापर करूक जाय हो हे चळवळीचो विचार समाज वेवस्थेत एक परिवर्तन घडीवन हाडटलो ही हे चळवळीचो विश्वास आसा. उद्दीश्ट हे चळवळीन आपणायलां. हाचे विचार, तेराव्या शेंकङयांतले संत जनाखायचे व्यक्तीमत्व, १९व्या उरिल्ल्यो. वैयक्तीक वा कुटुंबीक थरावयल्यान ततून समाजीक चळवळीचेर शिक्षण हातांत घेतले (१८४८]. समाजाची खर विरोध पचोवन ताणे बायलांक शिक्षण दिवपाचें, विधवा बायलांक आदार करपाचे काम महात्मा फुलेची परंपरा फुडें व्हरप्यांमर्दी लोकहितवादी, गो. ग. आगरकर, महर्षी धोंडो केशव कर्वे, इश्वरवंद्र विद्यासागर, राजा राममोहन रॉय, डॉ. राममनोहर लोहिया, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर अानो महात्मा गांधी हांचो मुखेलपणान आस्पाव जाता. नोकरी संबंदी बायलांक समान हक्क दिल्यात. ३२६ व्या कलमा प्रमाण 中○ー बारडा लग्न विशयक कायदो (१९५५), वारसा हक्क विशयक कायदो (१९५६), अनैतिक वेवसायाक आळी घालपी कायदो, हुंडा बंदी कायदो (१९६१), हे कांय मुखेल कायदे. तेभायर दादलो बायल समानता आनी बायल जायत्यो तरतुदी करून दवरल्यात. ह्या तरतुदिंची अंमलबजावणी करपाखातीर केंद्रीय समाज कल्याण मंडळ (१९५८), राश्ट्रीय समिती {१९७१), पंतप्रधानाचे अध्यक्षतेखाला घडयल्लो आनो एक केंद्रीय समिती {१९७५) निर्माण करपांत आयल्यो. बायल मुक्ती चळवळीचे विचार खूब आदी सावन घोळत आसले तरी आधुनिक चळवळीक १९ व्या शिक्षण ह्या तीन घटकांकडेन वता. आधुनिकी करणांतल्यान (विचारीक आनी भौतिक) परंपरीक भौशोक स्वरुपाची समाज वेवस्था कोसळ्ळी योगदान हो नवो कस समाजीक दजों थारावंक लागली. हाचे जोडयेक लोकशायोकारणान बायलांक राजकीय समान हक्क प्राप्त करून दिल्ल्यान बायलांक समाजीक प्रतिश्ठा मेळ्ळी. शिक्षणाच्या प्रसारान तांकां बौध्दिक अधिश्ठान फाव जालें. ह्या सगळ्यांची एकत्रित परिणाम म्हणून बायल हे चळवळीचीं उद्देिश्टां दृश्टीपथांत येवंक लागल्यांत. युनोन (UNo) १९७५ हे आंतरराश्ट्रीय महिला वर्स म्हणून जाहिर केल्ल्यान हे चळवळीक आंतरराश्ट्रीय संदर्भ मेळूक पावलो. - कों. वि. सं. मं. बारटक्के, भिकोबा अनंत : (जल्म : ९ एप्रिल १९३४, इस्लामपूर, वाळवा, जिल्हो-सांगली). सुटकेझुजारी. तांणे १० जून १९५५ ह्या दिसा कॉम. राजाराम पाटिल हाच्या फुडारपणाखाला पेडण्यां जाल्ल्या सत्याग्रहांत वांटो ऐतिल्लो. दुखापत जाल्ली. १९८७ वसा महाराष्ट्र सरकारान ताका सन्मानपत्र दिवन भोवमान केलो, - कों. वि.सं. मं. बारडा : महाराष्ट्रांतली एक आदिवासी जमात. भिल्ल जमातीचीच आनी धुळे ह्या जिल्ह्यांनी आसा. बारडा हें नांव उणे प्रतीचे मानिल्ल्यान
