बालगटांतल्या भुरग्यांची ओड अद्भूत साहित्याकडेन चड आसता. हातूंत परिकथा, लोककथा आनी इतिहासीक काणयांचेर भर दिल्लो आसता. हातूंत ड्रॅगन, परी, चेटकीण, राकेस आशिल्ल्यान ह्यो काणयो सु.8 ते 12 वर्सा पिरायेच्या भुरग्यांक खूब आवडटात. सैमनिर्मितीची उमळशीक भुरग्यांभितर ह्याच सुमाराक जाता. हाका लागून झाडां-पेंडा, फळां-फुलां, सरभोंवतणचीं मनशां,रानटी मोनजात, न्हंय ह्या विशयांवयल्यो काणयो वा कविता तांकां आवडटात. कुमार गटांतल्या (12 ते 16 वर्सा) भुरग्यांक संवसाराचें वास्तवीक दर्शन जाय आसता. हे पिरायेंत तांकां लोककथांतलें साहस आनी शौर्य आवडटा. देखीक- एका तरणाट्यान राजकन्येक राकेसाच्या चपक्यांतल्यान सोडयली. हे पिरायेंत कथा, कादंबरी हांची आवड तांचेमदीं निर्माण जाता. साहस आनी शौर्य हांचें चित्रण करपी कथा-कादंबऱ्यांची आवड हे पिरायेच्या भुरग्यांभितर निर्माण जावप हें स्वाभावीक. हाका लागून झ्यूल व्हॅर्नासारकिल्ल्या अस्तंती लेखकांच्यो काल्पनीक सेद साहसांच्यो कांदबऱ्यो तांकां आवडून लागतात.झूजकथा ह्यो शौर्य आनी देशाभिमान जाग्यो करपी आशिल्ल्यान प्रसिध्द इतिहासीक घडणुको, प्रसंग, व्यक्ती हांचेर आदारिल्ल्यो प्रसिध्द कादंबऱ्यो लेगीत कुमारांक खूब आवडटात.
चित्र सजावटः नव्यानूच अक्षर वळख जाल्ल्या भुरग्यांत उतरांनी गुंथिल्लो अर्थ वा आशय फकत उतरांनीय कळपाक खूूब कठीण आसता. अशा वेळार अर्थ कळपाखातीर प्रभावी अशा चित्राची गरज आसता. भुरग्यांच्या मनाचेर कथात्मक आशय परिणामकारकपणान उदेवपाखातीर उतरांपरस चित्रांचीच चड गरज आसता. हाका लागून बालसाहित्य सचित्र आसचें पडटा. उतरां नासतना लेगीत चित्रां आशय कथन करतात.
भुरग्यांचे पिरायेप्रमाण जशें साहित्य बदलत रावता, तशीच चित्र सजावटूय बदलत रावता. सुरवेचें बालसाहित्य म्हळ्यार पुरायपणान चित्रकथाच आसतात.जांकां वाचूंक/बरोवंक येना अशा भुग्यांक बडबडगीतां आनी गजाली हांचा वळख कथन पाठांतर रुपान तशेंच चित्रां दाखोवन करून घेवंची पडटा.सादारणपणान पांचव्या वर्सासावन शिक्षणांत विशदीकरणाखातीर चित्रांचो उपेग करचो पडटा. एक व्हड प्रसंगचित्र आनी सकयल फकत दोन वा तीन ओळींनी कथानिर्देश अशे पद्दतीन तयार केल्लीं पुस्तकां सादारणपणान चार ते आठ वर्सां पिरायेच्या भुरग्यांखातीर आसतात. परिंचीं, पानांफुलांचीं म्होवाळ पदां आनी मोनजात, सवण्यांच्यो मजेशीर काणयो ल्हान पिरायेच्या भुरग्यांक चड आवडटात. पळयना फुडेंच भुरग्यान पुस्तक आपणें जावन हातांत घेवंचें आनी तें उकतें करून तातूंत मग्न जावंचें इतल्या आकर्शकपणान त्या पुस्तकाची सजावट करप भोव गरजेचें आसता. बाल साहित्यांत लेखकाक जसो उतरांनी जीव हाडचो पडटा, तेच रितीन चित्रकाराक कोर, ओळी, आकार आनी सुवात हातूंत जीव हाडचो पडटा. हांचेखेरीज लेखकाक आपल्या उतरांतल्यान जो आशय मांडपाक शक्य ना, तांचो अर्थ वा आशय चित्रकार आपल्या चित्रांतल्यान दाखोवंक शकता. उतरां आनी चित्र हांचोय मेळ जावप गरजेचें. पदांतले वा काणयांतले प्राणी आनी वस्तू भुरग्यांचे सांगाती म्हणून येतात. अशा पदांनी वा काणयांनी तांचे कुडीची जडणघडण मनशाच्या अवयवां भाशेन दाखोवंची पडटा. उठून दिसपी आनी चकचकीत रंगांचो वापर करून, वस्तूचें वस्तूपण तशेंच दवरून ते वस्तूविशींचें पूर्ण गिन्यान दिवप हें चित्रकाराचें मुखेल काम.
सादारणपणान आठ ते बारा वर्सां पिरायेच्या भुरग्यांखातीर अद्भुततायेची आवड चड आसता. ही अद्भुदतताय पंचतंत्र, इसापनिती तशेंच परंपरागत जादवाच्या काणयांनी मेळटा. सादारणपणान बारा ते सोळा वर्सां पिरायेच्या भुरग्यांभितर अद्भूततायेपरस पराक्रमान भरिल्ल्या आनी साहसी कतानकाची आवड निर्माण जावपाक लागता. ह्याच तेंपार जिवितांतल्या खऱ्या वास्तवाचें भान ताका येवपाक लागता. ह्या वेळार चित्रणांतलो तपशील वाडोवन तें चड वर्णनात्मक करचें पडटा. हांगा वाड्मयीन तपशीलूय वाडत वता. हे पिरायेंत नैतिक प्रेरणा, धैर्यशीलता, धाडशीवृ्त्ती हांचेर भर दिवंचो पडटा.अशें करतना कल्पनाजलाचो आलाशिरो घेवन तातूंतले अनुभव सुखद करचे पडटात. ताका लागून तांचेकडेन बालमन आपसुकूच एकरूप जाता.
आधुनिक सचित्र बालसाहित्य युरोप अमेरिकेंतल्यान भारतांत आयलें. तीनशें वर्सांपयलीं युरेपांत भुरग्यांखातीर म्हणून 'हॉर्न बूक' ह्या नांवान वळखतलीं पुस्तकां येवपाक लागलीं. उपरांत ल्हान प्रायमर्स पुस्तकांचें लिखाण जालें. मुखार धर्मीक आनी बोधपर कथा आनी आंगार कांटो फुलोवपी साहसकथा उजवाडा येवपाक लागल्यो. भुरग्यांच्या आवडिच्या पुस्तकांचो अदमास लेखक/प्रकाशकांक येवपाक लागलो. हाका लागुनूच बालसाहित्याची उदरगत जावंक पावली. भारतांत 'इंडिया बूक हाऊस'सारकिल्यो संस्था मुखेलपणान सचित्र बालकथा उजवाडाक हाडपाचें काम करतात.
-कों.वि.सं.मं.
बालहत्या:जल्माक येयकच रोखडेंच भुरग्यांक जिवें मारप हाका बालहत्या वा अर्भकहत्या अशें म्हणटात.बालहत्या करपाची ही चाल मध्ययुगीन भारतांत व्हड प्रमाणाची चलताली. चली जल्माक येनाफुडें तिका मारून उडोवपाची ही चाल ब्रिटीश अधिकाऱ्यांनी खूब यत्न करून बंद केली.
बालहत्त्येचें स्वरूप खाजगी आशिल्ल्यान ह्या गुन्यांवाकडेन समाजाचें चडशें लक्ष वचनाशिल्लें.कांय राजपूत जमातींनी एकाच वंशांतल्या कुटुंबांत लग्नसंबंद जायनाशिल्ले. लग्नसुवाळो खूब खर्चीक आसतालो. ताका लागून चलयेक योग्य असो न्हवरो सोदून तिचें लग्न करून दिवप खूब कठीण जातलें.चलयेचें लग्न केलेंना जाल्यार समाजीक प्रतिश्ठा
