बिन्होर इस्टर्न इकॉनॉमिक्स (सातोळे) ही इंग्लीश नेमाळीं उजवाडा हांडूक्त सुरवात केली. १९४३ त तांणी युनायटेड कमर्शियल बैंक' स्थापन केली. १९४६ त तांणी हिंदुस्थान मोटर्स' ही कंपनी स्थापून मोटारीच्या उत्पादनाक सुरवात केली. १९५० च्या दशकांत बिल उद्देग समुहान मुंबय 'द सैंच्युरी स्पिनिंग अँड मॅन्युफॅक्चरिंग कंपनी लि.' (सैंच्युरी मिल); सिरपूर हैदराबाद ऑलविन; उदेंत भारतांत, ‘रामेश्वर ताग' अॅरकण्डिशनिंग कॉर्पोरेशन आनी जामनगराक श्री दिग्वीजय वुलन मिल्स' हे मुखेल नियंत्रणाखाल हाडलीं. सद्या बिल समुहाच्या, साकर, वनस्पती, कागद, करतात. ज्या ज्या मळार उद्देगांची गरज आसा त्या त्या मळार भांडवल सुटकेआर्दी बिर्ला हाऊस' म्हळ्यार राजकीय चळवळीचे एक मुखेल केंद्र 'सर' ही मानाची पदवी ताणे न्हयकारली. महात्मा गांधीकडेन ताचे लागसरले संबंद आशिल्ले. १९३१त जात्ले दुसरे गोलमेज परिशदेत तो भरपूर प्रमाणांत पयशांचो आदार दितालो. १९२५ त कलकत्त्याक 'इंडियन चेबर ऑफ कॉमर्स' आनी १९२७ त नवी दिल्लीक ‘फ्रेंडरेशन ऑफ इंडियन चेंबर्स ऑफ कॉमर्स अँड इंडस्ट्री' हांचे स्थापनेत ताचो म्हत्वाचो वांटो आसा. भारताचे अर्थीक उदरगतीचो आराखडो काडपी ‘बाँबे एनॅन' (१९४४) तयार करपांत ताच्चो बांदलां. १९१९त पिलानी ह्या गांवांत देशांतले सगळ्यांत व्हड अशे खासगी (बिल शिक्षण प्रतिशठान) स्थापन केले. हें प्रतिशठान जायत्यो इन्स्टिट्यूट ऑफ टॅक्नॉलॉजी अँड सायन्स ही`तातूंतली एक मुखेल संस्था. १९८२ वसर्ग रामेश्वरदासजी बिल स्मारक कोषावतीन पांच दिला. - १£५२ कोंकणी विश्वकोश : ३ पाकिस्तान ह्या देशांनी बिल समुहान आपले वेगवेगळे उहेग स्थापन केल्यात. सद्या बिल घराण्याची तिसरी पिळगी हा उद्देगसमुहाचो येदो व्हड वांटो सांबाळठा. भारताच्या उद्देगीक मळार ह्या बेिल घराण्यान सुमाराभायली कामगिरी केल्या. - को वि. सं. मं. बिन्होर : भारतातली एक आदिवासी जमात. ह्या लोकांची वसती चड करून बिहार, मध्य प्रदेश आनी ओरिसा ह्या राज्यांतल्या आनी बिहूल म्हण्टात. विदर्भातल्या चंद्रपूर, यवतमाळ आनी अमरावती जिल्ह्यांनी ह्या लोकांची थोड़ेभोव प्रमाणांत वसतो आसा. ही एक भागाशिल्ली अनुसुचीत जमात आसा. तातूंतले बिहार राज्यांत सगळ्यांत चङ म्हळ्यार सु. ३.४६४ असून मध्य प्रदेशांत सु. ७३८ आनी ओरिसांत सु. ९८ आशिल्ले. डाल्टनाच्या मतान हे लोक कोल वंशाचे आसुये. बिन्होर आनी खरवार एकाच वंशाचे आसून, तांची उत्पत्ती सूर्यासावन ज्ञाल्या अशें ती अशीः खैरगडासावन बिन्होरांचे राात पुर्वज हजारीबाग जिल्ह्यांत 3ायले. हे सात भात आशिल्ले. तांचेमदले चौग जाण उदेतेकडेन गेले आनी तीग जाण रामगड जिल्ह्यांत रावले. एक दोस हे तीग जाण रामगइच्या राजाआड चडाय करपाक गेल्लेकडेन तांचेमदल्या एकल्यार्ने पागोटें झाडाक आडखळून उरलें. हो अपशकून समजून तो रानांतूच रावलो. दोगूय भाव आपले कामगिरीचेर वचून रामगडच्या राजाचेर जैत मेळोवन परतून आयले. त्या वेळार फाटल्यान उरिल्लो भाव झाडाची साल काडटा ते पळोवन तांणी ताका बिन्होर म्हळ्यार रानवठी अशें अशें ताणे सांगलें. ताचे दोगूय भाव रामगडचे राजा जाले. हेडपी लोक ते उथळू आनी स्थायीक जाल्ले ते जांधी अशो तांच्यो दोन उपजमाती आसात. उथळू लोकांची तीन ते धा कुटुंबां रानांत खंयचेय सुवातेर वसणूक करतात. ताका ठंडा म्हण्टात. आठ-धा दिसांनी ते आपलो राबितो हालयतात. पावसाच्या दिसांनी मात ते बरोच तेंप एकेच सुवातेर रावतात. जांधी बिन्होर हे खंयच्याय रानाच्या लागसार तांकां कुंबा म्हण्टात. तांचे लागसारूच बोगा' नांवाच्या देवाखातीर एक ह्या लोकांचे मुखेल अत्र कंदमुळां आनी मांस. हे लोक माकड � कोंकणी विश्वकोश : ३ वसतींत थिराय येवपाक लागल्या. हे लोक काळे अानी मोटवे आसतात. तांच्यो बायली अांगाचेर पाडून घेतात. ह्या लोकांच्या उलोवपांत मुंडारी आनी साद्री भाशेचो मेळ वतात. ह्या लोकांमर्दी खूब कुळां आसून, तांचीं देवकांय खूब आसतात. समाजीक आनी धर्मीक आचाराविशीं दरेका कुळाचे नेम विंगड विंगड तांच्या ठंडाभितर युवाघर आसता. ह्या युवाघरांत चले न्हवयाच्या घरा वता. दिसा सुयेरांतल्यान शुध्द जावपाचो निमाणचो विधी आसता. कार्तिक म्हयन्यांत भुरण्याचे कान तोपतात. हे लोक बायलदैवतां आनी भुतांखेतां हांकां भजतात. देवतांभितर देवी ही मुखेल आसून, महामाया, बुढियामाई, दूधमाई हो तिच्यो धुवो। आनी नाती अशें मानतात. ह्या देवतांचीं आनी भुतांची प्रतिकां ते खॉपीचे असो तांची समज अासा. हे लोक मडें लासतात वा पुरतात. दहन केल्ल्या मङयाच्यो अस्थी गंगेंत वा लागसारचे न्हंयेंत सोडटात. इकराव्या दिसा वसणुकेंतले सगळे लोक न्हातात आनी सगळ्यांक जेवण घालतात. - कों. वि. सं. मं. Ꮰ & 3 बिलियईस बिलियईस : एक विदेशी खेळांप्रकार हो खेळ बॉल आनी बडी घेवन आयताकृती मेजाचेर खेळठात. ह्या खेळाची सुरवात खंय आनी (१४६१-१४८३) हाच्या दरबारांत ह्या खेळाचे मेज आशिल्ले अशी नोंद मेळटा. १९व्या शेंकड़याच्या सुरवेच्या काळांत हो खेळ भौसामदी पावलो. लंडनच्या पिझ्झा कॉवेंट गार्डन हे सुवातेर हो खेळ पयले खेपे भौशिक स्वरुपांत खेळ्ळो. फ्रेंच बिलियईस हे नांव Bille म्हणजे तोंकाची बडी ह्या फ्रेंच उतरावयल्यान पडलें अशे म्हण्टात. Bille ही शब्द Pila म्हणजे बॉल ह्या लॅटीन उतरावयल्यान घेतला अशेों कांय अभ्यासकांचे मत आसा. तरी सोळाव्या आनी सतराव्या शेकडयांनी तो लोकमान्य जाली. १५७६ आशिल्ल्याचे पुरावे मेळटात. १६७४ वस चाल्र्स कॉटन हाणे बरयिल्ल्या 'Complete Gamester' ह्या पुस्तकांत ह्या खेळाचे वर्णन आसा. १८३५ वस ह्या भेजाक रबर कुशन घाले. १८३६ वसा स्लेट बॅडस् चालींत आयली. सद्या जो बिलियईसाचो क्यू (बडी) आसा तो अठराव्या शेंकड्यांत तयार जाल्लो १९व्या शेंकड़यांत ताच्या तोंकाक चॉक' लायलो आनी बॉल हतयाच्या दांतापसून तयार करपाक लागले. १८८५ वसा वेवसायीक तशेच उमेदी बिलियईस खेळपी खेळगडयांखातीर Billiard Control club स्थापली. १९४८ वसा Billiards Congress of America ची स्थापणूक जाली.
- &I fosséâRäsätz. The Billiards Association and control Council ची १९१९ वसर्ग स्थापना जाली. तशेच फ्रैंच बिलियईस *śāRăsăr 13 as ā`s Union Mondal de Billiard à HH TTR करपी संस्था तयार जाली.
इंग्लीश बिलियईस, कॅरम वा कॅनन वा फ्रेंच बिलियईस, पॉकेट पद्दतीचो पूण वेगळो स्वतंत्र खेळ. हो खेळ दोग जाणांमदीं खेळपाचो आसता. तशेंच, चार खेळगड्यांमदी दोन गट करुनूय खेळपाक जाता. हातूंत वापरतात ते बॉल हतया दांतांचे वा प्लास्टीकचे वा किस्टलेट नांवाच्या रसायनापसून तयार केल्ले आसतात. एक बॉल धवो, एक धव्याचेर दोन काळे थिपके आशिल्लो (स्पॉट बॉल) आनी एक तांबडया रंगाचो आसता. हातांतले बडयेन (क्यू) दर एक खेळगडी हातूंतलो एकेक धवो बॉल वापरता आनी तांबडो बॉल मेजावयले थरावीक खुणेचेर (बिलियई
