Jump to content

Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/44

From Wikisource
This page has not been proofread.

‘पंचग्राम’ (1944), ‘कवी’ (1944), ‘हासुली बाँकेर उपकथा’ (1951), ‘नागिनी कव्यार काहिनी’ (1952), ‘आरोग्यनिकेतन’ (1953), ‘छलनामयी’ (1937) हो ताचो पयलो कथांझेलो. तेभायर ताचे हे कांय कथांझेले उल्लेख करपासाके आसात- ‘जलसावर’ (1938), ‘रसकली’ (1939), ‘हारानो सूर’ (1945), ‘कामधेनू’ (1940, ‘चिरंतनी’ (1962), ‘जया’ (1968). कादंबऱ्यांक नाट्य रूप दिवन तयार जाल्लीं ‘कवि’ (1957) आनी ‘आरोग्यनिकेतन’ (1968) हीं ताची नाटकां रंगमाचयेर खूब गाजलीं. ‘कालिंदी’ (1942), दुईपुरूष’ (1943), ‘जुगबिप्लव’ (1951) हीं ताचीं कांय स्वतंत्र नाटकां उल्लेख करपासारकीं आसात. हाचेभायर ‘साहित्येर सत्य’ (1961) हो साहित्यचर्चात्मक दीर्घ निबद आनि ‘आमार साहित्य जीवन’ (1962) ही आपजीण ताणें बरयली. ‘शताब्दीर मृत्यू’ (1971) ही ताची निमणी कादंबरी ताच्या मरणा उपरांत उजवाडाक आयली.

ताराशंकर बरपांत सरंजामशायेंतलो अन्याय, जुलूम, अधविश्वास, रुढिग्रस्तताय हांचें ज्युस्ताजुस्त वर्णन केल्लें दिसता. स्वातंत्र्या उपरांत भारताच्या गांवगिऱ्या वाठारांतलें अर्थीकक विस्कळीतपण, परंपरा आनी वर्तमान हांचे वास्तवभान आनी मनीस जिणेविशींच्या प्रस्नांची खोलायेन जाण ही ताच्या बरपावळीचीं खाशेलपणां आशिल्लीं.

ताका 1947 वर्सा कलकत्ता विध्यापिठावतीन ‘शरद मेमोरियल’ पदक ; 1955 वर्सा अस्तंत बंगाल सरकारावतीन ‘रविंद्र मॅमोरियल’ इनाम ; 1956 वर्सा ‘आरोग्यनिकेतन’ हे कादंबरीक साहित्य अकादमी पुरस्कार 1963 वर्सा ‘शिशिरकुमार’ हे पुरस्कार ताका मेळ्ळे. 1967 वर्सा ताचे ‘गणदेवता’ हे गाजिल्ले कादंबरीक ज्ञानपीठ पुरस्कार मेळ्ळो. भारत सरकारान ताका 1962 त ‘पद्मश्री’ आनी 1968 त ‘पद्मभूषण’ दिवन ताचो भोवमान केलो. ताचे ‘गणदेवता’ हे गाजिल्ले कादंबरीचो लीला राय हिणें इंग्लिशींत (1969), हंसकुमार तिवारी हांणें हिंदींत (1967) आनी इंदूमती शेवडे हिणें मराठींत (1973) अणकार केला. ताच्या ‘आरोग्यनिकेतन’ हेय कादंबरीचे हिंदीं, मराठी, तेलुगू, गुजराती, मल्याळम् आनी तामीळ ह्या भारतीय भाशांनी अणकार जाल्यात. हाचेभायर हेर कादंबऱ्यांचेय इंग्लिशींत आनी हेर भारतीय भाशांनी अणकार जाल्यात. –कों. वि. सं. मं.

 : देवनागरी लिपींतलें तेविसावें व्यंजन आनी प वर्गांतलो तिसरो वर्ण. ह्या वर्णाच्यो पांच अवस्था आसात. पयली अवस्था अशोकाच्या गिरनारच्या शिलालेखांत, दुसरी कुंडेश्र्वराच्या लेखांत (इ. स. 661), तिसरी प्रतिहार बाडकच्या जोधपूरच्या लेखांत (इ. स. 837), चवथी इष्णीषविजयधारणीच्या ताडपत्री ग्रंथांत आनी पांचवी चालुक्य भीमदेवाच्या दानपत्रांत मेळटा. हे निमाणे अवस्थेंतले व आनी ब हातूंत कांयच फरक नाशिल्ल्या, व आनी ब चें वेगळेपण दाखोवपाखातीर व च्या पोटांत एक टींब दिवपाक लागले. त्याच टिंबाची तिरपी ओळ जावन आतांचो ब तयार जालो.

ब च्या रुपाचो विकासक्रम असो-

ब = picture

कामधेनू तंत्रांत ‘ब’ चें स्वरूप अशें दिलां-

बकारं शृणु चार्वड;गि चतुर्वर्गप्रदायकम् ।

शरच्चन्द्रप्रतीकाशं पंचदेवमयं सदा ।

पंचप्राणात्मकं वर्णं त्रिबिन्दुसहितं सदा ।।

अर्थ : हे सुंदरी, बकार हो चतूर्वगप्रद, शरद ऋतूंतल्या चंद्राभाशेन धवो, पंचदेवमय, पंचप्रणमय आनी त्रिबिंदुयुक्त असो वर्ण आसा. ओंठ हें ताचें उच्चारणस्थान. –कों. वि. सं. मं.

बकपंचक : एक व्रत. कार्तिक शुध्द एकादशीसावन कार्तिक पुनवेमेरेनच्या काळांत विष्णु न्हिदेंतल्यान जागो जाता. ह्या पांच दिसांक बकपंचक म्हणटात. ह्या पांच दिसांमदीं बकें लेगीत मास खायना, तेखातीर मनशांनीय मास खावंचें न्हय, अशें सांगलां –कों. वि. सं. मं.

बक, पर्ल : (जल्म 25 जून 1892, हिल्सबरो, वॅस्ट व्हर्जिनिया; मरण: 6 मार्च 1973 डन्बी, व्हरमाउंट).

नोबॅल पुरस्कार मेळोवपी नामनेची लेखिका. तिच्या बापायचें नांव ऍबसलोम सिडेंस्ट्रीकर आनी आवयचें नांव कॅरलिन आशिल्लें.

तिचो बापूय चीनांत धर्मोपदेशक आशिल्ल्यान पर्ल हिचें भुरगेपण थंयच गेलें. सुरवातीचें शिक्षण तिणंा शांघाय शारांत घेतलें. उपरांत अमेरिकेंत येवन लिंचबर्ग, वॅस्ट व्हर्जिनियाच्या रँडोल्फ-मॅकन विमॅन्स कॉलेज हातूंत 1914 वर्सा ती पदवीधर जाली.

1917 वर्सा ती जॉन ती लॉसिंग बक ह्य धर्मोपदेशकावांगडा लग्न जाली. पूण 1934 वर्सा ताका घटस्फोट दिलो. 1935 वर्सा न्युयॉर्कांतलो एक प्रकाशक रिचर्ड जे. वॉल्श हाचेकडेन लग्न जाली. पूण आपलें बरप मात पर्ल बक ह्या नांवानूच चालू दवरलें.