राजान ताका रांजणांत दवरलें. थंयलेगीत त्या नुस्त्याचो आकार वाडलो. उपरांत बांयत, तळ्यांत आनी थंयसावन दर्यांत उडयतकच तें नुस्तें वाडतूच गेलें. तेन्ना हें सादें नुस्तें न्हय हें जाणून मनुन त्या नुस्त्याक नमस्कार केलो आनी ‘तूं कोण म्हूण विचारलें. ‘तेन्ना नुस्त्यान ताका आपूण विष्णु आसून तुका भविश्याची सुचवणी करपाक आयिल्ल्याचें सांगलें. तशेंच थोडयाच वेळांत सगळ्याक बुट्टी येवन सगळी सृश्ट काबार जातली, तेखातीर नर-मादींच्यो जोडयो घेवन एका व्हडयांत बस आनी तें व्हडें आपले शेपडेक बांद अशेंय सांगलें. उपरांत मनुन ताचे सांगणेप्रमाण केलें. हुंवार आयिल्ल्या त्या दर्यांत भोंवतना नुस्त्याच्या रुपांत आशिल्ल्या विष्णुन ताका जें पुराण सांगलें, ताका मत्स्य पुराण अशें म्हण्टात. हे विशीं मत्स्य पुराणांत सांगलां तें अशें –
श्रतीनां यत्र कल्पादौ प्रवृत्यर्थं जनार्दन:/
मत्स्यरुपेण मनवे नरसिंहस्य वर्णनम् //
अधिकृत्याब्रवीत् सप्तकल्पवृत्तं मुनीश्र्वरा: /
तन्मात्स्यमिति जानीध्वं सहस्त्राणि चतुर्दश //
अर्थ :
ज्या पुराणांत कल्पाचे सुरवातेक प्रवृत्तीखातीर मत्स्यरुपी जनार्दनान मनुक नरसिंहवर्णन करपाच्या वेळार सात कल्पांचो विशय वर्णन करून सांगला, त्या 14,000 श्लोकांचें मत्स्य पुराण, अशें हे श्रेश्ठ मुनींनो, तुमीं जाणा जायात.
देवी भागवतांत मात ह्या पुराणाची श्लोकसंख्या 19,000 सांगल्या. ह्या पुराणाचे 291 अध्याय आसात. हातूंत स्कंध, कांड, पर्व अशे वांटे नात. ह्या पुराणाचे सुरवेक मन्वंतरांचें सामान्य वर्णन करतकच पितृवंश चड विस्तारान सांगल्यात. तेराव्या अध्यायांत वैराज, चवदाव्यांत अग्रिष्वात्त आनी पंदराव्या अध्यायांत बर्हिषद ह्या पितरांचे वंश दिल्यात. 16 ते 23 मेरेन श्राध्दकल्पाची विस्कटावणी केल्या. फुडें ययातीच्या चरित्राक धरून सोमवंशाचें खोलायेन वर्णन आसा. 55 ते 102 ह्या अध्यायांनी व्रतांची म्हायती आसा. ताच्या फुडल्या 10 अध्यायांनी प्रयागमाहात्म्य सांगलां. पांच अध्यायांनी काशीचें माहात्म्य सांगलां. ताचेफुडल्या आठ अध्यायांनी नर्मदा माहात्म्याचें वर्णन आयलां. ह्या पुराणाच्या 117, 118 आनी 176 ह्या अध्यायांनी हिमालयाचें सोबीत वर्णन आसा. ‘कुमारसंभव’ बरयतना कालिदासान लेगीत ह्या पुराणांतल्या वर्णनांचो आनी कथांचो आदार घेतलो आसूं येता अशें कांय अभ्यासकांचें मत आसा.
मनु आनी याज्ञवल्क्य हांच्या स्मृतींतले कांय श्लोक ह्या पुराणांत घेतल्यात. अध्याय 180त भक्तीचो आनी कर्म योगाचें व्हडपण सांगलां. आत्मज्ञानी पुरुषान कर्माक सोडून जायना हो विचार लोकांक सांगपाचो यत्न केला. हरि-हरांच्या अवतारांचें वर्णन समान भावान केलां. कितलेशाच वैदिक आनी संस्कृत ग्रंथांचो आनी ग्रंथकारांचो उल्लेख ह्या मत्स्य पुताणांत मेळटा, हातूंत कांय धर्मशास्त्रीय विशय लेगीत आस्पावल्यात.
महाभारतांतूय ह्या पुराणाचो उल्लेख आयला. मस्त्य पुराणांतले 25 ते 42 ह्या अध्यायांतले 506 श्लोक आदिपर्वांतल्या ययातीच्या उपाख्यानांत तशाक तशे आयल्यात.
मत्स्य पुराण खंय रचलें ह्या ताच्या उत्पत्तीथळाविशीं खूब मतभेद आसात. तें दक्षिण भारतांत रचलें अशें दीक्षितार हाचें मत आसा. पार्गिटर आंध्र प्रदेशाचें नांव सांगता. तें नासिक वाठारांत बरयलें अशें हाजरा हाचें मत आसा. पूण कंटावाला हाच्या मताप्रमाण हें मत्स्य पुराण नर्मदा न्हंयेचे देगेर रचलें आसुंये. कारण ह्या पुराणांत नर्मदेची खूब तोखणाय गायल्या. मत्स्य पुराणाचो लेखक नर्मदा देगेवयल्या ल्हान ल्हान सुवातींचीय वळख करून दिता. नर्मदा आनी कावेरी हांच्या संगमाचें वर्णन पुराय एका अध्यायांत केलां. - कों. वि. सं. मं.
मत्स्योद्योग :
(पळेयात नुस्तें).
मथा, प्रभाकर नारायण सिनाय :
(जल्म: 6 जानेवारी 1926, ताळगांव, तिसवाडी).
सुटकेझुजारी 1946त तो नॅशनल काँग्रेस गोवा हे संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. सुटकेझुजारी मोहन नायर हाच्या फुडारपणाखाल तो सुटके चळवळीचो वावर करतालो. 2 जुलय 1954 ह्या दिसा चांदर हांगा जाल्ल्या पोलीस हल्ल्यांत तो खूब जखमी जालो. जखमी जाल्ल्यान ताचें ऑपरेशन करून ताच्या शरिरांतल्यो आठ गुळयो भायर काडल्यो. ताका पांच वर्सां आनी तीन म्हयने बंदखणींत दवरिल्लो. बंदखणींत ताका पोलिसांच्या त्रासांक तोंड दिवचें पडलें. 27 ऑगस्ट 1958 ह्या दिसा बंदखणींतल्यान ताची सुटका जाली. भारत सरकारन ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. - कों. वि. सं. मं.
मथुरा :
भारतांतलें एक नामनेचें तीर्थक्षेत्र आनी उत्तर प्रदेश राज्यातल्या जिल्ह्याचें ठिकाण. विस्तार : 27028’ उत्तर आनी 77041’ उदेंत. हें शार आग्य्राचे वायव्येक सुमार 58 किमा. चेर यमुना न्हंयेचे देगेर वसलां. दिल्ली-मुंबय मध्यरेल्वे वयलें हें मखेल प्रस्थानक आसून, मुंबय-आग्रा राश्ट्रीय महामार्गावयले दिल्लीचे दक्षिणेक सुमार 145किमी. वयलें तें एक मध्यवर्ती केंद्र आसा.
पुर्विल्ल्या सप्तपुरांतलें हें एक जावन आसा. आदल्या काळांत सावन आयजमेरेन हें नगर भारतीय संस्कृतायेचें मुखेल केंद्र जालां.
