दिसता.रत्नांचे तीन भांगरा मुकूट तिणें घाल्यात. धवे, काळे आनीतांबडे अशे तिका तीन दोळे आसात. ही दोवी सदांच जुवान आसून, तिचीं तथानां पुश्ट उबार आसात.ती चार भुजांनी आसून तिच्या वयल्या उज्व्या हातांत तरसाद सकयल्या हातांत सिध्दसूत्र आनी दावो वयलो हात अभय मुद्रेंत तशांच सकयलो हात वरद मुद्रेंत आसा . ती नागडी आसून , तिणें आपल्या आंगाचेर भरपूर अलंकार घतल्यात.
विक्रमपूर हांगासल्ल्या भग्नावशेशांत महामायाची एक मूर्त मेळ्ळ्या. सकयल शिवलिंग आनी वयर चार भुजा आशिल्ली देवी,अशें तिचें रूप आसा. तिचे दोन हात ध्यानमुद्रेंत आसून. तिच्या एका हातांत जपाची माळ आनी दसऱ्या हातांत पुस्तक आसा. तिणें खूब अलंकार घाल्यात. तिचें मुखामळ सोबूत आसा.
-कों.वि. सं. मं.
महामया- ३: बैधद देवता परिवारांतल्या वजाचें एक नांव. जेन्ना ताची शक्त बुध्दडाकिनी ताका आलिंगन दिता आ नी तिचेसयत तो यब्युम अवस्थेंत ऱावता., तेन्ना ताका महानया अशें नाव मेळटा. महामया हो देव चार तोंडाचो आनी चार भुजांचो आसून ताचे मांडयेर एक देवता आसा. तशेंच ताचे भोंवतणींचार दिकांक चार देवता आसात. ताचो वर्ण निळो आसूनतो भिरां कूळ आसा. ताच्या आंगाक भस्म आसून ,ताच्या चारूय हातानी कपाल , बाण, खट्वांग,आनी धोणू आसा. ताच्या आंगार मनशाची कातडी पांगरून, तो नृत्याचे अर्धपर्यंक अवस्थेंत उबो आसा.
-कों.वि. सं. मं.
महामुनी, बापुराव सितारामः (जल्मः १४ ऑगस्ट १९२९, सोलापूर महाराष्ट )
सुटकेधुजारी. ताणें इग्लीश प्रतमिक मेरेन शिक्षण घेतलें. तो जन संघाचो वांगडी आशिल्लो . तेन्ना पुलिसांनी ताकादरलो . मार दिलो आनी गोंयचे शीमेर सोडलो. ५ ऑगस्ट १९८७ हया दिसा सन्मानपत्र दिवून महाराष्ट सरकारान ताचो भोवमान केसो.
-कों. वि.सं.मं.
महाराष्टः भारतीय संघ राज्यांतलें एक घट राज्य. क्षेत्रफळ आनी लोकसंख्येचे नदरेन महाराष्ट्राची भारतीय राज्यांभितर तिसरो क्रमांक लागता. क्षेत्रफळः ३,०७,६९० चौ. किमा. लोकसंख्याः ७८,७०६,७१९ (१९९१). राजपाटण - मरठी. साक्षरतायः ६३.१०% . हया राज्याचो अक्षवृत्तीय आनी रेखावृत्तीय विस्तार १५° ४५ उत्तर ते २२° ६ उत्तर आनी ७२° ३६ उदेंत ते ८०° ५४ उदेंत इतलो आसा.महाराष्ट्रारचे उतरेक मध्यप्रदेश , वायव्येक गुजरात राज्य तशेंच दादरा आनी नगरहवेली हे केंद्रशासित प्रदेश, आग्नेय दिकेक आंध्रप्रदेश , दक्षिण कर्नाटक आनी गोंय हीं राज्या आसात.तशेंच अस्तंतेक अरबीसमुद्र आसा.
सधा भुगोलीक नदरेंन , महाराष्ट्र राज्य निहूण वळकतात.त्या प्रदेशाक आदल्या तेंपार दक्षिणापथ नावान वळखताले .हया वाठाराचो उल्लेख करता आसतना प्राचीन भारतीय वाडमयांत दक्षिणापथहें संज्ञेचो वावर चड जातालो . सुवेच्या तेंपार सातवाहनाच्या शिलालेखांत दक्षिणापथ हया नांवाचो तर पांचव्या -सव्या शेंकडातल्या लेखांत मराठी हया शब्दाचो उल्लेक सांपडटा . बौध्द ग्रंथ महावंश हातूंत महाराठ्ठा असो उल्लेक आसा. जँन विल्सन हाणें मोल्सवर्थ कोशांत महार राष्ट्र महाराष्ट्राचें राज्य अशी महाराष्ट्राची व्युत्पत्ती सांगलाया . महार लोकांची वस्ती चड आशिल्ल्यान हया वाठाराक महाराष्ट्र हें नांव पडलें आसुयें अशें जॉन हाणें मत मांडलां. ऑपर्ट हाणें भारत वर्षांतलें थळावे लोक हया आपल्या ग्रथांत महाराष्ट्रकूच मल्लराष्ट्र अशें म्हळां मल्ल लोक म्हळ्यार महार अशें ताणें मुखार सांगलां. महाराष्ट्र शब्दाचो उल्लेख वररूची हाच्या प्राकृतप्रकाश व्याकरण ग्रंथाक ,तशेंच वात्स्थान आनी भरतमुनी हांच्या ग्रंथानी आयलां. मार्कडेयपुराण , वायुपुराण आनी ब्रह्मपुराण हांतूत महाराष्ट्राचो उल्ले आयला. चिं. वी. वैद हाच्या मतान इ.स.प.६०० च्या सुमाराक आर्यलोक दक्षिणेक आयले. ताणीं हांगा गोपराष्ट्र, मल्लराष्ट्र, पांडूराष्ट्र अशो वेगवेदळ्यो वसाहती करून आपलो राबीतो केल्लो. उपरांत सातवाहन राज्यानी आपल्या राम्राज्याचो विस्तार करून ल्हान ल्हान राष्ट्राक आपले सत्ते खाता हाडून एक व्हड राष्ट्र निर्माण जावन , मुखार त्या प्रदेशाक महाराष्ट्र नांव पडलें.ज्ञानकोशकार केतकार हाणें महाराष्ट्र शब्दाची व्युत्पत्ती सांगतना महार आनी रट्ट हांच्या एकिकरणाची कल्पना मांचल्या.
ब्रिटीश राजवटींन सिंध, गुजरात आनी अस्तंत महाराष्ट्र हे प्रात मेळून तशेंच बेळगांव, धारवाड, विजापूर आनी कारवार हे कर्नाटकाचे जिल्हे मेळून मुंबय इलाख तयार जाल्लो. पूण विदर्भाच्या आठ जिल्हांचो आस्पाव मध्यप्रांतांत जातालो तर मराठवाडयाचे रांच जिल्हे निजामाच्या राज्यांत आशिल्ले.स्वातंत्र्यमेळ्ळ्या उपरांत १९५६ त महाराष्ट्राचे तिनूय विभाग आनी गुजरात मेळूनव्शाल मुबंय राज्य निर्माण जालें . उपरांत १ मे १९६० हया दिसा विशाल मुबंयची फळणी जगुजरात आनी महाराष्ट्र अशीं दोन वेगळी राज्यां अस्तीत्वांत आयलीं.
भूयवर्णनः महाराष्ट्र राज्याची चडशी भूंय अग्निजन्य तळपांसावन तयार जाल्ली आसा. यतमाळ आनी नांदेड जिल्हंयानी आर्कियन म्हाकल्पांत तयार जाल्ली ग्रनायट आनी पट्टीताश्म तळपां आसात .दोंगरी
