मेरेन माओ कम्युनिस्ट पक्षाचो अध्यक्ष आनी राश्ट्रप्रमूख आशिल्लो. पूण देशाची नेटान उदरगत जावची म्हूण ताणें आंखिल्ली लीप फोरवर्ड (Leep Forward) ही येवजण अपेशी थारिल्ल्यान ,माओच्या धोरणा आड टिका जावपाक लागल्यो. हाका लागून 1959त मांओक अध्यक्ष पदाक सोडचीट दिवची पडली. पूण कम्युनिस्ट पक्षाचो अध्यक्ष म्हूण ताणें मार्क्स-लेगीत वादी तत्वां चिनांत ताजींच दवरलीं. कम्युनिस्ट पक्षाक जावपी विरोध मोडून उडवपाखातीर माओन रेड आर्मी आनी चिनी जन मुक्तिसेना उबारून चिनांत संस्कृतीक क्रांती घडोवन हाडली (1966-76). लिन पियाव ,चौ एन –लाय,छन ब्रो-दा आनी माओची घरकान्न ज्यांगचींग हे संस्कृतीक क्रांतीचे हेर फुडारी आशिल्ले. ती संस्कृतीक क्रांती मओक मरण येमोरोन (1976) चालूच आशिल्ली.
-कों. वि. सं.मं
मांगः एक जात. महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश ,गुजरात आनी म्हैसूर ह्या राज्यांत मांग लोकांची वसती आसा. संस्कृत मातंग हाचेवयल्यान मांग हो शब्द आयला. हे लोक जंब ऋषीक आपलो पूर्वज मानतात.
मांग लोक सादारणपणान ऊंच , बळिश्ट ,काळे आसतात. बायलो केसांचो आंबाडो घालतात. हातांचेर गोंदोवन घेतात आनी कथलाच्यो, पितळेच्यो वस्ती घालतात. दादले माथ्यार ,केंसांक गांठ मारतात आनी खाड- मिशो दवरतात.
मांगांचे तीन मुखेल प्रदेशीक भेद आसातः 1)महाराष्ट्र मांग 2) कानडी मांग वा मादिग 3) गुजराती मांग , हांकां मांगेला अशेंय म्हणटात.
महाराष्ट्रांतले मांगः ज्या वाठारांत हे लोक रावतात त्याच वाठारांतली प्रदेशीक भास हे लोक उलयतात. ज्वारीची भाकरी, वरण आनी मिरसांगांची चटणीं हें ह्या लोकांचें मुखेल अन्न .तशेंच बोकड्या मेंढरांचें मास, कोंबी आनी मेल्लया गोरवांचेंय मांस खातात. ते गंजा आनी तंबाकू ओडटात. सोरोय तांकां खूब आवडटा.
हे लोक महादेवाक भजयतात. बहिरोबा, खंडोबो, म्हसोबा, अंबाबाई, बहिरी, जनाई, विठोबा, यमाई हीं तांची कुलदैवतां. देवीक मंगळारा आनी शुक्रारा, तशेंच देवीक आयतारा दिसा कोंबो-बोकडो मारतात. पितरांच्यो प्रतिमा करून हे लोक तांची पुजी करतात. मंत्रतंत्र, जादू, भुताटकी हांचेर ह्या लोकांचो खूब विश्र्वास आसा.
हे लोक एकाच आडनांवांची वा एकेच पोटजमातीभितर लग्नां करीनात. मामेभयणीकडे लग्न जाता, पूण मावसभयणीकडे वा आतेभयणीकडे लग्न जायना कांय वेळां पाळण्यांतूय तांची लग्ना जातात. लग्न थरयतना चल्याचो बापूय चलयोक मागणी घालून तिचाय बापायक धा रूपया देज म्हूण दिता. तांचेच जातीचो साधू लग्नाचो म्हूर्त थरयता. लग्लाच्या पांच दीस पयलीं व्हंकलेक हळद लावपाक सुरू करतात. उरील्ली हळद वाजयत गायत न्हवर्यागेर व्हरतात. लग्नापयलीं तीन दीस ,न्हवर्या –व्हंकलेगेर कुलगेवतेच्या नांवान बोकडो बळी दितात. लग्ना दिसा न्हवरो घोडयार वा बैलाचेर बसून गांवांतल्या. मारुतीच्या देवळांत येता थंय ताका व्हंकलेचो बापूय धोतर आनी पगडी दिता. तें न्हेसून उपरांत तो व्हंकलेगेर येता. थंय मागीर अंतरपाट धरून, पुरयत मंगलाश्टकां म्हूणन न्हवर्या –व्हंकलेचेर अक्षता उडयता.
विधवेचें लग्न कृष्ण पक्षांत रातीचे करतात. पयलेच खेपे लग्न जावपी न्हवर्याक विधवेकडे लग्न करपाचें आसता जाल्यार ताणें पयलीं रूईच्या झाडाकडेन लग्न करचें पडटा.
बाळांत जातकच बायलेक पांच दीस सुयेर पाळचो पडटा. उपरांत पांचव्या दिसा सटीची पुजा करतात. बाळंतिणीचे कुडींत राभर दिवे पेटोवन दवरतात. बाराव्या दिसा भुरग्याक आनी आवयक न्हाणयतात आनी ब्राह्मणज्योतिशी भुरग्याक नांव दवरता.
हे लोक मडें पुरतात. मड्याक न्हाणयतात, कपडे घालून निसणीर दवरतात. ताच्या कपड्याक एक तांब्याचें नाणें बांदतात आनी वाजयत-गाजयत मसंडेंत व्हरून नाणें सेंवटून मारतात आनी त्च्या तेंडांत उदक घालून तें पुरतात. लागींच न्हंयेचेर न्हावन मागीर लोक घरा वतात. तिसऱ्या दिसा मरमक्रिया करपी मनीस तीन भाकऱ्यो, सीत आनी धंय वा दूद मसंडेंत दवरून येता. तेराव्या दिसा तो थंयच उदक घालून दोणो दवरता आनी सोयऱ्यांक जेवण गालता.
कानडी मांगः ह्या लोकांत असादरू, चन्न होलिय, डाकलेरु, ढोर, मोची, पेड, सनादी वा वाजंत्री ह्यो पोटजाती आसात.
हे येल्लम्म, दुर्गव्व, धामव्व, मर्गाई, खंडोबा, वेंकटराम, मारुती ह्या देवांक भजतात. ते देवांक कोंबी आनी बकरे बळी दितात. पितरांच्यो पितळेच्यो प्रतिमा करून तांची पुजा करतात. दोन वा तीन वर्सांनी, एका पितळेच्या तांबयार नाल्ल दवरून मरिअम्माचें प्रतिक मानून पुजा करतात. हें प्रतिक तीन दीस दवरतात. त्या तीन दिसांत ते लोक सोरो पितात, गोडशें करून खातात आनी कोंबी वा बकरो बळी दिवन मरिअम्माचें विर्सजन करतात.
सुमार तीन रुपया देज चल्याचो बापूय चलयेक मागणी घालता. ब्राह्मण पुरयत वा एकाद्री जाण्टी बायल म्हूर्त थारयता. व्हंकलेक तादळांनी भरील्ल्या पाटल्यांत आनी न्हवऱ्यक पाटार उबीं करतात. उपरांत पुरयत अंतरपाट धरून, मंगलाश्टकां म्हण्टा आनी न्हवऱ्या व्हंकलेचेर अक्षता उडयता. मागीर न्हवऱ्यावटेनची एक सवायशीण बायल व्हंकलेच्या गळ्यांत मंगळसूत्र बांदता.
हे लोक मडें पुरतात. लग्न जाल्ल्या मनशाक बसोवन आनी सग्न जावंक नाशिल्ल्या मनशाक न्हिजिल्ले स्थितींत पुरतात. कांबळींत घालून
