3)बाड रोगः ह्या रोगाची लागण जाल्यार माडयेर बारीक पानां येवपाक लागतात. कांय तेंपान बेडे येवपाचेंय बंद जाता. कांयच उपाय घेना जाल्यार माडी मरता. पावसादिसांनी फावो त्या खोलायेचे चर मारून उदकाचो निचरो बरो जाता म्हणपाची खत्री करून घेतात.
4) खोड करपोः हो वताकलागून जावपी रोग. माडयेक जर दक्षिणेवटेन वत लागता जाल्यार माडयेचे खोड करपता नी माडी मरपाक शकता. हें वत लागूं नये म्हण दक्षिणेवटेन सावळेचीं झडां लायतात ना जाल्यार माडयेचें खोड चुडटांनी धांपतात.
मे-जून ह्या म्हयन्यांनी माडी फुलता. सप्टेंबर ह्या म्हयन्यांनी सुपारी तयार जाता. बेडे तांबशा रंगाचे जातकच काडटात. माडयेचे गांवठी जातीपसून वर्साक सरासरी एक किलो सुके सुपारेचें उत्पन्न मेळटा. जाल्यार सुदारीत जातीचे एके माडयेपसून वर्साक 3-5 किलो सुकी सुपारी मेळटा. बेडे काडटकच 15-20 दीस वतात सुकयतात आनी उपरांत सोलतात. ते उपरांत सुपार्यो वेंचून तांच्यो तरेकवार ग्रेडी करून त्यो हाजारांत विकतात.
गोंयांत सुमार 1,700 हेक्टर दमीन सुपारेचे लागवडीखाल आसा. गोंयाभायर महाराष्ट्र, कर्नाटक, केरळ, आसाम तशेंच हेर पुर्वोत्तर राज्यांनी माडयेची लागवड करतात.
सुपारी खावपाखातीर वापरतात. तशेंच गोरवांच्या वखदांनी सुपारेचो बर्याच प्रमाणांत वापर जाता. रंग तयार करपातूंय कांय प्रमाणांत सुपारेचो वापर करतात. सोल्लांचो उपेग जळपाक तशेंच अळमीं तयार करपाखातीर करतात. घट्ट बोर्ड तयार करपाकूय सोल्लांचो वापर करतात. हिंदू धर्मांत कसलेंय देवकृत्य करतना सुपारेचो पेग विडो दवरपाखातीर करतात.
-विश्राम य. गांवकार
माणिकः एक खनिज. कुरूविंदाचो तांबड्या रंगाचो प्रकार. हें स्फटिक षटकोनी आनी घट्ट आसात. कंवचेभशेन चकचकता पूण हिर्याभशेन चमचमना. हाचो रंग मध्यम ते गडद तांबडो वा जांभळी, मारिंगी मात्शीसया आशिल्लो तांबडो आसता. तांबडो रंग चडसो हातुंतल्या 1% क्रोमिक ऑक्साइडाक लागून आयिल्लो. आसता. हातूंत तांबडी वात पेटिल्ली आसता, असो पयलीं समज आशिल्लो. उच्च तापमानाचेर तापयल्यार हाचो रंग पाचवो जाता पूण न्हिवतकच हेर खनिजांभशेन मूळ रंग बदलना, हें माणकाचें खाशेलपण आसा.
माणिक हें सिलिकेचें प्रमाण कमी आशिल्ल्या अगनिज खडकांनी आनी रुपांतरीक स्फटिका संगमरवरांत लेळटा. माणकाचे पारदर्शक आनी व्हड अशे स्फटिक खूब कमी प्रमाणांत मेळटात. त्यामानान ताचे ल्हान खडे चड मेळटात. असले ल्हान खडे एकठांय करून व्हड माणिक करतात. माणकाच्या स्फटिकांत रुटाइलाचे बारीक स्फटिक वा नळयेच्या आकाराच्यो बारीक पोकळ्यो आसूंक शकतात. ह्या पोकळ्यांचो आकार एकाच प्रमाणांत आसता. स्फटिक रेशमी धाग्याभशेन नितळ दिसता . ह्या पोकळ्यांची वा स्फटिकांची मांडणी नेमान जाल्ली आसून, असो स्फटिक घुमटा आकारांत कापिल्लो आसल्यार तातूंत तार्याभशेन आकृती दिसता.
माणकाचे पधराग आनी नीलगंधी हे मुकेल भेद आसात. लोहितक, माणिक्य, सौगंधिक, कुंभस्थल, मांसखंड, सूर्यकांतमणी, अग्निमणी अशींय माणकांचीं नांवां आसात. ल्हान माणकांक लालडी, माणकी, चुनलालडी असीं नांवां आसात. श्रीमद्भगवदंगीतेंत पधराग (माणिक),हें सगल्यांत श्रेश्ठ रत्न लांगलां. आयजलेगीन हाका रत्नांचो राजा मानतात. बृहत्संहिता, शुक्रनीती ह्या ग्रंथांनी माणकाचो उल्लेख आसून मानसोल्लास ह्या ग्रंथांत माणकाचे गुणधर्म वर्णिल्यात.
माणिक हें नवरत्नांतले एक रत्न आसून सुर्याचे अनुकूलतेखतीर हें रत्न वापरतात. नवग्रहांचे मुदयेंत हें रत्न मदीं आसात. हें रत्न आंगार धारण केल्ल्यान कसलेंच अरिश्ट येना, असे कांयकडेन आयज लेगीत समज आसा. अरेबियन नाइट्स, मार्को पोलो हाच्या भोंवडेवर्णनांत माणकाचोउल्लेख आयला. जुलय म्हयन्याचें माणिक हें सुब रत्न. तशेंच लग्नाच्या चाळिसाव्या वर्धापनदिसाचें प्रतीक मानतात. प्लिनी हाणें ताका कार्बंक्युलस आनी थीओफ्रॅटस हाणें अँथ्रॅक्स अशें म्हमिल्लें. ह्या दोनूय संज्ञांचो अर्थ पेट्टो कोळसो असो आसा. उपरांत तांबडो अर्थाच्या लॅटीन शब्दावयल्यान ताका रूबी हें इंग्लीश नांन पडलें.
माणकाचो मुखेल उपेग रत्न म्हूण अंलकारांनी करतात. माणिक हें सगल्या रत्नांभितर मोलादीक रत्न आसून आकाराप्रमाण ताचें मोल वाडटा. पारव्याच्या रगताभशेन रंग आशिल्लें पारदर्शक माणिक सगळयांत उत्कृश्ट आनी लेकप्रिय आसून एकाच आकाराच्या आनी गुणवत्तेच्या हिर्यापरस अशा माणकांचें मोल कितलेशेच पटींनी चड आसता. तारांकित माणिक इतलें मोलादीक नासता. पूण ताकाय मागणी खूब आसता. माणकांतल्या क्रोमियमाकलागून मेरेन आनी लेसर ह्या प्रयुक्तींनीय ताचो वापर जाता. माणकाचे बारीक खडे घड्याळां, शास्त्रीय आनी विमानांतलीं उपकरमां, मापकां हातूंत वापरतात.
कृत्रिक रीतीनूय माणिक तयार करतात. अशे तरेन केल्लें माणिकूय सैमीक माणकाभशेनूच दिसता. पूण कृत्रिम माणिकदोन रंगी आसना, म्हळ्यार दोन विंगड विंगड दिकांनी पळेल्यार तें दोन वेगवेगळ्या रंगांचें दिसतात. तेखातीर जाणकार दोगांयमदलो भेद वळखूंक शकता. अमेरिका, स्वीडन, ब्रिटन, फ्रास, जर्मनी ह्या देशांनी कृत्रिम माणिक तयार करतात. तारांकित माणकांय आतां कृत्रिम रितीन तयार करपाक लागल्यांत.
माणिक चडकरून ब्रह्मदेश, थायलंड, 8लंका हांगा मेळटा. हातुंतलें ब्पह्मदेळांतलें माणिक हें चड उत्कृश्ट आसून थायलंडांत मेळपी माणिक तेपरसूय चड गडद रंगाचें आसता. श्रीलंकेंतलें माणिक मात्शें लेव रंगाचें
