म्हइंभटः मराठींतलो आद्य ग्रंथकार आनी चरित्रकार. ताचो जल्म मराठवाड्यांतल्या सरळे ह्या गांवांत जालो. ताचो मामा गणपती आपयो हाचेकडेनच ताचें संस्कृत अध्ययन जालें.
मामाची धूव देआंबा हिचेकडेन ताणें लग्न केलें. मामाचे सांगणेवयल्यान ताणें डोमेग्राम हांगा वचून महानुभाव पंथाचो संस्थापक श्रीचक्रधर हाची भेट घेतली. ताचे निरुपणशैलीन म्हाइंभट प्रभावित जालो. उपरांत रिधपूर (ऋध्दिपूर) हांगा वचून ताणें चक्रधराचो गुरू गोविंदप्रभु हाचेकडल्यान महानुभाव पंथाची दिक्षा घेतली. आपली सगळी जीण ताणें पंथाचे सेवेक ओंपली.
सुमार १२७८ त म्हइंभटान ‘लीळाचरित्र’ हो आपलो पयलो ग्रंथ बरोवन पुराय केलो. म्हाइंभटाचो हो पयलो ग्रंथ आनी मराठी भाशेंतलो पयलो चरित्रग्रंथ म्हूण ह्या ग्रंथाक खूब म्हत्व आसा. ह्या ग्रंथाचे पुर्वार्ध आनी उत्तरार्ध अशे दोन वांटे आसात. ह्या ग्रंथांत ताणें आपल्या गुरूच्यो (चक्रधराचच्यो) यादी आनी लीळा एकठांयल्यात. ह्यो लीळा एकठांय करपाक म्हाइंभटाक, महानुभाव पंथाचो पयलो आचार्य श्रीनागदेवाचार्य वा भटोबास हाचो खूब आदार मेळ्ळो. लोकांक उपदेश करचेपयलीं म्हाइंभट एकटोच भोंवडी करतालो. त्या यादींचोय तांणें ह्या ग्रंथाच्या एका भागांत आस्पाव केलो.
‘सिध्दांतसूत्रपाठ’ आनी ‘दृष्टांतपाठ’ ह्या ग्रंथाची निर्मितीय ‘लीळाचरित्र’ ह्या ग्रंथातल्यानूच जाली.
‘गोविदप्रभुचरडत्र’ वा ‘ऋध्दिपूरचरित्र हो म्हाइंभटाचो दुसरो ग्रंथ सुमार १२८८त रचिल्ल्या ह्या ग्रंथात ‘गुडमराउळ’ वा गोविंदप्रभु ह्या महानुभावांच्या पंचकृष्णांतल्या एका अवताराच्यो लीळा आयल्यात. तेच प्रमाण म्हाइंभटाच्यो ‘जातीचा दशकू’ ह्या नांवाच्यो धा आरती आसात – कों. वि. सं. मं.
म्हांबरो, अनाः (जल्मः ४ ऑक्टोबर १९३८, रायबंदर, गोंय).
नामनेचो कोंकणी लेखक. ताचें पुराय नांव अरविंद नारायण म्हांबरो पूण अना म्हांबरो ह्या नांवानूच ताची चड नामना आसा.
अनाचें मुळावें शिकप रायबंदर जालें. वास्को आनी पणजे माध्यमिक शिक्षण जातकच बेळगांव आनी मुंबय हांगा ताणें कॉलेज शिक्षण घेतलें. १९६४ वर्सा तत्वज्ञान हो विशय घेवन ताणें मुंबय विद्यापिठाची एम. ए पदवी घेतली. उपरांत नवी दिल्लीचे नॅशनल आर्कीव्हज ऑफ इंडिया हे संस्थेंत आनी लंडनचच्या विद्यापिठांत पुरातत्वविद्येचें शिक्षण घेतलें.
१९६३ – ६५ ह्या काळांत ताणें मुंबयच्या आकाशवाणी केंद्राचेर स्टाफ आर्टिस्ट म्हूण काम केलें. उपरांत १९६५ – ६७ ह्या काळांत ताणें कीर्ती कॉलेज, मुंबय हांगा अध्यापक म्हूण काम केलें. १९६७ – ७० ह्या काळांत पत्रकारितेचो वेवसाय करतकच ‘टाटा इकोनोमीक कन्सल्टन्सी सर्विसेस’ हे कंपनींत, रिसर्च असिस्टंट, ज्युनियर इकोनोमिस्ट, इकोनोमिस्ट कन्सल्टंट ह्या पदांचेर १९७० – ८७ मेरेन काम केलें. १९८८ – ९० ह्या काळांत ताणें जे. आर. डी. टाटा हाच्या चरित्राखातीर संशोधन केलें. १९९० वर्सासावन, सद्या तो Tata Central Archieves हातूंत Principal Archival Officer म्हूण काम पळयता.
कोंकणी, मराठी आनी इंग्लीश भाशांनी ताणें साहित्य निर्मिती केल्या. तशेंच नेमाळीं आनी आकाशवाणी ह्या माध्यमामनीय ताचें बरोवप जालां. पिरायेच्या तेरा – चवदा वर्सांचेर ताणें बरोवपाक सुरवात केली. कॉलेजांत आसतना ताणें बरयल्लीं कांय नाटकांय रंगमाचयेर आयलीं. पूण ताचें ‘घुमचेकटर घुमSS’ हें कोंकणींतलें पयलें उजवाडा आयिल्लें पुस्तक आसा. ह्या पुस्तकाक १९६४ वर्सा, गोंय कला अकादेमीचो पुरस्कार फावो जाला. ह्या कवितांच्या पुस्तकांत भुरग्यांक देखदेण्यो कविता आसात.
गोंयचे संस्कृतायेचें दर्शन घडोवपी ललित ‘गोंयची अस्मिताय’ हें ताचें दुसरें पुस्तक. ताचें तिसरें पुस्तक ‘पणजी आतां म्हातारी जाल्या’ ह्या पुस्तकाक १९९५ वर्सासाहित्य अकादेमीचो पुरस्कार फावो जालो. तशेंच ‘प्रसादाफूल’, ‘स्वतंत्र गोंयांतली कोंकणी कथा’ हीं ताणें संपादीत केल्लीं नामनेचीं पुस्तकां आसात. ‘गजालीचें नाटक’ हें ताणें अपजेन युयोनेस्को हाच्या फ्रेंच नाटकाचो केल्लो अणकार आसा. तेभायर ताणें ‘घर नाशिल्लो घरकार’, ‘त्या दिसाची एक गजाल’, ’मरतलो घरच्यांक वळखना’ ह्यो ताणें आकाशवाणीखातीर बरयल्ल्यो एकांकी आसात.
अनाक साहित्य अकादेमीच्या पुरस्कारावांगडाच गोवा कला अकादेमीचो, कोंकणी भाशा मंडळ (गोंय) चो आनी महाराष्ट्र सरकाराचो पुरस्कार मेळ्ळा.
ताणें गोवा कोंकणी अकादमी तशेंच साहित्य अकादमींत कांय काळ मंडळाचो वांगडी म्हूण काम केलां. – कों. वि. सं. मं.
