Jump to content

Page:Mga Binalaybay V.3.pdf/90

From Wikisource
This page has been validated.
82
KATAPUSAN NGA PA ALAM‘¹’

-------------

  PAALAM, Pungsod nga ginasimba,
   danay(2) nga sang adlaw palangga,
  Mutya sang Sidlangan nga Dagat,
   ulogan(3) namon nga nadula,
  Ihatag ko sing malipayon,
   masubo, laya kong’ kabuhi;
  Kag kon abi labi kasili,
   labi kalab-as, mabulakon,
  Sa imo ihatag ko gihapon,
   ihatag nga ikaw maghimaya.
-------------
  Sa inga patag sang inaway,
   nga nagabato pataypatay,
  Ang iban gahalad kabuhi,
   nga wala sing panagudili.
  Ang duog wala’y sapayan:
   sipres, lawrel ukon sang liryo,

_____________

(l) Nahanungod sini nga bantog nga binalaybay, si Dn. Mariano Ponce nagasiling: “Ako ang may kahigayunan, sa hambal sang sa ka tunay nga ingles, nga nahauna nakabantala sa hilway nga pinanid sini nga katapusan nga sinulatan sang Tigbatas nga pilipinhon. Sang nahauna nga mga inadlaw sa Enero sang 1897, ini, sang pila ka adlaw sang tapos ang duguon nga hitabo sa Bagumbayan, si Gg. J. M. Basa (nga nagpuyo sa Hong-Kong) nakabaton gikan sa Manila sa panimalay sing isa ka huwad nga ginhatag niya sa akon agud nga akon mapabalhag sa tuyo nga ipanagtag sa mga abyan. Ang huwad wala sing tig-ulo ukon lagda, kag wala man maupdi sing sulat sa pagpasayod sang ginhalinan nga tagsulat. Sa akon pagbasa sang nahauna nga mga dinalan nahibal-an ko gilayon nga iya ni Rizal, kag gintig-ulohan ko sing KATAPUSAN KO NGA PANGHUNHONA. Sang ulihe nagtupa sa kamot ko ang tunay nga sinulatan, nga wala man sing tig-ulo kag lagda. Isa yadto ka pikas nga papel nga kinaandan nga may mga guray nga asul pabantang kag pa­tindog, nga may takos nga siam kag tunga ka sentimetro ang sangkad kag 15 ka sentimetro ang laba; magagming nga mga tinaga ang pagsulat kag tama kaikit, sa pihak kag pihak, sadtong’ matahum nga mga dinalan. Sinulod ni Rizal ang diutay nga papel sa sulodlan sang alcohol sang diutay nga lampara sa iya lulutoan-kape, tungod sini nalwas sa pagsapo sang iya mga manog bilanggo. Makilala ang paglus-aw nga nahimo sang alkohol sa tina sa iban nga mga bahin. Ginbantala ko sang ulihe ang isa ka huwad sa tigbato kag tigbato sang tunay nga sinulatan.”

Nahanungod sang tunay nga huwad, si Gg. Ponce naghambal pa: “Si Rizal sang wala pamapatay nagpahadumdom (sa iya panimalay?) nahanungod sini nga papel sa sulod sang diutay nga lampara ( sa alkohol, nga wala na sing unod), nga nagtugon pa gid nga kuhaon nila ang isa pa ka papel nga diutay nga yara sa sulod sang iya botas, sa tikod nayon