Ang masunod nga hanashanas sa pagsulat, nga sa iya kahimtangan, -- sa kaugalingon nga pahayag ni Rizal wala mapabantala tubtob sang tuig 1916, ang pamantalaan "Cultura Social", nga ginpabalhag sang mga heswita, nagbantala sang amo nga sinulatan, nga gintanyag sa mga bumalasa, sing ama-amat, sang bug-os nga tuig sang 1916.
Wala namon makita ang tunay nga sinulatan ni Rizal -- butang nga kinahanglanon sa pagkilala sang mga naliwat sang iban nga mga kamot, -- sinulatan nga kaugalingon sang mga propesor sang dumaan nga Ateneo Municipal, kag sang pasahi anay nga tagtatap, si anhing pari Francisco de P. Sanchez, manunudlo sa pagsulat, nga "paninoy" bilang ni Rizal. Ang tunay nga sinulatan ayhan nawala sang masunog ang Ateneo sang tuig 1932. Suno sa amon nasayran, si P. Sanchez kag ang manogdumala sang "Cultura", may daku nga kahilabtanan sa pagpabantala sang "San Eustaquio nga Tigbatas", sang tuig 1916. Kon tubtob diin ginliwat sang una nga mga tagpabalhag ang tunay nga sinulatan, wala namon masayri. Si Rizal nagtuad nga isa lamang ina ka hanashanas niya sa pagsulat nga ginhangop nga isa ka "ensayo" ukon essay, kon sa iningles, nga karon ginabilang nga isa ka sari sang kasulatan: -- tungod sini, daku ang sarang mapatihan nahanungod sa mga pagbadlong, mga pagliwat kag ayhan mga pagbuhin, nga sa sini nga sinulatan (ayhan kapin pa sangsa sinulatan sang iban nga mamalaybay) ila ginpamutang.
Sa pagbantala sina ang Cultura Social nagpanaysayon sini:
"Si P. Francisco P. Sanchez, nga nangin-manunudlo sang "Retorica" sa kay Rizal, amo ang naglubad sang tunay nga sinulatan sa pulong nga initalyanhon sang drama, sa kinatsila nga dinalayday, nga iya ginhatag sa bag-o nga mamalaybay, agud nga sa madason nga pagpaliwaliwa sang mga nagatuluon sang Retorica, sang tuig 1876, iya pagasulaton sa binalaybay, kag sa sini makahanas sia sa pagbinalaybay sa kinatsila kag subong man, malingaw sia sa pagbasa sang maragtas sang mga santos. Kag tama katutom kag kapisan sang lanubo nga mamalaybay nga si Rizal nga sa nahauna nga adlaw sang pagbukas sang bag-o nga kurso sang Retorica, iya
