Si Maria Clara, sa pagkakita niadtong tawo, ingon ug
nakatag-an sa usa ka masulub-ong hitabo ug nangutana punb
sa dakung pagbati mahitungud niadtong tawo nga kahibulongan.
—Mao kana siya ang sanlahon—mitubag si Iday.—Upat na karon ka tuig nga siya gitakbuyan nianang sakita; ang uban moingon nga tungud sa pag-amoma niya sa iyang inahan ug ang uban usab moingon nga tungud sa iyang pagpuyo sa usa ka bilanggoan nga umog. Atua kana siya magapuyo didto sa gawas sa lungsod, duol na sa kalubngan sa mga Insik; dili siya makigsulti kang bisan kinsa, ug ang tanan nanaglikay kaniya kay nahadlok nga panakdan. ¡Kon ikaw makakita pa unta sa iyang payag! Mao ang payag sa giring-giring: ang hangin, ulan ug init managlahus lahus larnang didto sama sa dagum nga itahi sa usa ka panapton. Gidid-an siya sa paghikap sa bisan unsang butang kaugalingon sa mga tawo. Usa ka adlaw niana may usa ka bata nga nahulog sa kanal, ug bisan kini dili halawom, sanglit nahiatol man nga siya nahiagi didto, ang bata iyang gidawat aron mahigula sa kanal nga iyang nahulgan. Sa pagkasayud sa amahan sa bata, misumbong sa gobernadorcillo ug ang alaut nga sanlahon gipalatus niini makaunom taliwala sa dalan ug sa pagkahuman gidaigan ang uway nga gigamit. jMakalilisang kadtong tan-awon! Ang sanlahon midalagan, gigukod sa tawo nga nagalatus kaniya ug ang gobernadorcillo nagkanayon: “¡Matngoni pag-ayo! Maayo pa nga ang usa ka tawo malumus nga dili masakit sama kanimo.”
—¡Matuod kana!—pulong pa ni Maria Clara.
Ug daw wala larnang makamatngon sa iyang gibuhat, miduol pagkalit sa bukag sa alaut ug gihulog niya didto ang relikaryo nga bag-o larnang gigasa kaniya sa iyang amahan.
—¡Unsa ugdd ang imong gibuhat?—nangutana ang iyang mga higala.
—¡Wala gayud akoy lain nga ikahatag!—mitubag siya ug mikatawa aron pagtabon-tabon sa luha nga milagok sa iyang mga mata.
—Nan. <!unsaon man niya kadtong imong relikaryo?— giingon siya ni Victoria.—Usa ka adlaw bitaw niana nga gitunolan siya ug kuwarta, iya man nga gituhil sa usa ka lipak ug giwakli: dunsaon man niya kadtong kuwarta nga wala may ta-
