Kiernozia. W 1827 r. było tu 30 dm., 239 mk.; obecnie 174 mk., rozl. 1190 m.
Brodnia, 1.) wś i folw., pow. łaski, gm. i par. Buczek; leży na drodze z Łasku do Zelowa, 43 dm., 450 mk., ziemi włośc 400 m., dworskiej zaś wraz z folw.: Grzeszyn i Starydwór, karczmą Wymysłów, os. Hucin i Stolarnia ogólna przestrzeń wynosi 4700 morg, w tem ornej 644 m. W 1827 r. było tu 40 dm., 219 mk. 2.) B., wś i folw. donacyjny nad rz. Wartą, pow. turecki, gm. Lubola, parafia t. n. Leży w pobliżu m. Warty, na wzgórzu, w pięknej miejscowości. Jestto jedna z największych wsi w powiecie, gleba dobra, obszerne łąki; włościanie zamożni, z hodowli koni znaczne ciągną korzyści. Dawniej wchodziła w skład dóbr arcybis. gnieźnieńskich. Kościół parafialny tutejszy stanowił poprzednio filią par. Glinno, następnie Zadzima, zaś od 1866 roku B. stanowi oddzielną parafią. W 1827 r. było tu 70 dm. i 439 mk. Par. B. dek. turecki ma 3863 dusz. Br. Ch.
Brodnia, rzeka, bierze początek ze źródeł we wsi Wojsławice, pod Zduńską Wolą, w powiecie sieradzkim. Płynie naprzód w kierunku zachodnim, następnie skręciwszy się ku półn., przerzyna wsie: Rembieskie, Zamłynie, Sikucin, Boczki, Kobyla Chmielowa, Rozdziały, Rzechtę i nakoniec na gruntach kolonii Skęczniów, łączy się z rz. Sadkową, poniżej Ralewic wpadającą do Warty. Długa 16 w.
Brodnia, błotnista rz., prawy dopływ Berezyny, w pow. borysowskim, bierze początek około wsi Babielewa, płynie blisko mil 3 w kierunku północno-wschodnim i pod wsią historyczną Stachowem wpada do Berezyny. Na brzegach jej w ostatnich dniach listopada 1812 r. mordercze toczyły się boje. Al. Jel.
Brodnica, wś, pow. piński, niegdyś własność jezuitów pińskich.
Brodnica, 1.) gmina, pow. śremski; 4 miejscowości: 1) B. wieś; 2) osada Kopyta; 3) Zurawiec; 4) folw. proboszczowski Zakrzewek (852 m. rozl.); 40 dm., 359 mk., wszyscy kat., 88 analf. Kościół parafialny należy do dekanatu śremskiego. Teraźniejszy kośc. murowany wybudowano w r. 1868. Poprzednio był drewniany; wizyty kościelne wspominają już o takowym w XVI wieku. Starosta mosiński Maciej Szołdrski przystawił r. 1836 kaplicę i ustanowił przy niej osobnego wikarego. Na cmentarzu jest skromny pomnik grobowy z drzewa; Józefa Wybickiego, senatora Królelestwa Polskiego, zmarłego r. 1822. Brodnica jest gniazdem rodziny Brodnickich, herbu Łodzia, którzy zapewne kościół parafialny założyli. 2). B., olędry, pow. śremski, 13 dm., 108 mk.; 69 ew., 39 kat., 35 analf. 3.) B., domin. z Sulejewem, pow. śremski; 3712 m. rozl., 20 dm., 233 mk., wszyscy kat.; 65 analf. St. poczt. i kol. żel. Czempin o 9 kil. Wraz z Przylepkami B. jest własnością Kaz. Chłapowskiego. M. St.
Brodnica, niem. Strassburg im West-Preussen, m. pow. w Prusiech Zachodnich, regencyi kwidzyńskiej, w byłej ziemi michałowskiej, na prawym brzegu Drwęcy, w dolinie między małemi wzgórzami, na łąkach śród miejsc błotnych czyli „brodów,“ o 6 wiorst od granicy Królestwa Polskiego, o 3 mile od st. dr. żel. Jabłonów, ognisko starannie utrzymanych dróg bitych, rozchodzacych się w sześciu kierunkach, punkt zbytu zboża dla znacznej części pow. rypińskiego, niedaleko pięknego i obszernego boru, należącego do dóbr Karbowa. Obszar miasta wraz z Przydatkami, Świniekątami, Żalem, Czapką i Gabriel-Ostrowem, Arentowizną, Targówkiem, Wilamowem, Wygodą, Zaborowszczyzną i rolą do mieszkańców należącą wynosi 4884,41 m. Wymienionych posiadłości 52 powstało po separacyi gruntów miejskich rozpoczętej w r. 1835. Jako wspólne pastwisko pozostało wówczas t. z. Jeruzalem, które później rozdzielono pomiędzy właścicieli przyległych gruntów. Pięć zaś wymienionych posiadłości powstało na gruntach, od niepamiętnych czasów przez miasto w emfiteutyczną i wieczystą dzierżawę puszczonych, tak samo jak i Bobrowisko, i posiadacze tych włości płacili jeszcze przed kilku laty miastu czynsz zw. kanon, który płacili także młynarz i chłopi z Michałowa. Ziemie te nadali miastu krzyżacy w r. 1416. Miasto rościło pretensye także i do lasów nadanych mu podobno przy założeniu miasta w r. 1285, które za rządów polskich do starostwa brodn., od roku 1772 do rządu pruskiego należały, a za czasów ks. warszaw. dane majorowi Rembielińskiemu, dziedzicowi Karbowa, przy tej wsi do dziś pozostają. Przez proces, który miasto od r. 1788 do 1799 z rządem pruskim toczyło, lasów nie uzyskało dla tego, że przywilej erekcyjny te lasy miastu nadający zaginął a miasto prawa własności w lesie nie wykonywało. Pozostały tylko miastu śród terytoryum starostwa tak zwane Radne łąki nad drogą do Karbowa i Siwa karczma nad traktem do Kwidzyna. Ludności liczyło miasto w 1875 r. 5854 mk.; w 1864 było 5014 mk., ewangelików i żydów 2739, katolików 2275; ci ostatni prawie wszyscy Polacy, z wyjątkiem kilku katolików urzędników, którzy są niemcami, z rodzinami najwyżej 30 dusz. Budynków było w 1864 r. 732, domów zamieszkałych 323. W r. 1849 liczono 3801 mk., 1607 ewang., 1621 kat., co do narodowości podają urzędowe wykazy z r. 1849 r. 2715 niemców a 1086 polaków, przy czem pamiętać trzeba, że urzędowe wykazy każdego Polaka, umiejącego po niemiecku, do Niemców liczą. Na wyborach do rejchstagu
