odsłonięcie tablicy pamiątkowej na jego domu rodzinnym. O mieście B. można czytać: Wolne miasto handlowe Brody“ przez ks. Sadoka Barącza (Lwów, 1865); monografia Tym. Lipińskiego w „Bibl. Warsz.“ 1851 i 1865; historyą w „Podróżach“ Niemcewicza; geologią okolicy badał K. Kreil, florę Ernest Klöber. Czyt. też Kłosy t. 19. Powiat brodzki graniczy na wschód z rossyjskim Wołyniem, od którego go tylko sucha oddziela granica; na południowy wschód z powiatem tarnopolskim, na południe z powiatem złoczowskim, na południowy zachód z powiatem Kamionka-Strumiłowa, na zachód z powiatem sokalskim, na północ z rossyjskim Wołyniem. Przestrzeni ma 32,38 m. kw. Powiat ten należy w swej północno-zachodniej części do dorzecza Dniepru, w połud.-wschod. części do dorzecza Dniestru, albowiem dział wód ciągnący się od Przemyślan między Złoczowem a Gołogórami na poludnie od Złoczowa, zwany góry Woronieckie, idące aż do Płuchowa z zachodu na wschód, skręca w Płuchowie na półn., koło Podhorzec na. półn. wschód., w którem to miejscu ten dział wód wchodzi do powiatu brodzkiego i przecina go w poprzek jego szerokości aż do granicy rossyjskiej, którą między miasteczkami Podkamieniem po stronie galicyjskiej a Poczajowem po stronie rossyjskiej przekracza. Pod wsią Zabłotce, na zach.-półn. stronie tego działu wód, wypływa rzeka Styr, jedyny dopływ Dniepru, który płynie przez Galicyą. Na południowo-wschodniej stronie tego działu wód, niedaleko Podhorzec, wypływa Seret, który przepływając i tworząc stawy w Pieniakach, w Markopolu, Ratyszczach, Załoścach i Wertełce, płynie ku Tarnopolowi i koło Złotego Potoku, miasteczka powiatu buczackiego, wpada do Dniestru. Cała północno-zachodnia strona tego powiatu, równie jak i połud.-wschodnia, jest wilgotna. pokryta ogromnemi lasami i moczarami, które gęste rzeczki i potoki przerzynają; grunt bagnisty i piaszczysty, góry na działach pokryte lasem; w południowo-zachodniej za to, koło miasteczka Oleska, grunta na nieznacznych pagórkach, jakoteż i te które otrzymano przez osuszenie błot, nadzwyczaj urodzajne. Klimat na równinach łagodny, na górach zato ostry. W Korsowie, wiosce o 4 mile od Brodów oddalonej, są skuteczne kąpiele żelazne, obecnie jednakże przez właściciela tego majątku zaniedbane. Mieszk. powiat ten liczy 116,762 w 124 osadach i 109 gminach katastralnych. Gminy te należą do 4 sądów powiatowych, mianowicie w B., w Łopatynie, Załoścach, i Olesku. Obszary dworskie wybierają do rady państwa 1 deputowanego wraz z powiatami złoczowskim i Kamionka Strumiłowa w Złoczowie; miasto B. wybiera jednego posła wspólnie z miastem Złoczowem, jednakże nie wspólnie w jednem miejscu, lecz każde u siebie; ten kandydat, który przy zsumowaniu obudwu głosowań otrzymał absolutną większość głosów, zostaje jako wybrany ogłoszony. Gminy wiejskie wybierają 1 deputowanego wspólnie z powiatem Kamionka Strumiłowa; wybór odbywa się w ten sposób jak opisano powyżej przy wyborach z miast. Do sejmu krajowego wybierają obszary dworskie trzech posłów, wspólnie z powiatami administracyjnemi Złoczów i Kamionka Strumiłowa. Gminy wiejskie wybierają 1 posła do sejmu krajowego; a mianowicie powiaty sądowe: Brody, Załośce i Olesko wspólnie w B. Rzymsko-katolickich parafij jest w tym powiecie 10; mianowicie: Brody, Stanisławczyk, Szczurowiec, Załośce, Pieniaki, Ponikwa, które wszystkie należą do dekanatu brodzkiego; Łopatyn, Toporów, które obadwa należą do dziekanatu w Busku; Leszniów, gdzie każdorazowo gwardyan miejscowego klasztoru oo. bernardynów jest zarazem proboszczem i Podkamień, gdzie dominikanie zamieszkali w miejscowym klasztorze sprawują zarazem obowiązki duszpasterzy. Niektóre gminy jak: Angelówka, Czechy, Kadłubiska, Konty z Brachówką, Łabacz, Ożydów, Rażniów i Zabłotce z Wołkowatyczami należą do paratii w Olesku, miasteczku powiatu złoczowskiego, która to 11 parafia należy również do dekanatu brodzkiego. Wszystkie te parafie należą do arcybiskupstwa lwowskiego. Grecko-kat. parafij znajduje się w tym powiecie 65, przyłączonych do 4 dekanatów, mianowicie: B., Chołojów, miasteczka powiatu kamienieckiego, Oleska, miasteczka powiatu złoczowskiego i Załoziec. Oprócz szkół w B. posiada powiat brodzki 5 szkół 2-klasowych męzkich, mianowicie: w Berlinie, Łopatynie, Podkamieniu, Ponikowicy i Załoścach nowych; 37 szkół 1-klasowych etatowych, 35 szkół filialnych. Nadmienić należy, że w gimnazyum realnem brodzkiem językiem wykładowym jest język niemiecki. Grunt w tym powiecie, z wyjątkiem strony południowo-zachodniej, jest piaszczysty, wilgotny, wymagający bardzo starannej uprawy; okolica ta obfituje przeto w ogromne lasy szpilkowe; szczególniej lasy należące do dóbr Pieniaki, własności Włodzimierza hr. Dzieduszyckiego, są bardzo rozległe i dobrze zagospodarowane. Lasy należące do dóbr Brody i Łopatyn, sławne były do niedawna z ogromnych sosen, które jednakże przez teraźniejszego właściciela tych dóbr, Kazimierza Mołodeckiego, zupełnie wyrąbane zostały. Południowo-zachodnia część powiatu, granicząca z Oleskiem, miastesteczkiem należącem już do powiatu złoczowskiego, ma już ziemię lepszą i urodzajniejszą. Cały powiat ma przestrzeni 296,468 m., w tem
