bałckim fabryk 53, z produkcyą rs. 881300, zatrudniających 583 ludzi; reszta mieszkańców trudni się rolnictwem, żydzi handlem i drobnym przemysłem, ale i ci nawet w ostatnich czasach wzięli się do rolnictwa. Rzeki powiatu są: Boh płynie przez środek powiatu; do niego wpadają w granicach pow. a) Sawranka, bierze początek w powiecie bałckim między Horodyszczem i Czarnominem, wpada pod miastem Sawraniem; przyjmuje Jałaniec na gruntach wsi Jałaniec. b) Kodyma zaczyna się na gruntach m. Kodymy i na przestrzeni od Bałty do Koniecpola oddziela gub. podolską od chersońskej; wpada pod m. Koniecpolem. c) Sinica zaczyna się w gub. kijowskiej we wsi Sinicy (w pow. humańskim), płynie przez pow. bałcki, wpada do Bohu niżej wsi Sabatynówki. d) Mołdawka, wypływa w pow. bałckim pod wsią Mołdawką, wpada w Hołoskowie. e) Siniucha płynie granicą pow. bałckiego i gub. chersońskiej od wsi Kogutówki do m. Bohopola, gdzie wpada do Bohu. Z prawej strony przyjmuje Jatrań, oddzielającą pow. bałcki od humańskiego, na przestrzeni od wsi Perehonki do Kogutówki. Dniestr płynie południowo-zachodnią granicą — oddziela Podole od gub. bessarabskiej. Do niego wpada w gran. powiatu: a) Biełocz zaczyna się w pow. olhopolskim pod wsią Serbami, wpada do Dniestru w bałckim pow. między Biełoczą i Stroińcami. b) Mołokisz zaczyna się w pow. bałckim około wsi Łobuszny, wpada do Dniestru pod wsią Mołokiszą, przyjmuje Suchy Mołokisz i Krutę około m. Krute. c) Rybnica zaczyna się pod wsią Słobodzieją w pow. bałckim, wpada do Dniestru pod m. Rybnicą przyjmuje z prawej strony Suchą Rybnicę, z lewej Długą Kiełbaśnę około wsi Kiełbaśna i Długi Woronków. d) Jahorłyk wypływa w pow. bałckim w okolicach wsi Honorata, oddziela gub. chersońską od podolskiej, przyjmuje z prawej strony rzeki Trościaniec przy wsi Dojban a zaczyna się we wsi Kulnej; do niej wpada rz. Mokra i Czarna. e) Wołodynka, mała rzeczka na granicy pow. olhopolskiego i bałckiego. Kolej odesko-kijowska przechodzi przez zachodnią część pow. bałckiego i na gruncie jego ma następujące stacye: w Kodymie, w Krutem, w Borszczach; z następnej zaś stacyi Birzuły odchodzi gałąź przez Bałte. do Elizawetgradu. Z rzeczy kopalnych ma tylko powiat: kamień wapienny, ciosowy, młyński, gips i glinę na fajans. Dekanat rz.-kat. (ob. wyżej). Cerkwi 178, synagog i meczetów 21, szkoła 2-klasowa w Bałcie; szkółki wiejskie powinny być przy gminach, lecz stoją, zwłaszcza latem, pustkami. Powiat bałcki dzieli się na 6 stanów, to jest zarządów policyjnych: Nestoito, Krute, Sawrań, Hołowaniewsk, Krzywe-Jezioro, Ludwinka. Gmin w pow. 24: Moszniaki, Perejma, Korytna, Baksza, Krute, Pisarzówka, Harmaki, Mołokisz, Czarna, Woronków, Cybulówka, Sawrań, Józefpol, Piszczana, Daniłowa-Bałka, Tryduby, Wielki-Bobryk, Wielka Meczetna, Hołowaniewsk, Werbówka, Trojany, Bohopol, Lipoweńskie, Trojanka. Jarmark, najznaczniejszy jest w Bałcie od 25 maja do 1 Czerwca, przywożą towarów na półtora miliona, sprzedają do 800000 rs. Najwięcej towary łokciowe, konie i tabuny (dzikie). Drugi jarmark mniejszy, zaczyna się 29 lipca, ciągnie się przez 3 dni, obrót jego do 150000 rs. W pow. bałckim jest 14 miasteczek i 228 wsi. Szpitali w Bałcie 3: miejski na 60 chorych, więzienny na 17 i żydowski; oprócz tego w pow. przy fabryce cukru w Borszczach szpital na kilku chorych. Herb powiatu: pół pola ornego i pół stepowego; środkiem ornego przechodzi wół. Dr. M.
Bałta, jez. w dobrach krasławskich w Inflantach polskich.
Bałtów, 1.) lub Bałutów, wś i folw. nad rz. Kamienną, pow. iłżecki, gin. Pętkowice, o 7 m. od Radomia, w górzystem położeniu; ziemi dwor. 1343 morg, włość. 520 m.; posiada w niej marmur, kamień wapienny, rudę żelazną i glinkę garncarską, kościół paraf, murowany z XVII w.; urząd gminny gm. Pętkowice. B. był podobno kiedyś miasteczkiem. Należał kolejno do Ossolińskich, Małachowskich, Chomętowskich; ci ostatni pałac tu wznieśli. B. parafia dek. iłżeckiego liczy 3345 dusz. W 1827 r. B. liczył 52 dm. i 399 mieszk, obecnie ma 47 dm. i 493 mieszk. 2.) B., donacya, pow. nowo-aleksandryjski, gub. lubelska, gm. Gołąb. W 1827 r. liczył 49 dm. i 336 mk. B. Ch.
Bałtowska-Wólka, wś i fol., pow. iłżecki, gm. Pętkowice, par. Bałtów, ziemi dwór. 2325 mórg. włóśc, 275 mórg.
Bałtraki, wś rządowa, pow. wyłkowyski, gm. Gaże, par. Szumsk. W 1827 r. liczyła 17 dm. i 114 mieszk.
Bałtutyno, wś, pow. jelnieński, gub. smoleńska; st. p. między Jelnią a Poczynkiem.
Bałtyca, nieznaczny strumień, wypływa z jez. Bałta koło Krasławia i wpada do Dźwiny na gruntach wsi Sielanki, należącej do dóbr krasławskich.
Bałtyno, ob. Baltyń.
Bałtynów, wś, pow. lucyński. Parafia katolicka dekanatu zalucyńskiego, dusz 4080.
Bałtyszka, ob. Wołtysz.
Bałucianka lub Bałudzianka, 1.) potok w obrębie gm. Zawadki rymanowskiej w Galicyi. Wypływa w północnej stronie tej gminy ze stromych wzgórz Baskidu lesistego, mianowicie pasma ciągnącego się w południowo-wschodnim kierunku od Dukli, w którym najwyższy szczyt Cergowa góra dochodzi do 718 m. npm. Płynie wązką dolinką na południe i we wsi Zawadką zwanej łączy się z prawego brzegu
