l’ ortografiala reformo di Esperanto. Sed So Corret ignoras la propozi di Dro Javal, ignoras la labori di Ido, ignoras la aprobo tre kompetenta, quan Prof. Jespersen donis a nia linguo e specale a nia alfabeto. Il konocas nur la Fundamento, en qua il trovas « omno, quon il bezonas »! Il esas vere felica! Il asertas « ke la anstatauigo de la supersignoj per la postmetita litero h apenau ghenetas en la komenco, kaj tre rapide farighas kutima kaj tute senghena ». Bone! il konfesas, ke ta ortografio jenas o « jenetas » la komencanti; sed il esperas, ke la kustumo malgrandigos la jeno. Kompreneble! la kustumo igas suportar omna malbonaji e malutilaji, mem la max granda. Sed la questiono esas, kad la komencanti voluntos kustumeskar a tala jenanta ortografio, precipe kande li vides altra linguo, qua prizentas, vice ta barbara e stranja aspekto, la aspekto « naturala » e familiara di la max multa europana lingui (di omna lingui, qui skribesas per romana literi) e restauras la tradicional e kustumala formo di la max multa internaciona vorti. Ni « senshancelighe » respondas : No, nullempe!
Stelo Kataluna, monata revuo pri scienco, arto kaj Esperanta movado, jaro 1, no 5 (majo 1908). La revuo publikigas en seryo de artikli Historia Resumo de katalana literaturo. Nur kelka linguala vrimarki : « Tio estas tiel vere, klare kaj evidente… » Sempre la sama mallogikajo, quan on logike generaligas! Kad on ne supresos ta nejustigebla idiotismo? Ho ne! ol apartenas a la « spirito » di la linguo, ol esas kara e santa a la fanatiki, quale « esperantismo »! Sed esas malgaja konstatar, quante facile la mallogikaji difuzesas per imitado e kustumo. Ed on volus konfidar la direkto di la linguo a l’ uzado! Folajo! — P. 69. On dicas tre korekte La Malsaneco, e ne, quale Dro Zamenhof e sa sklava imitanti, malsano. — P. 75, on uzas preskaŭe, quale se preskaŭ ne esus ja adverbo. Co pruvas, ke la logikal instinto postulas hike l’ adverbal finalo. Sed lor, pro quo on ne dicas, quale ni, preske? — Samaloke, on dicas « malantaŭe l’ Hôtel de Ville »; hike la -e esas neutila (en prepoziciono); ed on uzas malantaŭ (volapükismo!) vice post, por evitar la dusenceso di ca vorteto. Sed on evitas ol multe plu bone uzante dop, kun ni, por signifikar post en spaco.
Roma Esperantisto (aprilo). — Esperanto haj fremdaj lingvoj, da So P. Lusana, autoro di bonega lernolibro recente aparinta : Compendio di Grammatica Esperanto (Biella, 1908). Nia samideano refutas la objekti kustume facata ad artificala linguo, montrante, ke la naturala lingui ne esas min, od esas multe plu artificala por la stranjeri, qui devas lernar li. Sed (quale rimarkis tre juste Prof. Lorenz en Progreso, p. 201) il parolas prefere pri ideala lingvo artificala kam pri la reala Esperanto. Il dicas exemple : la lernanto di Esp. « havas antaŭ si nur 16 regulojn matematike precizajn, klarajn kaj logi-
