emisas oli per misteryoza maniero, tute ne imitebla da la cetera nacioni. So Prof. Monseur citas, en Discussiones no 2, tre interesanta experimento, qua refutas ta superba aserti di la Esperantista doktori. « So Paul Passy, dum sa kurso 1907-1908, igis dicipli de diversa nacioni pronuncar avan fonografo vorti skribebla per tch en F. ; pose il inversigis la cilindro[1], e la fonografo redicis la vorti inversigita kun cht, quale en F. acheter ». To pruvas bone, ke la sono tsh (ch) ne esas simpla artikulo, nam ol esas inversigata en sht. E la samo valoras evidente pri c (ts) e pri gh (dj). Se do la Esperantista doktori esus sincera, li devus quik substitucar ts a c, tsh a ch, e dj a gh en lia ortografio. Til lor, ni havos la yuro ne atencar lia malforta kritiki.
Li anke riprochas severe a ni pro la sama motivo admisar x vice ks. Or la sono x ne esas min simpla kam la sono c (ts). Se do on admisas c, on havas nula pretexto por ne admisar x. E ni admisas la du, por la skribala komodeso, e por konformeso a l’internaciona ortografio, nam on ne devas oblivyar, ke la fonetiko ne esas omno, e ke l’ortografio havas egala importo, precipue en la LI. qua esas precipue skribata komunikilo.
Cetere, pro quo Esperanto admisis c, ch, gh, e ne x ? Ho ! tute ne pro profunda e ciencala motivi, quale la sektani di Zamenhof penas persuadar la kredema populo ; sed simple pro imitado di la rusa ortografio. En R. on riprezentas per simpla literi la soni c (quale en D. e I. per z), ch e gh (mem la sono shtsh !), e pro to li semblas « simpla » ; sed on tradukas nia x per ks o kz, e pro to, nur pro to, Zamenhof tradukis ol per ks o kz, segun la kazi. On cesez do fanfaronar pri la « fonetikal ortografio » di Esperanto, ed opozar ad Ido principi dicita « ciencala », quin Esp. unesma violacas.
En la novembral No di l jurnalo Discussiones Prof. E. Monseur publikigas artiklo Ch et Sh, qua traktas temo tre interesanta relate Ido. L autoro konsideras neutila konservar en LI du digrami por expresar la parenta soni ch (ES) e sh (F), e propozas supresar la duesma e donar a ch sa franca valoro (E. sh), admisante tamen anke sua angla pronunceso. Ta procedo esus tute konforma ad it altra di Ido, segun qua la litero j povas esar pronuncata sive angle, sive france, tante plu ke ch e sh esas la malmola equivalanti di j e dj.
Quankam me plene konsentas kun l autoro pri la supreso di l digramo sh, me ne povas aprobar la praktikal o plu juste sentimental motivi, quin lu alegas. Lu dicas, ke Franco esos shokata audante pronuncar chambro kun E. ch e vidante skribata shokar
- ↑ Tale ke ol repetez la paroli en inversa ordino, de la fino ad la komenco.
