Jump to content

Page:Progreso - 3a yaro.pdf/109

From Wikisource
This page has been proofread.
79
LINGUALA QUESTIONI

Bogelo [DEI] D. Bügel, Steigbügel e c. ; E. bow, strap ; stirrup, bail ; F. étrier, anse ; I. bozzelo, staffa. — « Bogelo » esas ula U-forma peco, ye qua un fortajo atakas l’infra, kurva parto di l’U e du altra fortaji la lateri di l’U en la direciono di ta lateri. Ol uzesas en tanta formi e por tanta skopi ke esos neposibla havar specala vorto por omna ta acidentala formi. En la vulgara linguo ol uzesos por Steigbügel, stirrup, étrier, e c., por ta movebla apendici di U-formo, qui fixigesas ye tirkesti, piani e c. por tenar o movar li, en la tekniko por omna ta multega mashinparti di l’indikita karaktero, quale bogelo di pulio, guidbogelo di kateno, bielkapo kun bogelo, e c.

Chipo [ER] D. Span, E. chip, F. copeau, I. scheggia, R. shtshyepa. Ni havas limuro, raboturo, e c. por la rezidui di l’ago limar, rabotar, e c. Sed ofte, specale en la laboro pri fero, on ne savas, per qua ago li esas obtenita, e fakte la raboturi e tornuri esas identa. Ni bezonas do generala vorto, qualan omna lingui posedas.

Cinetika [DEFIRS] D. kinetisch, E. kinetic, F. cinétique, I. cinetico, R. kinetitshesküi, S. cinético. Ta vorto uzesos specale por « cinetika energio », qua tante malbone tradukesas en kelka lingui per lebendige Kraft, force vive, e c. — On povus evitar ta nuva radiko per mov-energio ; sed to esus expreso ne uzata da la natural lingui. Evidente mov-energio esos sempre admisebla.

Daumo [DER] D. Daumen, E. thumb, F. pouce, I. pollice, R. balshoi palec, dyuim (quale mezuro), S. pulgar. — La nun adoptita grosa fingro esas tro longa, poke primitiva, e ne exakta, pro ke ofte la daumo ne esas plu grosa kam l’altra fingri. La romanal vorto (min internaciona) esas neposibla pro la troa difero di formo en F.I.S. e la formo « dumo » similesas troe nia « dum » e la R. « duma ».

Dolio [E] D. Nietpfanne des Vorhalters, E. dolly, F. contre-bouterolle, I. cunetta di contro-stampo, R. podderjka dla zaklopok, S. cazoleta de sufridera para remachar. De ta vorto on derivos : doliyero D. Vorhalter, E. holding on tool, F. contre-bouterolle (toute la pièce), I. contro-stampo, S. sufridera, taco para remachar. Doliyero esas tute specal instrumento, qua uzesas en la rivetago por impedar la riveto ekbatesar per la martelagi. Dolio esas la kavajo, qua esas ye l’extremajo di la doliyero.

Drato [DR] D. Draht, E. wire, F. fil de fer, cuivre, etc., I. filo metallico, R. provoloka, dratva, S. alambre. — Nur F.I. uzas metal-filo por ta kozo. De to konsequus ja la neceseso di specala vorto. Juntesas ke la filo (D. Faden, E. thread) e la filo (D. Draht, E. wire) havas komuna nur l’extera formo ed ofte mem ne la formo (existas quadratala, rektangulala e c. drati). La karakterizanto di filo esas la D. spinnen, E. spinning, F. filer. Ultre on uzos ofte la neexakta filo vice la tro longa metalfilo. Me propozas pro to ta sat internaciona vorto.