Jump to content

Page:Progreso - 3a yaro.pdf/138

From Wikisource
This page has been proofread.
108
PROGRESO

Dum ke on supresas ta sufixo ube ol esas necesa, on trouzas ol ube ol esas neutila e mem absurda. En Germ. Esp. exemple (ed altraloke) on parolas pri la fameco di ciencisto (p. 50) o pri l’abundeco di materyo (p. 56). Or quon signifikas tala vorti ? Fameco qualeso di famo ; abundeco qualeso di abundo. To signifikas nulo plu kam famo, abundo. Yes, ni savas : to venas de ke on dicas fama vice famoza, abunda vice abundanta (same kam on dicas poreco vice porozeco, dum ke ol signifikas : qualeso di poro). Sed se on dicus korekte famoza, on derivus de ol famozeso, ed on rimarkus lor, ke to signifikas nulo altra kam famo. Same, abundeco divenus abund-ant-eso, qua equivalas exakte e simple abundo (kp. No 23, p. 681).

To pruvas, ke la logiko ne sempre komplikas, sed egale ofte simpligas, ed en omna kazi klarigas la expresuri. Sed la « fideluloj » malprizas la logiko, e sequas nur la blinda uzado. Tale li uzas hazarde omna sufixi, segun lia kaprico o fantazio, e li nomas to « delikata linguala sentimento ». On pretendas tale distingar « subtila nuanci », ya mem nuanci tute ne existanta (quale sano e e saneco, sagho e sagheco), ed on ne rimarkas, ke samtempe e pro to ipsa on intermixas, ne nur nuanci, sed idei vere diversa, quale kurajo e audaco ; e ke on tute indijas vorti por idei tam grava e funda­men­tala kam karitato ! Quale on povas esperar, ke la ciencisti adoptos linguo tante difektoza e senregula ?

Esperantulo.

On editis recente broshuro sub la titolo : La profitoj di Esperanto. On questionas su : quon profitis Esperanto ? Kad ol profitis, exemple, la bona lecioni di Ido ? Tute ne : ta titolo signifikas : la avantaji di Esperanto. Tala esas la klareso e la justeso di ta linguo ! E quale ol povus nur dicar : profitar sua avantajo ?

Sed ni devas prenar nia exempli di Esperantulo de la Maestro ipsa, di qua la stilo esas la supera modelo e normo di l’uzado, nam altre on objektus a ni, ke ni kritikas nur la malbona uzado di aparta Espe­ran­tisti, e ke to signifikas nulo. Ni do tralektez la Proverbaro esperanta da Dro Zamenhof, en La Revuo di februaro. Ni vidas exemple, ke « avarulo avaras » [1181] ; on uzas konstante felicho vice feliceso [1203, 1204], sagho vice sajeso [1092, 1210, 1211, 1231], prudento vice prudenteso, o plu juste raciono [1059, 1124, 1210] ; kalvo vice kalveso [1040] ; on uzas versimile ebrio vice ebrieso : « Vera opinio montrighas en ebrio » [1168], nam ebrio dicesas sempre ebriulo : « Por ebriulo ne ekzistas danghero » [1117] ; same « pio por Dio » vice pieso, « kapablo por diablo » vice kapableso [1131], sed samtempe on parolas pri sobreco, ebrieco, malsagheco [1168, 1169] ; e ni rimarkas mem la tre reguloza pardonemeco (qua forte kontrastas kun l’altraloka uzado di emo vice