Jump to content

Page:Progreso - 3a yaro.pdf/245

From Wikisource
This page has been proofread.
215
LINGUALA QUESTIONI

nuna ‑ul, perukero esus… ta qua portas peruko ! Cetere, ni havas sempre moyeno distingar la mestieristo qua fabrikas o vendas ula kozo, de ta qua uzadas ol, per la sufixi ‑if e ‑vend : armif, bierif, brandif… Simile on distingas la pumpisto (qua pumpas) de la pumpilisto (qua fabrikas o vendas pumpili).

On esas tale duktata examenar la substituco di ‑er ad ‑ul[1]. Ol semblas tre oportuna en la sequanta seryo : acion‑, benefic‑, funcion‑, halbard‑, kapital‑, karabin‑, kuras‑, milion‑, musket‑, obligacion‑, rent‑, uzufrukt‑, vizion‑, volunt‑ (a qua on devus adjuntar : fusil‑, grenad‑ e lanc‑). Ol esus anke tre komoda en la sequanta vorti : adjudikat‑, depozit‑, ed analogi ; anke en : almon‑, empirik‑, konvuls‑, pek‑, prokurac‑. Sed ol ne esus admisebla en la nomi di malsani (derivita de la nomi di malsanesi), por qui la « naturala » sufixo esus ‑ik : alkohol‑, artrit‑, dispepsi‑, epilepsi‑, (herezi‑ ?), hidrofobi‑, hidrops‑, hipokondri‑, histeri‑, kloroz‑, nevroz‑, paraliz‑, tif‑. Ol esus neutila kun la radiki : mam (on devos probable adoptar mamifero), e : rept, rod, rumin : on povas tre bone dicar : reptanti, rodanti, ruminanti. — Gib‑ prenus ‑oz en omna kazi : gibozo.

Konkluze, se on volas repartisar la sufixi ‑ist ed ‑er altre kam nun, on povas nur (forsan) propozar distingo di senco ed uzo : ‑ist indikus ta qua okupas su pri ulo o favoras ulo, od interesas su ad ulo ; ‑er indikus ta qua laboras profe­sione pri ulo, esas karak­terizata per ulo o praktikas ula agmaniero. Konseque, la sufixo ‑ist ricevus la amatori, e la sufixo ‑er la profe­sionani. Pluse, ita aplikesus generale a nomala radiki, ica a nomala radiki (nomi di kozi) o verbala radiki (nomi di profe­sional agadi). Ica vicigus anke la sufixo ‑ul en la max multa kazi (mem kun la nomi di malsanesi, se on ne adoptas la sufixo ‑ik) ; nam ol esos ankore plu « naturala » en tala kazi, kam ‑ul, qua havas nula apogo. Ta regulo justigus la max multa exempli citita supere : nur on devus preferar kopi‑, liquor‑, mashin‑ ero a ‑isto. On devus dicar labor-ero, e laboristo esus la partiano di la laboro (o di la laboreri). Simile, kapital-ero esus posedanto di kapitalo, e kapital-isto la partiano di la kapitalo (o di la kapitalismo). On dicus admini­strero, akushero, kritikero, mimero, muzikero (apud muzikisto, amatoro), grabero, piltero, skultero.

L. C.
Pri la prefixo mal‑.

Me timas, ke la skopo di mea propozo « Pri la prefixo mal‑ » (No 25, p. 19) esas mis­kom­prenata. Me facis ca propozi, pro ke me kredas, ke omno en Ido devas pozesar sur faktala bazo. L’uzado di la prefixo mal‑ esas til nun sat arbitriala : pro quo ex.

  1. No 25, p. 21-22.