alfabeto ; per sua pronuncado, ek qua exkluzesis omna malfacila soni ; per sua gramatiko, qua reducas la flexioni a la minimo praktike necesa ; per sua vortaro, metodale kompozita segun la principo di la maxima internacioneso.
5-e. Fine, pro ke, kompozita da ciencisti por la ciencala uzadi, ol esas, plu kam irg altra, adaptebla a la ciencala e teknikala terminaro existanta, e furnisas, per logikal ed autonoma sistemo di derivado, la moyeno uniformigar, regulizar e devlopar ta terminaro en la direciono di l’internacioneso ja aquirita ».
Yen anke la texto di komunikajo, qua esis sendata dum la kongreso a la belga jurnali, e publikigita da li :
En ica momento, kande la questiono di la linguo internaciona traktesas avan la Mondala kongreso di l’internaciona asocii, la partiani di Esperanto reformita (Linguo internaciona di la Delegitaro) kredas utila komunikar a la publiko la sequanta deklaro :
1-e. La sperienco montris, ke primitiva Esperanto bezonis plubonigi e simpligi, qui omna realigesis da la Delegitaro por adopto di linguo helpanta.
2-e. La sperienco montris, ke helpanta linguo ne povas nun pretendar serioze la rolo di literaturala linguo : la traduki de Shakespeare, de Gœthe, de Molière, e c. en Esperanto pruvis, quante grava eroron on facas tale. Literaturala verko valoras tam, se ne plu multe, per la formo kam per la materyo ; on nur alteras ol, transportante ol en altra formo, en qua la zorgo pri logiko devas dominacar la estetikala konsideri.
3-e. La helpanta linguo bezonas kompozesar gradoze da la kompetenta ciencisti, aparte en la ciencala e teknikala domeno, qua cetere ne esas izolebla de la komuna linguo : ol ne devas abandonesar a la hazardi e kaprici di l’uzado. Pluse, ol destinesas esar skribata plu ofte kam parolata, e to prezervas ol de l’endukto di l’idiotismi, qui koruptus ol.
4-e. Fine la helpanta linguo devas servar en la cienco, l’industrio, la komerco, domeni en qui la nocioni esas esence internaciona, e lasar a la nacionala lingui l’expreso di la literaturala pensi, qui havas karaktero plu specale nacionala.
A. Waltisbuhl,
L. Couturat.
Kelka rimarki. — La raporto prizentata a la kongreso « en nomo di l’ oficiala institucuri di Esperanto » retraktis la malsaja expresuri « populo esperantista » e « supernaciono » ; on sentis ya, ke tala fanfaronado, bona por la Esperantala kongresi, povus nocar che la sobra e profana publiko. La chefi do celis prudente la verda flago en sua posho ! Sed on esez quieta : ol reaparos balde, kande oportos itere ecitar la pasioni e la blinda entuziasmo di la santa populo !
On deklaras, ke ta « multeso »… « ne semblas povar ricevar reguloza organizado, od esar direktata da irga povo… » To esas
