Jump to content

Page:Progreso - 3a yaro.pdf/344

From Wikisource
This page has been proofread.
314
PROGRESO

diversa !), aviatico ( ?) vice aviaco, antik vice antiqua, kulturo vice civilizado. On uzas ja (poke frue !) la prefixo dez‑ apud mal‑, quo esas tute konfuzi­ganta[1]. On uzas samtempe Esperantaji : eble, verki, devigi, denuve o renuve (vice itere), abstrakta (vice abstraktita). On uzas maljuste nia afixi : titoluro, splendidoza, verkajo, influizar, koncen­trigar e koncen­trizar, komunikuro, amplesoza o amplesiva (vice ampla !), lojeyuro, ideuro, nedepen­danteso (vice nedependo), nesufi­canteso (nesufico), nombroza (vice multa o granda­nombra) ; on neglijas inverse afixi necesa : renuvante, dokumen­tante, homal forti, limitar, efektesar, kontentiva ; on formacas mem pasivi tute neposibla : restesis, divenesis ! Or formacas kompozaji ek tri radiki : urb­devlop­formi, e sen atencar la belsoneso o mem pronun­cebleso : konstrukt­skopi ! Fine, on trouzas sisteme l’eliziono, quo multe domajas nia linguo : strikt ciencala, enorm spensi ; on reducas mem ita a it, ed on soldas l’artiklo ad omna prepo­zicioni : dil, del, tral[2] On ne devas oblivyar, ke l’eliziono esas nur libereso subordinata a la belsoneso, e ke uzar ol konstante e sisteme esas grave alterar nia linguo, ed igar ol simila a « kelk altr malagrabl proyekt linguo », segun la spritoza joko di So de Janko (II, 663). Omno to povas nur shokar la bona Idisti, donar a la profani maljusta ideo di nia linguo, ed a nia malamiki pretexto por asertar, ke Ido dissolvesas en dialekti.

Les Études francis­caines (aprilo, mayo) publikigis du importanta artikli da P. Odon de Ribemont : La helpanta linguo e l’eklezyo, qui vizas precipue justigar nia ideo e nia linguo e defensar oli kontre nejusta objekti facita de la katolika vidpunto. 1e L’eklezyala historyo di la helpanta linguo montras, ke la ideo di L. I esis sempre servata e favorata da katoliki, mem da sacerdoti (quale Sinioro Schleyer, autoro di Volapük) ed aprobata da l’eklezyal autoritati. Ol memorigas la granda meriti di So de Beaufront e di abato Peltier, e mencionas l’ Uniono sacerdotal idista. 2e La helpanta linguo normala e la latina : l’autoro montras, ke la latino (linguo di la katolika eklezyo) ne povas ludar la rolo di L. I. sen profunda modifiki e kompleta transformo, e ke la rezultajo di la transformo esus nur linguo artificala analoga ad Ido. Nur ica esas la L. I. « normala » postulata da la cienco, pro ke ol realigas la maximo di logiko en sa strukturo e di interna­cioneso en sa vortaro. En ol la latino duras vivar, segun quante ol esas ankore vivanta, segun quante ol esas la komuna patrimonyo di l’europana civilizeso. Ido esas la linguo max facila por omni, pro ke la logiko, qua igas ol apta a la cienco, igas ol anke max simpla por la min

  1. Ed on uzas dez‑ tote maljuste, dicante dezvastigar vice… larjigar !
  2. Kurioza ed instruktiva konsequo : on tante kustumas skribar dil, ke on dicas mem dil qua, dil qui. Bona leciono por ni !