Jump to content

Page:Progreso - 3a yaro.pdf/50

From Wikisource
This page has been proofread.
20
PROGRESO

II. — utila - malutila ; amiko - malamiko ; amar - malamar ; estimar - malestimar ; respektar - malres­pektar ; prizar - malprizar, e c.

Omna ca vorti indikas : la relato di irgo od irgu ad irg altro od altru. Me kredas, ke on povas pozar li omni en ca du klasi : 1e relato favoranta, expresebla per : esar por… e 2e relato nefavoranta, expresebla per : esar kontre

Pro naturaleso ni povos adoptar hike forsan : in‑ vice mal‑, ex. :

por : kontre :
utila inutila
amiko inamiko
amar inamar
estimar inestimar
respektar inrespektar
prizar inprizar
favorar infavorar
avantajo inavantajo, e c.

Semblas, ke ne esas necesa chanjar ulo en nia radikaro. La nuva regulo esus :

En omna vorti, qui indikas relato, la kontralo esas expresata per la prefixo in‑.

III. — bona - malbona ; bela - malbela ; facila - malfacila ; habila - malhabila, e c.

Ta vorti indikas qualesi ; lia diverseso dependas de diversa gusti : nulo esas absolute bona od absolute malbona. Pro to hike la vorti per su ne esas kontrali, nur la gusti di personi sentas li quale kontrali. Ni povas do tute renuncar afixo indikanta kontralo ; suficas nia negala prefixo ne‑, ex. : nebona, nebela, nefacila, nehabila, e c.

IV. — armizar - malarmizar ; tronizar - maltronizar, e c.

Hike mal‑ esas tute superflua ; ni povas bone dicar : senarmigar, sentronigar, e c. Forsan esus utila, havar aparta prefixo, kores­pon­danta a la sufixo ‑esk, qua indikus : « fineskar », sed qua samtempe indikus : « komencar la kontralo » : ex. la germana ab‑ o la franca de‑ o des‑ (détrôner). Lor on povus dicar :

abarmizar o dearmizar o desarmizar
abtronizar o detronizar o destronizar
infektar e deinfektar o desinfektar
esperar e deesperar o desesperar.

La nuva regulo esus : La prefixo des‑ indikas en omna vorti, qui expresas agado, la komenco di la kontrala agado.

Me kredas, ke en omna altra kazi, ube on uzas mal‑, ta uzo ne esas ciencale fondita ed esas Volapükajo.

Til nun anke l’uzado di mal‑ en Ido esis arbitriala : esis vere nekon­se­quanta, ke ni ne uzis maldextra, malklozar, e c.

Me esperas nur montrir, quale on povas korekte uzar afixi di la kontralo.

W. Fraustädter.