Naturfenomeno, akompanata da vento, pluvo, fulmino e tondro, nomesas D. Gewitter. Vento qua esas tale rapida, ke ol preterpasas en un sekundo plu kam deksis metri, nomesas Sturm, dum ke min forta vento nomesas Wind. En Ido ni havas sturmo por D. Gewitter, e tempesto por D. Sturm ; elekto, qua ofensas la lingual sentimento di la Germani. Me propozas do, ke on permutez la du vorti sturmo e tempesto, tale ke sturmo signifikez D. Sturm, e tempesto, Gewitter. To esas posibla sen violacar la principo di la max granda internacioneso, nam ni havas :
Gewitter (D) storm weather, thunder-storm, tempest (E), orage (F), tempesta (I), grosa (R), tempestad, temporal (S), e Sturm (D) gale, tempest, hurricane, squall, storm (E), tempête, ouragan, tourmente (F), tempesta, oragano (I), burja (R), huracàn, tormenta, borrasca, temporal (S)[1].
Me ankore rimarkas, ke ni Germani uzas la vorto Gewitter ultre por nomizo di ula elektral fenomeno en la kompozuro : magnetische Gewitter. Esas konocata, ke la « deklino » di la magneta agulo chanjas reguloz, tam dum yarcento kam dum singla dio. On nomizas ta fenomeno varyado. Sed on observas anke, ultre ta reguloza chanji dil deklino, altri ne reguloza, qui tre ofte eventas samtempe kun la polal auroro : ta fenomeni nomesas D. magnetische Gewitter, F. orages magnétiques ; sed me propozus por li la nomo magnetala perturbi.
Ni adoptis quale radiko simetri ; sed ta radiko ne esas komoda por formacar la « familyo » di la necesa derivaji. Nam, parolante pri integra figuro, ex. pri kastelo, on povas ya dicar, ke ol esas simetrioza ; sed, parolante pri singla parti, qui interkorespondas per simetrio, on ne povas dicar, ke li esas simetrioza ; e la vorto simetriala havus malmulta senco. La simetrio esas relato analoga a le sequanta : simileso, analogeso, homogeneso, homologeso, e c. On devas do departar de l’adjektivo simetra, e derivar de ol simetreso. En l’exakta linguo di la cienco, on povos parolar pri punto, rekto, plano simetra di altru (relate plano, o relate axo) ; pri elementi simetra (o mem, por precizigar, inter-simetra, t. e., reciproke simetra) di ula figuro ; same kam on parolas pri elementi egala, simila, homologa, « homoteta », e c.
Ni adoptis la radiko spirac pro neposibleso adoptar spir, qua havas senco geometriala ; e ni derivis de ol : enspiracar e ekspi-
3
- ↑ La radiko hurrican (E), ouragan (F), oragan (I), huracan (S) ja uzesis por formaco dil vorto uragano, D. Orkan ; to esas vento, qua havas rapideso de 30 metri o plu en un sekundo.
