Jump to content

Page:Progreso - 3a yaro.pdf/647

From Wikisource
This page has been proofread.
617
LINGUALA QUESTIONI
Pri ‑ul ed ‑er.

On generale aprobas nia propozo, vicigar ‑ul per ‑er. Ma pri l’uzo di ‑ul quale sufixo di masleso, kelki astonesas ed opinionas ke ol esas kelke « shokanta ». Semblas a li stranja dicar ex. : fratulo, kuzulo, onklulo (mem forsan patrulo), pro ke l’ideo di masleso esas ja kontenata en la radiko ipsa.

A li ni respondos ico : Precize to esis ed esas l’obyekto di konstanta kritiki, ke tala radiki implikas en su la masleso. So Baudouin de Courtenay, exemple, severe riprochis to ad Esperanto, e konseque anke ad Ido, quale reziduo di l’antiqua e tradicionala « maslismo », qua regnas en la vivanta lingui : omna vorto (mem neutra esence, quale profesoro) implikas per su la masleso, e nur por indikar la femino on bezonas sufixo. Evidente on povas remediar ta « difekto » nur atribuante neutra senco a ta radiki, e adoptante sufixo di masleso simetra di la sufixo di femineso. To shokas nia kustumi, kompreneble : nam ta kustumi esas ti di nia lingui, fondita sur la « maslismo ». Se on ne volus « shokar » ta kustumi, on devus nur konservar la nuna stando, malgre la dicita kritiki.

Ma on devus anke konservar la prefixo ge‑, tante kritikita, o vicigar ol per equivalanto, nam on mustas distingar, kande vorto indikas la du sexui kune (o indiferente), e kande ol indikas nur masli. To esas aparte necesa por la animali. Kad hundo indikas irga ento di la speco, o nur maslo ? E to esas necesa en singularo same kam en pluralo, do ge‑ (en la nuna uzo) ne suficas.

A patro, matro, on objektis ke (en la hipotezo di la supreso di ge‑ e adopto di nia propozo) on neplus povus expresar « la gepatri ». To esas vera ; ma on povus dicar « la genitanti », same kam en I. (i genitori). Se to ne semblas suficanta, on mustas adoptar patrulo, patrino, e dicar konseque : la patri. Kad on ne dicas ja la avi pri la du sexui ? Same, la filii kontenus la filiuli e la filiini (L. filii e filiae : sama radiko por la du sexui). Rezume, on devas selektar inter tradicionala uzado e logikala regulo ; on ne devas astonesar, ke ica shokas e kontredicas la « kustumo » !

Regulero.

P. Odon de Ribemont propozas regul-ero, ‑era por F. régulier en ekleziala senco. Ica propozo konkordus perfekte kun l’uzado di la sufixa ‑er vice ul ; regul-ero esus persono karakterizata per regulo.

Sufixo ‑i.

Semblas definitive, ke la sufixo ‑i esas necesa por indikar klare,


    guale analoga : herso, spado e c., broso, pekto, e c., limo, cizelo, sego, e c. ma ex. skrapar, skrapilo D. schaben, Schaber, E. to scrape, scraper, F. gratter, grattoir ; I. raschiare, raschietta, S. rascar, rascador.