бөтөн һәм бөйөк бушлыҡ - Нирвана. Ошо камил донъянан таралған, матдилашып (ауырайып), ергә «ҡолаған» йән ни тойор үҙенең тәүбулмышына тап килмәгән икенсел хәлендә? Әлбиттә, сансараның тупаҫ материяһы - физик тән эсендәге тотҡонлоҡта һанһыҙ күп тапҡырҙар ҡабат-ҡабат тыуырға мәж бүр булған йән үҙе лә тупаҫлана бара, аңы ла томалана, йәғни тәүторошона хас бөйөклөктән, рух43 күтәренкелегенән алыҫла ша. Сөнки ул фанилыҡ сифаттарына солғана бара, матдилашыу тәжрибәһенә әүрәй һәм донъяуи белемдәргә генә эҫенә бара. Ләкин йәндең төпкөл аңы, «үҙ-үҙәге»44 үҙенең саф сағын, нур сатҡыһы45 мәлен аң баҙында, тәрән хәтер һандығында һаҡлай. Шуға күрә һәр кешенең, аҡылы менән төшөнөп бөт мәһә лә, күңеле, ғазаптар кисереп, һәр саҡ нимәнелер юҡһына, нимәлер эҙләй, нимәгәлер ынтыла. Ә бит был хәл - беҙҙең аң кимәлендә үҙебеҙҙең тәүбулмыш хәлебеҙҙе юҡһыныу, шул
42 Сағыштыр: башҡорт телендә бөтөн — 1) күләме, дәүмәле кәмемәгән; теүәл; көм түгел; камил; 2) туҙған, тишелгән, зарарланған ере юҡ; туҙма ған, төҙөк; 3) мохтажлығы, кәмселеге юҡ; етеш; 4) кәсергә бүленмәгән; теүәл; 5) бөтә — бар булған; барлыҡ, һәммә. Санскрит телендә: bhuta — 1) минувший, прошедший; 2) все сущее; 3) благополучие; 4) составной элемент мира (земля, вода, огонь, воздух, эфир). Ҡушма һүҙҙәрҙә: bhutakartar — создатель, творец всего сущего; bhuta-kala — прошедшее, минувшее время; bhuta-dharini — земля; bhu-tala — поверхность земли: Яу тупларлыҡ еремдә Талай илем бар ине. («Урал батыр» эпосынан Уралдың әйткәне); bhuti — 1) сила, мощь; 2) успех, счастье; 3) украшение. Бөтөн — боронғораҡ формаһы «будун» — buddhi — ум, разум, взгляд, мнение, дух, душа, мудрость, предположение о чем-либо, размышление; Buddha — пробужден ный, раскрывшийся, просветленный, умудренный, мудрый, ученый, мудрец; тот, кто обладает знанием истины, освобожден от мирского и постиг путь к Нирване. «В башкордском языке — бот — бод (Будда) означает — непод вижный идол, что в целом соответствует учению буддизма о Нирване как царстве Невозмутимости» (Галлямов С. А. Башкордская философия. Этика. Т. 3. Уфа: Китап, 2005.). 43 Руах иудаизм — дыхание, дух Господа, пронизывающий творение. В христианстве глубокая связь между Святым Духом, вносящим жизнь во все, и дыханием. В буддизме дыхание (прана) — колесница ума, так как прана обеспечивает движение нашего ума. 44 Йогала һәм буддизмда Атман — «истинное эго». Физикала: атом. Башҡорт телендә: кешенең «аты» (атамаһы) — исеме; исеменә күрә есеме, эллин телендә: атомо — личность, индивид, имя. 45 Санскритта Cak — 1) быть насыщенным; 2) быть удовлетворенным; 3) отгонять, отталкивать; 4) сопротивляться; башҡорт телендә «саҡ» һүҙе күсмә мәғәнәлә «рухи теүәллекте, бөтөнлөктө» белдергәндә ҡулланыла. Мәҫәлән: күңел саҡ ваҡыт.
75
