dayta lattan; ket ti Pilipinas di met maan-ano. Dagiti agadadal ammuda met ket di unay a dagidi nga al-alikamen saan
da a nagatang nga agpaay kadakuada; jnaimbag nga ang-ang
kuma dagiti praile, no kasta! Ti Gabinete naaramid, tapno
adda maipakita kadagiti taga sabali a daga ken kadagiti
nangato nga agturturay nga aggapo sadi Espania, tapno iti
inda pannakakita, inda pagkutien dagiti ul-ulo da a sipepennek, ket tinto met kadakuada manguyog umisem a kasna
itay kuna:
—E! Pdakayo inpagarupyo aya a dakami, praile kam a naudi unay? Saan, ta kumuykuyugkami iti pannagna dagiti tawtawen; adda maysa a Gabinete mi!. . .
Ket dagiti ganggannaet ken dagiti nangato nga agturturay, a kasta unay a inda pannakasangaili, indanto isurat iti kalpasan na kadagiti pagpagbasaan a suratanda a mapanaganan iti Panagbaniaga wenno Laglagip, a: “ti Real ken Pontifisia nga Unibersidad ti Santo Tomas sadi Manila, nga iturturong dagiti mamasirib a dominiko, addaan iti nasayaat unay a Gabinete ti Pisika a pagsursuruan dagiti agtutubo. . . Iti tinawen, adda maysa a dua gasot ket lima pulo nga agadal itoy a pagsiriban, ket di ammo no gapo iti kinamayyet, kinasadot, wenno kurang ti kabaelan dagiti indio, wenno gapo iti sabali a banag a etnolojika wenno saan a mautob a riknaen. . . agpapan ita, awan pay laeng ti timmaod kadagiti malayopilipino a maysa a Lavoisier, maysa a Secchi, wenno maysa a Tyndall, uray la kuma no anniniwan da!”
Nupay kasta, tapno maibaga ti pudno, kunami nga ti daytoy a Gabinete iso ti pagadalan dagiti tallo wenno uppat a pulo nga agadal iti ampliasion, babaen ti panangiturong ti maysa a Katedratiko a tungpalenna met ket di a nalaing ti annong na; ngem gapo ta ti kaaduan dagiti agad-adal aggapuda iti Ateneo dagiti jesuita, iso a pakaisuruan toy a pagsiriban iti uneg ti Gabinete, saan a kasano ti maala a kas kuma no inna aramaten ken paglak-aman dagiti dua gasot ket lima pulo nga agbayad iti iseserrek da, gatangenda ti pagbasaan da, agadalda ket ipaayda ti maysa a tawen, sa iti kalpasan na, awanto met ammo da nga uray ania. Rumsua, ngarod, a, malaksid ti maysa a naisangsangayan a kapista wenno babaunen a nabaybayag a tawtawen a nangay-aywan kadagiti museo, awan nadamag a uray la no maysa nga adda naal-ala na kadagiti lekleksyon a inpaulo a kasta unay rigrigat a nangadadal.
Ngem subliantay ti pagadalan.
