Popjelńča

nadpis	Popjelńča
awtor	Narodna bajka ze zapiska kantora Symanka w Baćonju.
lěto
žórło	http://texty.citanka.cz/
licenca	public domain
nota	stary prawopis

Běštaj nan a mać, a taj měještaj dźowčičku. Tuta pak běše jara rjana a meješe złoty měsačk na čole, a tohodla měješe čoło přeco zawjazane. Mać wumrě a nan woženi so z druhej, kiž měješe tři dźowki. Jónu bě wulki knjez kwas wuhotował, a wšitcy so na njón hotowachu; hołčcy pak bě macocha běrtl jahłow do popjeła sypła, zo by je zaso z njeho zwuběrała. Tuž wboha holčka žałostnje jara płakaše. Swj. Marja pak bě ji kmótra a tak k njej přińdźe a rjekny: "Moja mótka, pre čo tola tak jara płakaš?" Holčka wotmołwi: "Kak njebych płakała! Naši su wšitcy na kwasu. Mni je mać běrtl jahłow do popjeła sypła a ja dyrbju je nětko zwuběrać." Swj. Marja rjekny: "Njepłač, mótka, ja mam dweju hołbikow doma, tej ja pósćelu a budźetej ći dobre do běrtla zwuběrać a słabe do horleška. Wonej ći tež worješk přinjesetej, tón wotčiń a tam budźe židźana drasta a rjany wóźyčk. Potom so zhotuj a sydń so do wózyčka a rjekń: "Fur, prjedy mje swětło a zady mje ćma!"

Tak je holčka sčiniła, so zhotowała a jěła na kwas. Hdyž je tam přijěła, su wšitcy ludźo na nju hladali: 'wona bě tola jara rjana była, a złoty měsačk so ji na čole błyšćeše. Za blidom sedźeše při wulcy wosobnym knjezu. Wón so z njej wjele rozmołwješe a po jědźi wjele z njej rejowaše. Skónčnje so ju tež wopraša: "Čeja sy?" Wona pak jemu njepraješe, ale ćekny mjelčo ze jstwy a sydźe so do wózyčka prajicy: "Fur, prjedy mje swětło, zady mje ćma." Doma so židźanu drastu sleče a sydźe so zaso do popjeła. Ludźo domoj přišedši jara powědachu, kak rjanu knježnu su na kwasu widźeli a złoty měsaćk je na čole měła. Holčka rjekny: "Ja sym tu tež widźała a je na našich khlěwach stała." Tuž da jeje nan hnydom khlěwy pokopać.

Nazajtra dźěchu zaso wšitcy na kwas, holčcy pak bě macocha běrtl jahłow do popjeła sypnyła, zo by je zwuběrała. Hdyž holčka płačo na popjele sedźeše, přida so tam k njej swj. Marja a praješe: "Moja mótka, pře čo tola tak płačeš?" Holčka wotmołwi: "Kak dha njebych płakała: Naši su wšitcy na kwasu, mni pak je mać běrtl jahłow do popjeła sypła a ja dyrbju je wuběrać." Swj. Marja rjekny: "Njepłač, mótka; mam dweju hołbikow doma. Teju ći pósćelu a budźetej dobre do běrtla zwuběrać a słabe do horleška. Wonej ći worješk přinjesetej; tón wotčiń a budźe tam cyle slěborna drasta a rjany wozyčk. Potom so zhotuj, sydń so do wozyčka a rjekń: "Furr, prjedy mje swětło, zady mje ćma!"'

Tak je holčka sčiniła: so zhotowała a jěła na kwas. Tón króć so hosćo hišce bóle dźiwachu, Tón wosobny knjez so hnydom zaso k njej za blido přiwda a po jědźi jenož z njej rejowaše. Zas so ju prašeše, čeja je, ale wona jemu njewotmołwi. Hosćo wšitcy jenož kedźbowachu, hdy krasna knježna domoj póńdźe; holčka pak jim tola mjelčo cekny. Jeje ludźo doma powědachu: "Smy na kwasu tajku rjanu knježnu widźeli." Holčka rjekny: "Ja sym ju tež widźała, wona je na našich hródźach stała." Tuž da jeje nan hnydorn hródźe pokopać.

Třeći dźeń dźěchu zaso wšitcy na kwas. Holčcy pak bě macocha běrtl jahłow do popjeła sypła, zo by je zwuběrała. Płačo sedźeše holčka w popjele, hdyž so swj. Marja k njej přiwda prajicy: "Moja mótka, pře čo tak płačeš?" Wona wotmołwi: "Wšitcy su na kwas wotjěli, mi pak je mać běrtl jahłow do popjeła sypła, a te dyrbju zwuběrać." Swj. Marja dźeše: "Njepłač, mótka, mam doma dweju hołbikow. Teju ći pósćelu a budźetej dobre do běrtla zwuběrac a hubjene do horłeška. Wonej ći tež worješk přinjesetej; tón wotčiń a w nim budźe cyle złota drasta a rjany wózyck. Potom so zhotuj, sydń so do wozyčka a rjekń: "Fur, prjedy mje swětło, zady mje ćma!" Tak je holčka činiła: so zhotowała a jěła na kwas. Wšitcy hižo na nju čakachu, a tón knjez bě ze žedźiwosću nimale zahinył. Tón króć pak chcychu ju z mocu zdźeržeć a nalachu tohodla na dworje a po skhodźe smoły. Hdyž wječor zaso ćěkajo běžeše, njemóžeše nohu ze smoły wućahnyć, alě črijik wosta tčacy.

Doma powědachu jeje ludźo: "Smy hišće wjele rjeńšu knježnu widźeli, ta běše złotu drastu woblečena a złoty měsačk so ji na čole błyšćeše. Holčka rjekny: "Ja sym ju tež widźała, wona je na našich bróžnjach stała." Tuž da jeje nan hnydom bróžnju potorhać.

Tón wosobny knjez pak z črijom po kraju khodźo spytowaše, na čeju nohu by so hodźał. Tak tež do holčcyneho domu přińdźe. Mać přiwjedźe swoje tři dźowki jednu po druhej, ale črijik bě mały, hač runiž mać jim přecy pjaty prirubowaše. Tuž so knjez wopraša, hač žanu wjacy dźowku nima. Woni prajachu: "Ně, khiba tu, kótraž přecy w popjele syda." A knjez kazaše, zo bychu ju přiwjedli. Holčka přińdźe cyle popjełojta. Dachu ji črijik a hlej! nóžka so jenož tak do njeho suny. Holčka wottřase tež popjełojtu drastu a stoješe tu w samym złotu; tež rubiško wot hłowy wotwjaźa a złoty měsačk so zabłyskny, zo so cyła jstwa swěćeše. Młody knjez bě jara wjesoły a wza sebi holčku za swoju mandźelsku.

Łužica 1914.