[ 28 ] Wissen und Leben, 15 febr. 1908 : Prof. Dr R. Lorenz, Das Problem der Weltsprache (Zurich, Suiso). — Bonega artiklo propagema por Delegitaro ed Esperanto, precipe de la vidpunto di la cienco. Ni citos penso aparte rimarkinda :
« Juste en ica loko impozas su esencala questiono : koncesate, ke LI. esas necesa, ke artificala linguo esas kapabla plenigar ica kondicioni, quale esos ebla starigar e konservar sistemo unfoye elektita ? Nula komisitaro povas impedar, ke nuva sistemi aparas.... Ad ica dubi on povas felice opozar grava argumenti. Kelka exempli [ 29 ]di la stabileso di inventuri : la noto-skribo ne variis esence de Guido de Arezzo (nask. 990), omnakaze de Joh. Seb. Bach. La partigo di tempo en duople dekdu hori e di horo en sisdek minuti evas adminime 3 000 yari. La horlojo e la montrili sur la posh-horlojo venas, kun tre neesencala chanji, de la Renesanca periodo. La violono konservis til nun la karakterizanta formo, quan la malnuva Italiani donis ad ol : kad ne esas mirinda, ke ca ligno muzikala konturizita devas posedar juste ca formo, por donar ad vi agrabla sono ?.... Ek ico on povas konkludar ke, kande inventuri od instituaji atingis ula grado de perfekteso, li esas dotita por la futuro per stando di stabileso, qua impedas, ke li povez esar simple vicata per altra. Ni afirmas, ke Esperanto esas tala inventuro. Ol esas konstruktita sur bazo di principi, qui esas la rezultato di tricentyara evoluco di l’ideo di L. I. Omna altra inventanto devos egale sequar ica principi ».
Con pruvas la Histoire de la Langue universelle, en qua trovesas cirke dek lingui, qui relatas inter su proxime quale dialekti di sama linguo. Fine :
« Existas inventuri, qui en sua esencala traiti povas esar nur unfoye inventata. Tala inventuro esas la linguo, qua rezultos ek Esperanto, kande ol ricevos la chanji, quin la Delegitaro opinionas necesa. On kalkulis, ke la nuna Esperanto devas esar konsiderata quale jam permananta per 80 til 90 po 100 segun la principi di la L. I. Juste pro co ica lingvo suportos la necesa chanji, sen ke la max malgranda konfuzigo aparos. E pos ica periodo sa stabileso esos tam perfekta, kam ica di la naturala lingui, co esas, sa chanji perturbos ni, en la duro de kelka generacioni, tam malmulte kam en ici ».
L’autoro konkludas : « La du movadi por endukto di L. I., qui til nun kuris sendepende e paralele, la teoriala di la Delegitaro e la praktikala di Esperanto, unigos su future ed kreskos en potenta fluvyo komune fluanta ». Tala esas anke nia espero e deziro.