Rozmowa Polaka z Kaszubą

by Florión Cenôwa

ROZMOWA

Polaka z Kaszubą.

CHICAGO, ILLS.

NAKŁADEM I DRUKIEM WŁADYSŁAWA DYNIEWICZA.

1885

---

ROZMOWA

Polaka z Kaszubą.

NAKŁADEM I DRUKIEM „GAZETY POLSKIEJ” W. DYNIEWICZA

W CHICAGO.

1885 r.

---

[ 3 ]

Rozmowa Polaka z Kaszubą.

---

Póloch. Zkąd Ti jesteś, Chłopje?

Kaszeba. Jo jem z Kaszeb, Panje.

Pól. Co to są te Kaszubi?

Kasz. Panje, je to kroj wód Bóga zdowna wóbjecąni, kroj swjęti, v chterim mleko o mjod płenje; a ledze, co w tim kraju mjeszkają nazewają sę ledzamji webrąnemji, pochodzącemji wod Jizraela downeho.

P. Ja słiszałem o wjelorakich Kaszubach.

K. Jo, Panje; e mój wójc, co beł bógati, bó mjeł sztere wółe e sztere kónje, a mjeszkeł wjele lat w jedni wsi Kaszebski, dze beł przesężnim narachoweł dwójakich: jedni są grebi, a dregi są Fein-Kaszebji. Grebi są ti, co njimają swójich przewjilejow, anje takich łask wód Pana Bóga, jakie mają Fein-Kaszebji, chterzi przez [ 4 ]swóje męstwo, — co je napjisane w xędze chronikorum Kaszebski, Tomje II. zeszece 30. na stronje 179. a to w te slowa: Nom jich każe bjic, a wszetkich wubjijeme — wjeczni sobje zaszczet wu całeho swjata zrobjile. Stąd pwstało mjono nasze Każebji czele Kaszebji; e wjes, njedalek bójowjiszcza leżąco, Sławószeno mo po wjeczne czase naszę sławę głosec e sławą słenąc; a nasz Xąże Swjatopełk, co pótemu tak wójoweł, jakbe całi swjat chceł pełknąc, zoto nom nadeł rożne diploma, chtere jesz pódzisdzen leżą na roteszu Puckim jako w stołecznim mjesce zemje Kaszebskje. Pódregje mąme me no sę zlanę wszetkie te łaski, chtere mjele ni downi naszi przodkowje: Abraham, Jizak, Jakub, Możesz e jinni.

P. Moj Bracje, jak wjidze, to njibi coś do prawdi mowjisz i fundamentalnje wiwodzisz; ale nje mogłbiś mji granjic waszej zjemji opjisać.

K. Panje, grance Kaszebskje są w móji głowje tak mócno weznaczone, że jich njigde zabec niimogę: e tak kóżde dzecko, co sę dzis na swjat rodzi, ju wjitro je polcę wukazeje. Grance Kaszebskje jidą, [ 5 ]pócząwsze wód Gdąnska, starożetneho Gaza, gorą Libanską, a pó naszemu góramji Kólibskimji, bó me barzo rod kó dodajeme, prze mełim mórże Genezareckim, njedalek wjelgeho mórza Strzodzemneho, półacenje mare mediterraneum zwąnego, co leżi mjedze zemjamji Preską, Reską, Szwecką, Dunską e Pómórską, jasz do jezora Kózlinskjeho e dali rzeką, do njeho wpodająca; a wrocają puszczą Jizraelską, pónaszemu Tucholską, nad grancą Filistynską czele krziżacką, bó ten naród beł krziżę dlo Kaszebow, prze Samariji, to je Marienburgu dzisejszim czele zemji Malbórski do Gdąnska.

P. Ale, moj Bracje, ja słiszałem, że Kaszubji po urodzenju dzjewjęc dnji są slepimji; wjęc to musji bić grubi narod, wcale do Polakow njepodobni i wątpję, czili do prawdziwego człowjeka.

K. Moj Panje, jo jem wó tim nieczeł, anje jem wjedzeł. Ale dajme, przepusceme, ze Kaszebji pó wurodzenju dzewjinc dnjow są slepemji; ale kje wonji dzesątego dnja przezdrzą, tej wonji tesz e przez dębową deskę wijdzą, a zos Pólosze abo Mazurze, chóc zaros prze [ 6 ]wurodzenju przezdrzą, to jednak pótemu przez całe żece są slepemji.

P. Kochani Bracje, ja słiszałem wjele o Kaszubach i jich kraju, jednakowoż jich początku dowodzjić nje mogę; gdiż rożni rożnje o njich powjadają i nje wjem, komu z njich mam wjerzić.

K. Panje kóchany, kje jo co rzekę, to ju wjerze jak pjismowji, bó Kaszeba, kje won prowdę godo, żodną mjarą łgać njimoże. Prowda, że Kaszebji njegodają ze storech spargałów, bó sę w storech papjorarch, xęgach, cobe jim na wekozanje jich póczątku służełe, njekóchają. Ale te, co wónji mjele, muzseł kóżdi wjarogodni przesężni jedneho weznaczoneho dnja do głowneho mjasta Pucka przenjesc; a ze brawsze wszetkje pjisma wód Jadama jasz do wóbjawjenjo swjęteho Jana, wułożele wónji je w jednę xęgę e kozale ją drekowac e dale ji nazwę “Biblejo.” A tak wydrekowawsze jednę xążkę z nech storech szpargałow, zalepjile wónji sobje tu temji pódczas ne wjelgje zeme, wó chteri jesz njejeden z nas czel, pókażone wókna.

P. Ale, moj Bracje, jużeś też teraz [ 7 ]skłamał, powjadając, że Kaszubji mjeli stare papjeri, bo starodawnji na tablicach lub skorze pjisali.

K. Mój Panje, jo meszlę, że jo jem prowdę powjedzeł, bó Kaszeba njim sę rodzi, to ju mo gotówą kószelę; a dze je płotnjano kószela, tę muszą bec s czasę szotore, a że szotor robją w Kaszebach papjor, dlo teho muszeł bec rechli papjor jak toblece abo skora. Skorę pótrzebują ledze na skórznje, do sli e tę dali, a toblece le do karczme abo dlo dzeci do szkółe. A jakle jo, moj wójc, meho wójca — wójca wójc pamjętac mógle e możeme, to w jedno szotornjce do papjernji szotore skupjale, e to beł wjelgi handel w Kaszebach. Jo pózwolają no to, ze w Pólsce na skórach e toblecach pjisale e pjiszą, bó tę mjele e mają wjele bedła e drzewa, a przez to wjele skor e toblec; ale wu nas je wjele lne e szotor, a stąd e wjele papjore.

P. Mój Bracje, jak ja słiszę, to Ti Kaszubow wistawjasz za wjelkich ludzji; albowjem, kjedi onji Bibliją widali, to musjeli albo apostołamji albo coś nad apostołi być. Zaczim i to, co w nje [ 8 ]czitami, musjało sję nje w Palestinje, ale w Kaszubach stać.

K. Moj Panje, jo jem sę wuczeł dosc wesokje szkółe e mjeł jem szkolneho, co liczeł przez setmedzesęt lat e wjele mog pamjiętac; a ten mje pówjodeł, że półacenje Palestina zowje sę pónaszemu Kaszebe.

P. Ej, moj Bracje, twoje Kaszubi są Palestiną! Pokaż mji tęż jednę wjoskę podobną do Palestinkich; a zaraz Cji uwjerzę.

K. Cho, cho! moj Panje, kó nje jednę wjes, ale jo Wąm pókozeł e pókożę mjasta, mjasteczka, mórza, jezora, gore, rzeki, puszcze e całe kraje, zgóła wszetko, co kje wuczejece - chebabe jesce njeżewi bele - muszice sę Pólocha weprzesic, a wóstac Fein-Kaszebą.

P. Moj Bracje, powjedź mji też, gdzje bił Raj? Boć pewno w Palestinje.

K. Moj Panje, Roj beł e je w Kaszebach, tę dze se sztere rzeki schodzą; ale szkóda, że do njeho teros njimożeme dąnc anje dopłenąc, tak włosnje, jak Wpon do swójeho raju njimożesz; a kjebe jes tę procę pódją, to jo le gwesno rzec mógę, żebe jes [ 9 ]do nasze zemje zaszed, skądbe jes pótemu niewjedzeł, dze sę wudac, bó do Raju je ju teros cęszko trafjic, chebabe do Kaszeb se chcało.

P. Moj kochani Kaszuba, powjedź mji też, gdze na waszej zjemi są owe puszcze, przez ktore Jizraelicji przechodzjili i w ktorich sję 40 lat bawjili?

K. Tak, moj Panje, móji przodkowje bele na puszczi, chtero sę nazewa Charawia półacenje, a teros ją Kaszebji zowją w rożnech mjescach rożnje, ale głowna częsc jednak perzinkę z łacinską Karwją czele Karwjanskim-błotę. Tu wonji łazele szterdzesce lat.

P. Ej, mój Bracje, ja wjem, że to błoto jest małe; może tilko ma czteri mjile długoścji i półmjili szirokoścji.

K. Moj kóchani Panje, ta puszczo zoczino sę wód czerwjoneho mórza, co sę nazewo półacenje mare recens, a pónaszemu zatoką Frigską, a to dla teho, że tu nad tą wodą beła Frigijo, prowincijo Perziji czele zemje Preskie, e cignje są wnet pjaszczestemji brzegamji, wnet wurodzajnemji kępamji, wnet trownemji abo torfowemi błotamji prze mełim mórze Genezareckim e wjelgim mórze Balteckim jasz do jezora [ 10 ]Zarnowskjeho, lacus Piasnensis. Do Mełeho mórza wpodo rzeka Jordan, co sę pónaszemu Plutnjica zowje; a to dlo teho, że tu lud Póganski e Zedowski wósteł wód grzechu wóplukąni. Oj, kjebele Wpon nasze storą mapę czele landkortę, na chteri krajobroz całe nasze zemje sę znajdeje, wjidzeł: jak wónji to szle przez tę puszcze, kje na nji jesz wjelgje lase e wóde bełe, tobe Wpon sę njepomału zdzewjeł: bó wónji totu, totę, to donąd, to nazod, jak reki łazele. Kó tej jesz żodne drogi, anje ros stegne pódcewe tęnjebeło. Dlo tehonjimożemesę dzewjic, że to tak dlugo derowało, bó wónji tesz czasę e dobrze sę na nji mjele, kje jimle głod njedokuczeł. Wjele mjesc, przez chtere wónji przechódzele, jesz pódzisdzen wód jich szczesco abo njeszczesco swóje mjona mają, tak w Wóliwje pósodale wónji jesz wóliwę, ale w Kólibkach bele wónji ju tak zmęczoni, że sę le kólibale e muszele sę na posiłk do Copote copnąc. W Grabowce narznęłe wónji sobje grabowech kijow e palec, ale mjimo teho w Chilonji ju wjele jich sę le tak chileło, a prze Cesowji muszeł jeden dregjeho dali cesnąc. Pótemu przeszle wónji do błota [ 11 ]Zamóstneho, dze sę mjele drobkę lepji, bó tu natrafjele wjele pasturzi, co dobetk pasle e njemógąc naszim przodkom stawjic wóporę jich dobrze póczestowale e jim móst przez rzekę zbudowale, abe sę tech njeproszonech gósci jak norechli ze swe wede pózbele. Stąd pówzę wjes Móste e to całe błoto swóje mjono. Dali szle wónji przez kępę Pucką e Sworzewską dlo błota Karwjanskjeho; nawóstatku trafjile wónji do Jericho, pónaszemu Cechócena, a to dlo teho je tak przezwale, bó tu sę barzo ceszele. Wuceszoni njedale wónji sobje czase, abe przez rzekę ku Jerozolemje móst westawjile, le redale; skąd rzeka e wjes Reda swóje mjono wzęłe. A że coros barżi mjesce płacze smjech zajmóweł, pókażeje wjes Smjechowa. Jesz jo Wpane co wjici pówjem. Kje Możesz wesłał wó rędownjikow, cobe sę wewjadowale wó zemji wóbjecąni, tej jich zdradzele. No tę to pamjętkę wuzdrzisz Wpon porę kot, prze ti puszczi westawjonech, co sę nazewają Zdradą. Meho wójca wójc mje pówjodeł, że jeho wójc jesz pamjęteł jeden wądoł Jizraelski njedalek tech zabudowan. Abe ta pomjętka njigde njewegasła, [ 12 ]westawjono tu chałupę, chtero pódzisdzen wód wszetkich jinszech checzi stoji wóddolono, bó w nji mjeszkają ledze, cole njeba szukają.

P. Powjedź mji też na której gorze jest u was Mojżesz pochowani?

K. Panje, wu nas je pó gorach wjele grobow Jizraelskich, mjedze chteremji możeże tesz je grob Możesza. Jeszle Wpon wjesz, na chteri gorze w Palestinje Możesz leżi, to mje wukaże, a jo tesz pókożę na chteri wu nas. Ale naszi przodkowje nąm to do wjadomósce podale, że sami njewjedzele, dze jeho anjołowje zanjesle.

P. A słuchajże, moj kochani, gdzje sję też Christus urodził? Wszakże prawda, że w Bettlehem.

K. Prowda, Panje, w Bettlehem Hebrajskim, a Kaszubskim Betowje. Bó Bettlehem nazewo sę pónaszemu, jak me wjernje przeklodóme, Betowo; a tę wón sę wurodzeł.

P. A Pjoter, apostoł, zkąd bił rodem?

K. Wód morza z Kreszwjice, chteroto wjes rebacko jesz pódziszdzen sę tim chełpji.

P. A Pawel zkąd?

K. Z Bolszewa, bó tę beła tej [ 13 ]bóznjica Żedowsko, a won beł jich noweższim szkolnim.

P. Moj kochani, pamjętam, żeś tak bardzo zachwalił stołeczne mjasto Kaszub; powjedz mji, zkąd ma swe sławne jimję?

K. Ho, moj Panje, wó timbe trzeba wjele gadac, ale jo to krotko pówjem. Kjej Pjoter łowjeł rebe na mórze, tej przeszedł Kristus e rzek do njeho: Pjotrze puc za mną, e to do trzeceho raze pówtorzeł; a stąd to mjasto dostało mjono Puck, chtereho przed tim njimjało. A pó njechterim czase, jak ju beło znacznim mjastę, beła w njim akciza czele czło, prze chterim sedzeł Matteusz, ewanjelista, człowjek dosc pjismjenni, co jeho sobje Kristus za wucznja przebreł, jak mame w naszim storim wópisanju. A że to czło czele col sę głownje prze brąmje ku pełnjowi wódbjerało, dosta stąd jedna wjes bleze leząco, mjono Celbowo.

P. Prawda, że sławne są Kaszubi, kjedi apostołów widałi.

K. O jo, Panje, njetelko wse e mjasta, ale nawet pustkówjo nom njejedneho apóstoła wedałe. Mój Panje, czase dobre wódmjenjają sę często w złe; a jednak e [ 14 ]bele e są ledze, co dobre czase pamjętają: tak e mjasta zamjenjają sę njeros na wse. Jak steri ledze pówjodają, beło przed tim wu nas wjele mjast, co teros sa wsamji, bó dze przed tim stojeł kóscoł, tę teros często stoją kószare, a dze przed tim beł jaki pałac abo dwor, tę teros je chałupka wógrodnjiczo. Tak pod meho wójca checzamji bełe e są sklepe e kóretorze, co prowadzą wje Bog dze. Ste przeczene muszeł tu przed wjele lati bec jaki wspanjałi ząmk. Ale chóc sę mjasteczka e mjasta we wse wódmjenjają, to jednak sweho mjona njigde njetracą. Tak jobe mog Wpane wjele pókazac, co teros są wsamji, a jednak mają nazwjistka mjast nech downech. Ale wó tim ju gwesno je dosc.

P. Moj Bracje, powjedź mji też gdzje jest ta puszcza, w ktorej zostawał Christus?

K. Moj Panje, jo sę dolebog na mapach czele krajobrazach njeznaję; ale gwesno mdze Wpon lepjo wjedzeł, dze są puszcze Vałdowskje, a tę Kristus wóstoweł.

P. A wjęcej mjast już njemasz?

K. Pan gwesno njeros z ewanjelije czeł, że wumjarłeho njesle z Naim, chtereho Kristus wskrzeseł; a to mjasteczko je, [ 15 ]teros chócle wsą, wu nas e nazewo sę po naszemu Nanc. Bleze mórza je Genezaret, co pónaszemu nazewo sę Gnjeżdzewo. Kó jednak muszeł Genezaret bec bleze mórza, bó mąma w pjismje, że Kristus chódzeł prze morze Genezareckim. Dlo tebo Wpon jesz pódzisdzen njedalek naszeho Gnjeżdzewa wjidzisz morze, zazweczoj Mełim zwane. Wiesz tesz Wpon dobrze, że w nowi Jerozolemje je Kristus wumęczoni. Ta Jerozolema je wu nas, w naszech Kaszebach, e nazewo sę teros Vejheropolis, Vejherowo abo Nowemjasto. Jeszle sę Wpon chcesz wó prowdze przekónac, to tej le tę jidze, a wuzdrzisz nę słowną brąmę, wógrod Jecemanski czele wógrojc, rzeke Cedron, dom Annasza e Kaifasza, nę smrodlewą pjiwnjicę, Piłota e Heroda pałace, nen słowni rotesz, także drogę, chterą Kristus s krziże szed na gora kalwariską, dze jeho wukrziżowale, e grób, w chteri jeho złożele. — Kjebe jes Wpon do teho mjasta przeszed, tobe choc nomjesze dzecko, cole dobrze pó gorach łazec wumjeje, wąm to wszetko pókozało. Jednak mje teros Wpon wuwjerzisz.

P. A Rzim jest daleko od was?

[ 16 ]K. Ale dosc dalek, bó Rzim nazewo sę pónaszemu Pjotrowo czele Pjotrogarda (Petersburg) pó Pjotrze; albo jak njejedni z Remje chcą, Remjo, co leżi njedalek wód trakte ze Gdąnska do Jerozoleme.

P. A Kartagina, gdzje też jest?

K. Kartagina nazewo sę pónaszemu Kopenhoga, mjasto jesz pódzisdzen wjelgi handel prowadzące. Njechterzi mjeszance Kortoszena, wuwozaja Kortoszeno za Kartaginę, co łeżi njedalek Zarnowca, bleze gor Korlekówskich. W ten sąm sposób meszłą Sworzewjanji, że downo Samarijo je Sworzewo. Ala jak wjeme, pójedinczi ledze mógą sę bardzo letko melec. Jesz jednę rzecz to Wpane powjem. Kó doch Wpon wumjejesz połacenje. Je wu nas njedalek Jerozoleme czele Nowehomjasta no mjesce wó chterim mąme: Stetit Jezus in loco campensi, To mjesce nazewo sę teros Kąpjino; e jesz dzisdzen kóżdi przechódząci tę wstąpji, abo dlo wugaszenjo pragnjączki, abo na nocleg, abo tesz na jaką rozriwkę. Na tim molu e Jezus, jak szed do Jerozoleme ze Sławószena przez Bóżąstopkę, chterą mjedze Mechówą a Pjosznjicą w kamjenju wecesnjoną wjidzime, staną. —

[ 17 ]Ale teros, Mósce Dobrodzeju, jo tesz sę zapitaję. Pówjedz mje Wpon, jaką mową apóstołowje godale, jak na njich swjęti Duch zestąpjeł?

P. Moj Bracje, ja miślę, że roznemji, bo tak mami z dawnich wieścji.

K. Ho nje, moj Panje! Jo wjem, że le jedną mówą godale.

P. Przecjeż nje po Kaszubsku!

K. Włosnje tak; bó to je mówa! — Żebe jes ją Wpon zneł, to zarzekaję sę, żebe jes beł apóstołę, bó w ti jedni mówje zawjerają sę wszetkje jinne, te je Pólsko, Serbsko, Czesko, Resko, Presko, Letewsko, Mjemjecko, Szwecko, Egjelsko, Francesko, Łacinsko, Grecko, Hebrajsko, jednim słowę, wszelkje mówe: a s tech zrobjeł Pon Bog jednę godkę e nazweł ją Kaszebską; ale wużeczeł je le tim, co są te gódnosce wort.

P. Moj Bracje, mów mi przinajmnjej kilka słow czisto Kaszubskich.

K. Nekó pójle Wasc sa a mdzema doch drobkę korbała.

P. Moj Bracje, tego ja njerozumjem.

K. Kó teras Wpon wjidzisz, jako to snożo mówa. jakje to pyszne, wehorne słowa. Cobe jes Wpon deł, żebe jes ją wumjeł?

[ 18 ]P. A cobi trzeba zrobjić, żebi sję tego jęzika nauczić?

K. Wóstac Fein-Kaszebą.

P. Ale jakżebi to trzeba zrobjić?

K. Kó tobe nolepji tak szło. Wpon, pudze ze mną do stołeczneho mjasta Pucka; a jo te za Wpanę wnjosę instanciją, abe Wpana przejęle.

P. A któż to przijmuje!

K. Noweższo rada Kaszebsko, co sę na rotesz cotidzen schódzi w staroswjeckim wubjorze. Ją musisz Wpon wó przejęce do tak znaczneho wóbewatelstwa prosec. Potemu kozą ti przełożoni Kaszeb wjelgą xęgę Kaszebską przenjesc e Pana mjono e przezwjisko zapjisac; a tej dadzą trębjic e strzelac na wiwat; nawóstatku pórpowadzą wónji Wpana do węgorza, co leżi na lencuchu wurzeszoni e codzen dwa kórce słode póżero e beczkę pjiwa wepjijo. Jak to wszetko sę wódprawji, tej mdzesz Wpon Fein-Kaszebą.

P. A trzeba od tego płacjić?

K. Rada noweższo njick njebjerze; ale wód wóle kóżdeho zależi, cze chce co na wutrzimanje węgórza dac, a przewileje gwesno rechli wódbjerze.

[ 19 ]P. A moje dzjecji będą także Kaszubamji?

K. A to wej! Kó kje me Wpana nobilejeme, to przez to samo e dzece sę nobileją.

P. Jakże, moj kochani, będzje s jęzikjem?

K. Muszisz sobje, Wpon, trzemac Kaszebskjeho szkolneho, a wón Wpana wnet przewroci.

P. Ale, moj Kochani, njemjałbim jakjej nagani w Polsce za to, żem Kaszubą został.

K. Broń Boże, kó to je jak nowjikszi zaszczet, chteri sobje ju downo Pólosze żeczele, ale jim naszi przodkowje wjelgje trudnosce robjile, wósoblewje Sobjesław, Mszczugowje e Swjatopełk; a pótemu Krzizoce, zmjarzło znija przez njich samech wegrząno, a nawóstatku jinszi Mjemcowje. Mimo teho są wu nas jesz wjedno Pólosze; a zos w Pólsce wjele takich Wpon nalezesz, co mają swój indigenat z Kaszeb, e tech jak norechli na wjelgich panow szekują e jim gwjozde dają.

P. Co? To i Kaszubji mogą gwjazdi nosjić?

[ 20 ]K. Kó gwesno, bó to je włosnje nasz herb. Me wszetce mjeszkome abo pód cemną gwjozdą abo pód jasnim xężecę.

P. Mjasto stołeczne, co ma za herb?

K. Wóno mo lwa a łososa, co wóznoczo móc na lądze e na mórze.

P. Ale, ale! moj Bracje, jeszcze jedno powjinjenem wjedzjeć. Gdibi mnje sję kto zapitał: Kto zrodzjił pjerwszego Kaszubę? Bo to biwa, że ten zrodzjił owego, a ow zrodzjił onego; ale kto zrodzjił Kaszubę? Możebi mji kto powjedzjał, że djabeł; dopjerobim mjał sję do wikręcanja. A co jeszcze gorsza, gdibi mji dokładnje to dowjodł, tobim sję njemało zawstidzjił żem sję dał Kaszubje oszukac.

K. Moj Kochani Panje, muszi ten reno wstac e pózde jic spac, chto chce Kaszebę wószekac. Ale zo to tesz mo Kaszeba w swóji noterze to dobre, że njigde njewószekujo, le prowdą a Bógę jidze. Jeszle chto Wpane pówje, że czort przeklęti Kaszebę zrodzeł, to wjerze mje Wpon, jak jem pódcewi Kaszeba, że ten z djobła godo. To je prowda, że czort przeklęti njeżeczi człowjekowji szszesco, e dlo teho jemu sę pecht wjedno przciwjo, wósoblewje [ 21 ]dobremu Kaszebje. Krótko a węzłowato takjemu bluznjerce tej rzecze, że póczątk Kaszebow je ten: Jich wójcamji są senowje Bóski a jich matkamji corki leckje. Czort njeje senę Bóskim anje peszną corką lecką; tim spósobę Kaszebji anje wód djobła anje jeho macoche njepóchódzą, le wód Bóga.

P. Ale jakże to Bog Kaszubę zrodzjił?

K. Wóto tak, jak Abraham Jizaka, a Jizak Jakuba e jinnech.

P. Bili cji także Kaszubamji?

K. Abo jinaczi! A jesz jedni z nostarszech, jak jem ju pówjedzeł.

P. Czi onj także na ratuszu Puckim swe diplomata odebrali?

K. Nje, wónji diplomow njewótrzimale, bó sę w tim kraju rodzele.

P. Ale, moj Bracje, ja sliszałem przecjiwnje, że Kaszubji mjeli ukrziżowac Christusa i że onji własnje bili cji, ktorzi mu taką zelźiwą śmjerć zadali. Prawdaż to?

K. Moj Panje, żebe jeho złi człowjek njebeł wedeł, tobe jeho złi ledze njebele męczele e njewukrziżowale; e bełbe wón tech rąk wuszed. Ale jak to sę rzecze: dostac sę le w mrowjszcze, a wnet ful mrowk. Prowda, że to bele Kaszebji, ale grebi, co [ 22 ]njimają wóswjecenjo, co żeją bez przewilejow.

P. A gdzje sję Judasz narodzjił? Czili nje w Kaszubach?

K. Kó jo, ale w grebech, włosnje w jich głownim mjesce Kóscerzenje.

P. To pewnje stamtąd musjeli bić i krziżownjici Christusa?

K. Albo to nje. Wpon wjesz, że Judasz, kjej pószedł do Pana Jezusa do wógrojca, tej ze sobą zabreł wjelgą grepę lede, a to tę s tech bórow wód Kóscerzena e Chójnjic. Jch może Wpon letko pó tworzi e stroju póznac; bó wu nas anje wąsow anje długich sukjen, anje pasow njenoszą, anje nas tu Łeczokamji njeprzezewają jak jich, co przed lati wjedno łeczokówe chódoki nosele.

P. Wszakże mji sję zdaje, że to jest lud chrzescijanski i bardzo poboźni.

K. Wpon prowde godosz, bó wónji we wszetkim sweho naczelnjika Judasza nasladeją, chteri włosnje tak zrobjeł, jak Pana Jezusa zaprzedeł. Wón wódnjos pjenjądze do koscoła e żałoweł za grzeche, źe zdradzał krew njewjinną; a wónji zos żałeją, że njewjinneho wumęczele. Mjele apóstołowje do czenjenjo, njiszle jich [ 23 ]nawrocele e njejeden tę swóje żece straceł.

P. Ale, moj Bracje, jakże Ti możesz ludzji obmawjać i jich wjinować, kjedi njewjesz dokładnje o jich wistępku. Albo Ti wjesz zapewnje, że Boraci wukrziżowali Christusa.

K. Moj Panje, jo njgde njegodaje, kje jo co decht gwesno njewjem; ale wó czim jo jem przekonani, to jo pówjodaję. Tak jo jem ros, będąc w tętejszech stronach, z włosne tętejszeho szkolneho gębe czeł, kje wón sę wmóji przetomnosci zapiteł: Chto wukrziżoweł Kristusa? Jasz tu jeden z nostarszech e nowuczenszech szkólokow wstaje e wódpówjodo: Naszi przodkowje. Na co szkolni wódrzek: barzo dobrze. Tak mje sę wedaję, że to muszi bec prowda. —

P. A u was jak uczą? Kto ukrziżowala Christusa?

K. Zedze; a pó Zedach cesle. Ale Zedze krziżowale celestneho; a cesle je drzewjaneho.

P. Moj Bracje, mam Ci jeszcze jedno pitanje, ale cjicho do ucha: Powjedz mji też tak szczerze z Kaszubska, jak rozumjisz: Czili wszisci Fein-Kaszubj są poczciwji ludzje i czili sję można na njich [ 24 ]puscjić i jich poczciwoścji ufać.— K. (pód sosę) Dajgo djoble, jak wón mje teros zanacheł, co sę njemdę mogę wewjichlac bó loch Póloch schitrzeł e mje wuchwoceł — ale już muszę, bó jidze wó moj pódcewi karakter. (glosno) Nje każdi Fein Kaszeba je pódcewi. To je wósoblewszi dor wód Pana Bóga. Bó jedni Kaszebji są podcewi s przerodzenjo, a ti są s pókolenjo Jaffeta; jinni wuczą sę bec pódcewemji a ti są s pókolenjo Sema; a jesz jinszi, prowdę weznac muszę, chóc z bólescą serca, są szelmamji z notere, a ti są s pókolenjo Chama. E, ti to włosnje są, wó chterech Kristus rzek: Njech rostą jasz do żnjiwa, a pótemu jich spolę. O gdebe wón jich ju dzis spoleł bó nąm dobrim Kaszebąm le wstid e sromotę robją. — P. A są też wszisci Fein Kaszebj wjernimji? — K, (pód nosę) Wej ju zos knepel w drodze, njech czort spoli. (glosno) To prowda, moj Panje, że ti, co wód Chama póchódzą, znjiwją, dze njesele, bjerzą, dze njick njepółożele. — P. Teraz, moj kochani, o Kaszubach już dosić wjem e chcę sę do jutra nad tim dobrze zastanowjić, co na prziszłosć mji wipada zrobjić. — K. Jo no to zezwolają, ale na dzisejsze póżegnanje: njebędze Wpon taki e zażima tobaki, bo dobro tobaczka wód pana Macka! — P. A gdzje pan Macjek? — K. W Lebórgu na rogu. — P. Chwała Panu Bogu!

---