Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Bełżyce
[ 131 ]Bełżyce, dobra, pow. lubelski. W skład ich wchodzi: osada miejska Bełżyce, wieś Wzgórze z osadą Tartak tudzież Podole i Zastawie. Osada B., przedtem mko, w gm. t. n., pow. lubelski, o 3 m. od Lublina, przy trakcie do Janowa i Sandomierza (dawne województwo lubelskie, pow. urzędowski), nad strumieniem bez nazwiska, który biorąc początek w sąsiedniej wsi Krężnicy, tworzy tu obszerny staw. W 1417 r. dziedzice wsi B. Jan i Spytek z Tarnowa, Leliwici, uzyskali od Władysława Jagiełły przywilej na założenie miasta na prawie magdeburskiem. Oni też prawdopodobnie zbudowali warowny zamek z basztami i wałami, w którym 1446 odprawił się zjazd panów małopolskich i nastąpiło ogłoszenie królem Kazimierza Jagielończyka. W XVI w. B. przeszły w ręce Orzechowskich kalwinów, w skutek czego drewniany kościół katolicki zmieniono na zbór kalwiński i założono przy nim szkołę. W końcu wieku XVI Aryanie ustąpiwszy z Lublina założyli tu swój zbór i szkołę w obszernych gmachach zamkowych. Jednocześnie powstała tu i żydowska szkoła, z której wyszedł głośny Jakób z B., znany z polemiki jaką prowadził z Marcinem Czechowiczem. W 1603 r. odbył się tu sobór różnowierców. W XVII w. B., dzięki swemu położeniu na trakcie z Sandomierza do Lublina i szkołom, posiadały dość znaczną ludność i domy przeważnie murowane. Kozactwo Chmielnickiego spustoszyło B. w 1648 r., przyczem zgorzał zbór kalwiński wraz ze szkołą. Wypędzenie Aryanów w 1662 r. zniweczyło do reszty podstawę pomyślnego bytu miasta. Verdum przejeżdżając przez B. w 1672 tak je opisuje: „Miasteczko otwarte, bardzo dobrze zaludnione i zabudowane, po większej części ma domy kamienne. Obok niego zamek, otoczony w wielkim okręgu grubym murem. Własność Osuchowskich kalwinów; ztąd jest tu kościół reformowany. Mieszkańcy papistowscy i ruscy chrześcianie i bardzo wielu żydów. Było tu piękne gimnazyum dla reformowanych. Stary zamek Tarnowskich przerobiono w 1829 r. na browar i gorzelnię, przyczem wały i baszty rozebrano. Jedyną pamiątką pobytu różnowierców jest cmentarz, należący obecnie do kościoła ewangelickiego w Lublinie. Katolicki kościół, wystawiony 1670 r. przez dziedzica B. Szaniawskiego Feliksa, zgorzał w r. 1822 i odbudowany został na nowo 1855 r. Obecnie B. liczą 2496 mk.. w tej liczbie 1186 izraelitów; domów murowanych 27, [ 132 ]drewnianych 130, ulic 10 (w 1858 miał 1793 mk., domów 211 (?), dochód kassy miejskiej rs. 363 według Enc. Org.). Ma rząd gm., sąd gm. II okr., kasę wkładowo-zaliczkową, stacyą pocztową przy trakcie z Lublina do Urzędowa. Ludność trudni się bednarstwem i wyrabianiem kożuchów. Z fabryk istnieją tu: 2 garbarnie. Rozległość gruntów osady wynosi 1660 morgów. Sklepów i kramów 42. Jarmarków 6. Mają być połączone B koleją żelazną z Jarosławiem. Odl. od Warszawy 155 w. (Rękopis Wł. K. Zielińskiego; Verdum str. 115). Par B. dek. lubelskiego liczy 3397 dusz. Gmina B. należy do s. gm. okr. II, ma 5607 ludn. Przemysł fabryczny koncentruje się w os. B. Br. Ch.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|