Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Berlin
[ 152 ]Berlin, wieś, pow. brodzki, o milę na północny zachód od Brodów, nad rzeczką Berlinką, która, wypływając pod Brodami, formuje między Brodami a Berlinem 2 stawy: jeden zwany na przedniej grobli, drugi w samym Berlinie; dalej jeszcze mały stawek, w końcu staw bołdurski we wsi Bołdurach, z którego wypływa pod nazwiskiem Bołdurki i wpada do Styru, na przeciwko wsi Hrycowola. Przestrzeni posiada obszar dworski roli ornej 259 m., łąk i ogrodów 256 m., pastwisk 112 m., lasu 4,906 m.; włościanie posiadają roli ornej 905 m., łąk i ogrodów 1279, pastwisk 94; lasu 5 m. Gleba licha, piasek i bagniska, las niegdyś piękny, obecnie zniszczony. Ludność rzym. kat. 189, gr. kat. 1190, izraelitów 173, razem 1552. Należy do rzym. kat. parafii w Brodach, grec. kat. parafią ma w miejscu, należącą do dekanatu brodzkiego; ma urząd celny uboczny II klasy, ponieważ leży w okręgu celnym wolnego miasta Brodów; ma i szkołę etatową. Właściciel Kazimierz Mołodecki.
Berlin, folw., pow. wejherowski, należy do Karlikowa, par. kat. w Źarnowie.
Berlin, Berolinum, stolica Prus, leży w prow. brandebur., regen. podstąpińskiej, nad Sprową pod 52° 30′ sz. p. i 31° 2′ dł. w., o 120–150 st. n. p. m., liczy dziś, w skutek znacznego powiększenia w ostatnich czasach, do miliona ludn.; w r. 1651 było ich zaledwie 10,000, a jeszcze w 1803 tylko 103,000. Od 1867 przybyło 17%. Miasto dzieli się na 5 cyrkułów: właściwy Berlin, Kolonia (Koeln), Bedrzyskie wyspy, Neustadt, lub Dorotheenstadt i Bedrzychów. Posiada 34 mosty, 19 szpitali, 64 kościołów; kolej żelazną do Szczecina, Hamburga, Kolonii, Lipska i t. d. Najpiękniejsze ulice: Fryderyka Wilhelma i pod Lipami; place: Wilhelma, Lipski i Belle-Alliance; park czyli ogród zoologiczny, katedra, brama brandeburska, zamek królewski, pałac Bellevue, Monbijou, statua Fryderyka W., Schillera, Goethego. Słynny uniwersytet, szkoła wojskowa, instytut głuchoniemych; akademia królewska nauk, założona w r. 1700 przez Leibnitza, akademia sztuk pięknych, akademia nauk mechanicznych i budownictwa; towarzystwo naukowe i literackie, gabinety historyi naturalnej, medali, galerya obrazów, posągów, muzeum egipskie, obserwatoryum, biblioteka królewska. Przemysł ożywiony, fabryki sukna, porcelany, koronek, galonów złotych i srebrnych, materyj jedwabnych, bawełnianych, płótna, dywanów, zegarków, wyrobów stalowych, bronzowych, świec woskowych, kart, wyrobów chemicznych, powozów, bryczek i t. d. Od r. 1875 ma B. dobroczynne stowarzyszenie polskie p. n. Przytulisko. Wszystkich Polaków w B. liczą do 30,000. B. miał być założony w r. 1142 przez Albrechta Niedźwiedzia, margrabiego brandeburskiego, a podług innych w 1200 przez Albrechta II. Był rezydencyą margrabiów od r. 1495, ale podniósł się znacznie dopiero za wielkiego elektora Fryderyka Wilhelma (1650). B. zajęty był przez Austryaków w r. 1757, przez Rossyan w r. 1760, przez Francuzów 1806 po bitwie pod Jeną.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|