Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Bieżuń
[ 224 ]Bieżuń, os. pryw., przedtem miasto, pow. sierpecki, nad rz. Wkrą, odl. od Płocka mil 6 i pół, przy trakcie z Płocka do Mławy; posiada kościół par. murowany, sąd gminny okr. II, urząd gminny, szkołę początkową, stacyą pocztową. Palac właścicieli odbudował Adam Wołowski. W 1859 r. B. miał 149 dm. (2 mur.) i 2478 mk., wtem 739 żydów. Obecnie mk. 2535, dm. 234 (3 mur.), 2 garbarnie, 4 wiatraki, 6 jarmarków, targi tygodniowe. Do os. należy 1792 morg. gruntu. Założone przez Jędrzeja z Golczewa, kasztelana płockiego w końcu XIV wieku, otrzymało przywilej erekcyjny i nadanie prawa niemieckiego w r. 1406 od Ziemowita, księcia mazowieckiego i płockiego. Gniazdo starożytnej rodziny Sierpskich, w końcu należało do Zamojskich. Obdarzane przywilejami królów poskich, liczyło się niegdyś do znaczniejszych miast dawnego województwa płockiego, gdy Swięcicki, opisując Mazowsze w pierwszej połowie XVII wieku, nazywa Bieżuń zamkiem i warownią. Upadło ono całkowicie, najpodobniej w czasie szwedzkich wojen. Tu się urodził w roku 1716 Andrzej Zamojski, znany w historyi kanclerz wielki koronny, i po złożeniu pieczęci mieszkał w tutejszym pałacu przez siebie wystawionym, zajmując się układaniem zbioru prawa cywilnego. Król Stanisław August w r. 1767 pozwolił temuż [ 225 ]Andrzejowi Zamojskiemu nanowo miasto erygować, i prawem magdeburskiem obdarzył. Okolica Bieżunia słynęła zdawna wybornemi rybami i rakami, które dowożone do Warszawy stanowić musiały główne źródło zarobkowania mieszkańców, kiedy dały powód do utrzymującego się dotąd przysłowia: „Gdyby nie ryby i raki, zginęliby Bieżuniaki.“ Par. B. dek. sierpeckiego 4081 dusz liczy. Gmina B., należy do II okr. sądowego (Bieżuń), ogół powierz. 17,336 morgów, wtem 8342 morg. gruntu ornego, ludność 6,344, w tej gminie znajdują się 2 kościoły katolickie, dom modlitwy ew., synagoga, bóźnica, sąd gminny, zarząd gminny, 3 szkółki elementarne, 2 garbarnie, huta szklana, browar, tartak parowy, młyn wodny, 7 wiatraków, 25 sklepów i karczem; do gminy należą osada miejska Bieżuń, wsie włośc. i kolonie: Adamowo, Dąbrówka, Elżbiecin, Felcin, Karolewo, Korniszyn, Lutocin, Mak, Majnowo, Obręb, Parlin, Pozga, Strzeszewo, Sembórz, Sadłowo, Siedliska, Stanisławowo, Seroki, folwark i jedna osada młyn.; prywatne Pałac Bieżuń z folwarkami Korniszyn, Sadłowo i Soznica, Karolewo, Łonżyn, Lutocin, Władysławowo-nowe, Władysławowo-stare, Władysławowo-budy, Zabieżuńgrondy czyli Zabieżuńtawki, Zimolza; wyż wymienione wsie należą do parafii: Bieżuń, Lutocin, Poniatowo.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|