Дээр диңмирээнде чалбарары
| ← Суг кежип хартыгайлаары | Тыва улустуң алгыш-йөрээлдери (Амыдырал чуртталга-биле холбашкан оваага, дагга, сугга чалбарыыры) |
Тел болгаш бай ыяш дагыыры → |
| Чаяан чылы: 1990. |
Дээр диңмирээнде, ону ында улу эдип турар, кызаңнаарга, улунуң кудуруун чайганы ол дээр. Ол үеде улу бак көрген малын, кижини дээр эдергени ол деп чугаалаар турган. дээр эдерген кижиниң сүнезини үстүү оранче үнер деп бүзүреп турган. Улу-хайыраканың огу чүрек ышкаш. Ыяш-дашка дүжер болза, чара шаап алгаш баар. Улу-хайыраканның огун тыпкаш, хам кижилер кып-кызыл азы хүрең ыдык ок кылып алыр чораан. Кижилер аарыырга, ол ок-биле аластаар. Ол окту эң эки дээн хам алыр, багай хамга бербес. Майдыр бурган дээрниң эң-не үстүнде, ол бургандан өске бир шулбус база бар дээр дижир.
Оран ээзин ажындырбас дээш, саң салыр ужуру ында. Ак сүттү дээрже чажып, өгнүң эжиктерин чаар. Айыыл озал-ондак болбазын дээш чат-дашты бир кулаш хире чиңге ыяшка баглааш, от кырынга карартыр ыштааш, "Алас, алас! Өршээ, хайыракан! Бак чүве ыңай турзун!" — дээш бодун дескиндирер. Демир-дестен бүткен саваларны, чес тавактарны ак пөс-биле шывар. Ыт-куштуң дүгү сорунзалыг дээш, өгден үндүр ойладыптар. Баш дүгү база көргүспес дижир. Бир дугаар дээр диңмирээрге от кывыспас, ооргазынга бир аңдарылгаш, чоорган-энчекти силгип, йөрээл салыр.
Дээр диңмирээнде чалбарары
Чер-ием, дээр адам,
Өршээ, оран-таңдым!
Хай-халапты мен дыңнавадым.
Дыңнаан кижи дыңнады.
Бак чүве арылзын.
Өршээ, оран-таңдым!
Эки чүве чоокшулазын,
Өршээ, оран-таңдым!
Доо булуттуң аайы-биле
Үстүп, тарап өршээ.
Доо арттың арты-биле
Улчуп тарап өршээ.
Доо хемниң уну-биле
Эстип, тарап өршээ.
Дээр адам, чер ием,
Маңаа долу чаашкын дүшпезин.
Азыраан мал,
Аарыг-чалбак
Амыр-менди турзун.
Өршээ, хайыракан,
Оран-таңдым.
Кудай диңмирээшкиним,
Чайлап өршээ,
Кыйбап өршээ.
Улу чылдыг
Оолдарлыг мен.
Ак сүдүм
Чажып тур мен.
Ыштыг саңым
Салып тур мен.
Хойнуңарга хойлаңар,
Колдууңарга кызыңар.
Өршээ, хайыракан,
Оран-таңдым!