Тел болгаш бай ыяш дагыыры
| ← Дээр диңмирээнде чалбарары | Тыва улустуң алгыш-йөрээлдери (Амыдырал чуртталга-биле холбашкан оваага, дагга, сугга чалбарыыры) |
Арт ажарда чалбарыг → |
| Чаяан чылы: 1990. |
Бурунгу шагда хадың, дыт болгаш чаңгыс дазылдан үнген тел ыяш азы бай ыяшты дагып турган. Хам баштай саң салган соонда, хамнап, артыжааш, чараштап каан чеп, чалама, ак, кызыл пөстерни баглап каар. Оран ээзинге чалбарар. Саңны калбак дашка салып, йөрээр. Артышты кыпсыр.
Тел болгаш бай ыяш дагыыры
Каптагайның
Каас-коязы
Кайгамчыктыг
Бай-ла ыяш,
Делегейниң
Тергиин каазы
Тел-ле ыяш!
Хам-на ыяш!
Калбак арга аразындан
Кара эзим ортузундан
Кара чааскаан
Кайгамчыктыг каас-коя ыдыктыг сен.
Артыш, саңны,
Аржаан сугну,
Аъш-чемниң
Үстүн сунуп,
Агым көгүм
Үзүп баглап,
Тейлеп тур мен,
Дагып тур мен.
Мөгейиңер,
Саланаңар.
Мөөрүкке кертилекке
Чайнап турар,
Чырып турар
Тел-ле ыяш, хам-на ыяш!
Оран-таңдым, хам ыяжым,
Успа далайым[1], амыр-менди
Ажы-төлүм, өршээ!
Сарыг-ногаан чочагайлыг,
Сарыг калбак бүрүлерлиг,
Санап четпес,
Сая-түмен будуктуг,
Тейлеп ханмас тел ыяш,
балап ханмас бай ыяш,
Буга өөрү бызаалыгдан,
Кулун өөрү кулуннугдан,
Челе, хөне өөрү хурагандан,
Сарыг баштыг
Оолактың куду-сүзүү курай-курай
Сарыг сыдым
Куду-сүзүү, курай-курай.
Өөр-өнер ыяштарым,
Янзы-бүрү, чүзүн-баазын,
Чаламалар баглап берейн,
Бээр көр — бегере көр.
Мээң дилээм белен хандыр,
Бай ыяжым — манчактыым.
Башкы таңдым, багым арыт,
Бачыдым ырат,
Өршээ, хайыракан.
Өршээ-өршээ!
Аастыгга амзатпаан
Ак чемим дээжизин
Аяк-таваам-биле ап, ап көр.
Эринигге эмзетпээним
Эъдим-чемим дээжизин.
Ээгип сундум,
Эглип ап көр.
Өршээ, хайыракан, өршээ-өршээ,
Сарыг, ногаан чочагайлыг,
Салбак чараш бүрүлерлиг,
Санап четпес,
Сая-түме будуктуг,
Тейлеп ханмас
Тел ыяштарлыг,
Мактап ханмас
Бай ыяштарлыг
Эвирге-хавырга
Ээр таңдым.
Багым арыт,
Бачыдым ырат.
Өршээ, хайыраккан, өршээ-өршээ
Буга өөрү — бызаалыгдан,
Аскыр өөрү — кулуннугдан,
Хөнээ сыңмас хураганныгдан,
Аалга сыңмас анайлыгдан,
Ажы-төлдүң
Куду-сүзүү курай-курай,
Аал ишти
Эзе-менди курай-курай.
- ↑ Успа далаым — Успа хөлүм.