دیوانی شێخ نووری/بانگەوازی ویژدان
مووی سپی و پشتی خەمیدەم وتی بەسیە گڕوگاڵ
[edit]| مووی سپی و پشتی خەمیدەم وتی بەسیە گڕوگاڵ | پیرم و ئێستە هەموو شەو کچی ڕەز ناخوازم |
| سەربەرەو خوارەیە ڕێم، باوی قولم زۆر خۆشە | تێپەڕی، قووەتی هەنگاوی سەرەو هەورازم |
| نییە کەس باری نیازم بگرێتە سەر شان | هەر مەگەر یاری ئەجەل بێت و بکێشێ نازم |
| تەعنەیی بەدخواهـ و قسەی پووچی ئەم و ئەو بوو کەوا | کونجی بەدبەختی و ماتەم، بووەتە دەمسازم |
| تانەی تێنەگەیشتوو جگەری وا لەت کردم | خوێن ئەپاڵێوێ لە سەد لاوە دڵەی غەمسازم |
| هەرچی کردوومە لەمەوبەر، دەمی نادانی بوو | نادیمم ڕەببی لەتۆ لوتف و کەرەم ئەخوازم |
1941/10/28
ویژدان
[edit]| نییە نیشانەیی حیسێ، کە پێی ئەڵێن ویجدان | وەیا شعوورێ کەوا ناوی لێ نراوە زەمیر |
| لەلای ئەوانە کە ناپاک و خائینی وەتەنن | گڕ و تەزووی بەزەیی، ناکەوێتە سەر لەشیان |
| لەلای ئەمانە جیهان دوو شتە بەبێ کەم و زیاد | یەکێکی مەنفەعەتی زاتییە، بەبێ شەرعیش |
| دەسی کەوێ زۆر دڵنیاو شادانە | بەتەنگەوە نییە، هەرگیز لە هێرشی تانە |
| ئەمە شتێکە وجوودی زەرورییە لایان | ئەوی تری شتێکە لە نەزەردا بێ بوونیان |
| بەتەنگەوە نییە بەربێتە ڕووی زەمین | وەیا بەشەر هەموو بڕوا بە هایدرۆجین |
| بە ئیشی نەوعێ بەشەر شادمان و مەسروورن | ئەگەرچی مەنفەعەتی خۆشی تیا نەبێ یەقین |
| خودا نەکردە، مەنافع ببێ «معاذ الله» | بەڵام ئەوەندە خودا ڕەحمی کردووە زۆر نین |
| ئەگەر لەمانە کەمێ زیاد بوایە مقداری | دەمێ بوو ڕووی زەمین، هیچ نەمابوو ئاساری |
ئامۆژگاری
[edit]| گوێ لە نووری بگرە جانا، با نەبی تووشی زیان | ئیعتیمادت قەت نەبێ، هەرگیز بە ئەوزاعی جیهان |
| تاکوو تۆ ماوی لە ئازاری ئەم و ئەو دوور ئەبی | گەر نەکەی تۆ مەیلی ئازار و عەزابی ئین و ئان |
| یاری کۆن هەروەک شەڕابی کۆنە، تابێ چاک ئەبێ | قەت نەکەی هەرگیز بەیاری تازەوە خۆت سەرگران |
| سوحبەت و مەیلی موحیبانت ئەگەر لا مەتڵەبە | تێپەڕیوی ئیمتیحان، هەرگیز نەکەی تۆ ئیمتیحان |
| ئەو ئومێدەت قەت نەبێ ڕازی دڵت شاراوە بێ | تۆ کە خۆت فاشی بکەی، بۆ عالەمێ ڕازی نیهان |
| لات موحەقەق بێ، بەجارێ گووم ئەکەی ئاساری خۆت | خۆت نەکەی گەر تۆ بە خوڵقی چاکە لای کۆمەڵ عەیان |
| قەت غەمی ئەم دەهرە نانیشێتە سەر پەڕەی دڵت | گوێ ئەگەر نەگری لە ڕێکی یا لە ناڕێکی زەمان |
| ژینی باشت بۆ پەیا بوو گەر لەسەر ڕوویی زەمین | باڵی مەغرووری مەجووڵێنە بەرەو ڕوویی ئاسمان |
| دوژمنت گەر دی زەعیف و ناتەوان، مەسروور مەبە | ژینی دنیا بۆ کەسێ نامێنێ تا ئاخر زەمان |
| بەسییە «نووری» ئەم قسانەت وا ئەزانم ئاخری | وەک چرا بۆ سووتنی خۆت، گڕ ئەخەیتە سەر زبان |
1951/02/21
زێبار
لە دونیادا ئەگەر لای تۆ ببێ ئیدراک و تێفکرین
[edit]| لە دونیادا ئەگەر لای تۆ ببێ ئیدراک و تێفکرین | گەمارۆت گەر بدەن عالەم، هەموو دڵ پڕ لە بوغز و کین |
| بە نافامی هەموو بێن و زەمی عەقڵ و دیرایەت کەن | گرۆهی ئادەمیزاد، موحتەرز بن لێت و نەفرەت کەن |
| بە ئیمانێکی نالەرزیدەوە، بێ باک و بێ پەروا | بە نەفسی خۆت، ئەگەر باوەڕ بکەی، ئاسوودە و بێ باک |
| *** | |
| ئەگەر بێ گوێ نەدەیتە تانەیی نابوودی بەدخواهان | لە گێژاوی بەسامی ئینتیزارا، مەرد و شاکر بی |
| فریویشت بدەن، تەبعت نەکا مەیلی فریوی کەس | لەکەس دڵ پڕ نەبی و نەڕوانییە کەس، تۆ بەچاوی سووک |
| بەسەر هێز و هەوای نەفس و غروورا بێتو قادر بی | بە قین و لوتفی دونیا، تۆ نەغەمگین بیت و نەشادان |
| *** | |
| تەخەییول کەی، بەشەرتێ ملکەچی خولیا نەبی زینهار | تەفەکور کەی، بەڵام هەرگیز نەکەی، ئەندێشە عادەت کەی |
| سەعادەت، یا فەلاکەت، دوو شتن بێ ئەسڵ و بێ ئاسار | لەبەر چاوی حەقیقەتبینی تۆ، ئەم دوانە یەکسان بێ |
| قسەی ڕاستت بە تیری تانەیی بەدخوا لە سەد لاوە | ئەگەر بێ ئەنجن ئەنجن، لەت لەت و کەرت و پەرێشان بێ |
| *** | |
| وەکوو زنجیری پێی دێوانە، ورد و خاش و تارومار | ببی و مەحسوڵی ئامالت بدەن وەک «کا» بەدەم باوە |
| تەحەممول کەی ئەمانە، یەک بە یەک تۆ ساکت و بێ باک | بە ئێش و نێشی، ئەم ئازارە زۆرانە نەبی غەمناک |
| ئەگەر بێ هۆی ژیانت ئاگری تێبەر ببێ ناگاهـ | ببێتە تاقە تۆزێ خۆڵەمێشی ورد و «با» بیبا |
| *** | |
| بەڕەغمی ئەم زیانە، هەوڵ و تێکۆشین ئەگەر زیادکەی | بە عەزمێکی سوبک ڕۆحانەوە، ئامادەیی پەیکار |
| ببیت و ڕوو کەیە ژینێکی ئینسانانە بێ پەروا | بە ڕێکەوتیی ئەگەر ڕێت کەوتە بەزمی هەرزەکارانی |
| لە ئەرکانی فەزیلەت لانەدەی تۆ، یاخود بەحسی کەی | بە پاکی دوور لە خودبینی، وەکوو فەرموودەیی یەزدان |
| *** | |
| مووساوی بێ لە لای تۆ، عەینی یەک، دانا و نادانی | ئەگەر بیپەرچنێ دڵ، تووڕەیی و ڕق، وەختی قین هەڵسان |
| ئەگەر بگری کەمێ تۆ لایەنی ئارام و جدییەت | لەبۆ تەسکینی حیددەت، بێتو تۆ نەختێ بکەی غیرەت |
| بەکامی تۆیە ئەی ڕۆحی ڕەوان، دونیا، وە مافيها | موبارەک بێ لە تۆ ناوی بڵندی ئادەمی زانا |
سەعادەتی ڕاستی
[edit]| سەعادەت گەر بە ڕاستی تۆ دەپرسی، عیزەتی نەفسە | ئەگەر بەدناویی شارت ئەوێ، نەفست بەڕەڵڵا کە |
| ئەگەر بەرزی مەسیحت بۆ نەبێ، تەقلیدی یووسف کە | نەگەیییە ئاسمان، هەوڵێ بدە زیندانێ پەیدا کە |
| لە پانایی زەمینا جێت نەبێ، شاخ و چیا زۆرە | ئەگەر قەسرت نەبوو، عاجز مەبە، غارێ بە مەئوا کە |
| لەناو شاری عەدەمدا، بێ خەمی و ئاسوودەگی زۆرە | ئەگەر ژینی زەریفت دەست نەکەوت، مردن تەمەننا کە |
| جیهان بێ ئێمە زۆر تیپەڕ بووە و تێپەڕ ئەبێ زينهار | بە کردەی چاکە، ناوێکی نەمر بۆ خۆت موهەییا کە |
| لە هەوراز و نشێوی ڕێی ژیانا قەت مەناڵێنە | ئەمەل مەبڕە، تەحممول بگرە، بێ عەزمی تەوەللا کە |
ئیستیقبال بۆ تازە پێگەیشتووەکان
[edit]| سبحەینێ ئەم تەجەدودە بۆ تۆیە ئەی شەباب | بۆ تۆیە ئەی ئومێدی وەتەن، خادیمی حەیات |
| ئەی ئافتابی فەجری ئەمەل، مایەیی نەجات | سوبحی سەعادەتێکی عەجەب پاک و بێ سەحاب |
| هەر چاوەڕوانی تۆیە، دەسا فرسەتە شەتاب | |
| ئەی فەجری بێ غوبار و کەدەر، عالەمی ئەمەل | چاوی لە تۆیە، تۆ کە ئومێدی هەموو کەسی |
| ئەلحەق عیلاجی دەردی دەوایەکی نەورەسی | هێند چاوەڕێ بوو چاوی، هەتا پێی گەیی سەبەل |
| فەرموو درەنگە، وەختی تڵوعێکە بێ حیجاب | |
| بەڵکوو کە سەرفی مازیی تاریک و هەولناک | بکرێتەوە، خەتی لە پەڕەی دڵ بچێتەوە |
| سونحەتی بەهاری عەیشی وەتەن وەختی بێتەوە | شایەد خەزانی عومری بکا سینە چاک چاک |
| بگرێتەوە فەهمی مازی پڕ عەزاب | |
| ئەی نەورەسیدەکانی وەتەن، وەختی غیرەتە | تەحسیلی عیلم و مەعریفەتە، مایەی شەرەف |
| تێکۆشە بۆ سبەینێ، نەوەک بتکەنە هەدەف | سبحەینێ خاکی ئەم وەتەنە، لات ئەمانەتە |
| حورمەتی وەتەن، شەرەفی هەموو بۆ تۆیە ئەی شەباب | |
| ئەی موحتەرەم، موعەلیمی وشیار و باویقار | ئەی دوژمنی جەهالەت و ئەی خادیمی بەشەر |
| ئەی خەسمی یەئسی دائیمی، ئەی مایەی زەفەر | ئەی مەحزەری سەعادەتی میللەت بە ئیفتیخار |
| لادەن لە ڕووی ماهی وەتەن، زیللەتی نیقاب | |
| ئێوەن بە نووری عیلم منەوەر ئەکەن وڵات | ئێوەن کە خزمەتی وەتەنی میهرەبان ئەکەن |
| تەنویری فیکری عالەم و تەعلیمی شان ئەکەن | ئیحزاری مەعریفەت ئەکەن و فرسەتی نەجات |
| پڕ نوور ئەکەن وڵاتێ، وەکوو شەوقی ماهتاب | |
| مەحبووبەی جوانی وەتەن، شۆخ و ماهـ ڕوو | ئارایش بەخشڵی عیلم دەن، مەکەن قسوور |
| تەنویری کەن بە شوعلە و تەجهیزی کەن بە نوور | قەد بێ جیاوازی ئەم کچە هەرگیز مەدەن بە شوو |
| بەڵکو ببێ وەتەن، لەسەعی ئێوە فەیزباب | |
| ئیتر ئەکەم بەیانی خڵووس و تەشەکورات | تەقدیمی ئیحتیرامی خسووسی بە دڵ و جان |
| بۆ خزمەتی جەنابی مودیر و معەلیمان | ئەم بەرگە سەبزە، با بکەمە دیاری و خەڵات |
| هەرچەندە زەڕە، هیچ نییە شەوقی ئافتاب | |