سنڌ جي مختصر تاريخ/سبق پنجون
محمد قاسم پھرين منزل شيراز ۾ ڪئي. اُتي ڇھه ھزار گهوڙن وارا ۽ ڇھه ھزار سوار اُٺن وارا ۽ ٽي ھزار بار جا اُٺ، جي حجاج پٺيانس موڪليا ھئا، سي اچي اُتي پھتا. شيراز مان گهڻن ماڻھن ۽ گهوڙن جون زرھون ۽ ڪوٽن ڀڃڻ جون ڪَلون ۽ ٻيو ضروري جنگي سامان ۽ کاڌي جي سرسات گڏ ڪري، محمد قاسم پاڻ مڪران ڏي منھن رکيو ۽ ڳچ جيترا ٻيڙا سمنڊ جي رستي سڌو ديبل ڏي موڪليائين.
ھن مڪران ۽ لس ٻيلي مان لنگهي ديبل ڏانھن رخ ڪيو ۽ سن 711ع يعني 93 ھجري جي محرم جي ڏھين تاريخ يعني حشر جي ڏينھن ديبل ۾ اچي پھتو. سامان جون ٻيڙيون به انھيءَ وچ ۾ اتي اچي رسيون، پوءِ محمد قاسم چوڌاري کاھي کڻائي لھي پيو ۽ جنگ جون تياريون ڪرڻ لڳو.
انھي وقت ڌاري ڏاھر جو پٽ جيسيئن نيرون يعني حيدرآباد ۾ ھو پر پيءُ جي حڪم موجب ھو محمد قاسم کي سامھون نه ٿيو. ستن ڏينھن جي آرام ۽ تياريءَ کان پوءِ محمد قاسم ديبل جو قلعو ورتو ۽ جيڪي مندر اُتي ھئا سي ڦريائين. جيڪي مسلمان قيدي اُتي ھئا، سي ڇڏايائين. ديبل جو حاڪم ڀڄي نيرون ڏي ويو جو لڙائيءَ کان سواءِ ھٿ اچي ويو. اُتي ھڪڙو نائب مقرر ڪري محمد قاسم سيوستان (يعني سيوھڻ) ڏي ڪاھيو. اُتي جو حاڪم، جو ڏاھر جو سوٽ ھو، سو سندس پُٽ وانگي ڀڄي ويو ۽ عربن آساني سان اھو به قلعو ورتو. پوءِ مھراڻ درياھ لنگهي ھن ڀر ٿيو ۽ الور تي ڪاھڻ جو ارادو ڪيائين، پر ٻيڙيون موجود نه ھيون تنھنڪري موٽي نيرون مان لنگهي ساڪري ۾ آيو ۽ اُتي ٻيڙيون گڏ ڪيائين.